अंगणवाडी

महाराष्ट्राच्या ग्रामीण भागात साधारण सहा वर्षाखालील बालकांच्या सांभाळ व मनोविकासासाठी अंगणवाड्या असतात.

अंगणवाडी म्हणजे काय

ग्रामीण भागांमध्ये अंगण परिसरात चालवली जाणारी माहितीकेंद्र म्हणजे अंगणवाडी. ह्यात महिला आणि बालकांच्या सर्वांगीण विकासावर अधिक भर दिला जातो. ३ ते ५ वर्ष वयोगटातील बालकांना पूर्व प्राथमिक शिक्षण देणे तसेच माता-बालक ह्यांच्या आरोग्य, आहार, कुपोषण या अन्य बाबीं कडे लक्ष पुरवणे अश्या कार्यांचा समावेश अंगणवाडी मध्ये होतो. ह्या शिवाय पालकांना वेळोवेळी मार्गदर्शन करणे, ग्रामीण भागातील महिलांना आहार व आरोग्य ह्या विषयी योग्य मार्गदर्शन करणे हे देखील अंगणवाडीचे मुलभूत कार्य आहे.

अंगणवाडीचे मूळ

गिजुभाई बधेगा यांनी अंगणवाडीचे उदघाटन करून अंगणवाडी हि योजना महाराष्ट्रभर लागू केली. अनेक लोकांनी एकत्र येऊन अंगणवाडी आणि तिच्या कामकाजाची बांधणी करताना ग्रामीण भागातील महिला आणि बालकांच्या गरजा, लक्षात घेऊन त्यावर संशोधन केले. ताराबाई मोडक आणि अनुताई वाघ ह्यांनी अंगणवाडी-प्रणाली ह्यावर अधिक संशोधन केले. भारत सरकारनी १९७५ साली समन्वित बाल विकास योजना (इंग्लिश: Integrated Child Development Services) कार्यरत केली. ह्या योजनेत कुपोषण आणि पूरक आहाराची कमतरता, ह्यासारख्या समस्या निर्मूलनावर अधिक भर दिला जातो.