स्ट्रॉबेरी
स्ट्रॉबेरी (Fragaria ananassa) [१] हे फळ संकरीत प्रजाती पोटजात Fragaria मधले असुन त्याची मोठ्या प्रमाणावर जगभरात लागवड केली जाते . त्याच्या वैशिष्ट्यपूर्ण सुगंध, चमकदार लाल रंग, लज्जतदार पोत आणि गोडपणाबद्दल या फळाचे मोठ्या प्रमाणात कौतुक केले जाते. ताजे किंवा जाम, रस, पाई, आईस्क्रीम, मिल्कशेक्स आणि चॉकलेट्ससारख्या तयार पदार्थांमध्ये हे मोठ्या प्रमाणात खाल्ले जाते. स्ट्रॉबेरीची कृत्रिम चव आणि सुवास देखील कँडी, साबण, लिप ग्लॉस, अत्तर आणि इतर बऱ्याच उत्पादनांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वापरल्या जातात.
1714 मध्ये Amédée-François Frézier यांनी चिलीहुन आनलेल्या Fragaria virginiana पूर्व उत्तर अमेरिका आणि Fragaria chiloensis यांच्या संकरापासून पासून स्ट्रॉबेरीचे प्रथम उत्पादन इ.स.1750च्या दशकात ब्रिटनी, फ्रान्स येथे झाले.[२] Fragaria ananassaच्या जाती व्यावसायिक उत्पादनासाठी बदलल्या आहेत, वूडलँड स्ट्राबेरी ( Fragaria vesca ), प्रजातीची 17 व्या शतकातील लागवड होत असे.[३]
स्ट्रॉबेरी वनस्पतिशास्त्राच्या दृष्टीकोनातून, एक बोरासारखे बी असलेले लहान फळ तांत्रिकदृष्ट्या, मांसल भाग हा वनस्पती अंडकोषापासून तयार झालेला नाही तर तो अंडकोषांना जागेवर ठेवणाऱ्या अवयवापासून बनलेला आहे .[४] फळाच्या बाहेरील प्रत्येक "बी" ( अचेनी ) खरंतर फुलांच्या अंडाशयांपैकी एक आहे आणि त्याच्या आत बीज आहे.
२०१७ मध्ये, स्ट्रॉबेरीचे जागतिक उत्पादन .2 .२ दशलक्ष टन होते, त्यापैकी चीनचे एकूण उत्पन्न ४०% होते.
इतिहास
[संपादन]
18 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात स्ट्रॉबेरीची पैदास फ्रान्समधील ब्रिटनी येथे सर्वप्रथम झाली.[३] याआधी वन्य स्ट्रॉबेरी आणि वन्य स्ट्रॉबेरी प्रजातींमधून लागवड केलेली निवड हा फळांचा सामान्य स्रोत होता.
प्राचीन रोमन साहित्यात स्ट्रॉबेरी फळाचा औषधी वापराच्या संदर्भात उल्लेख होता. 14 व्या शतकात फ्रेंचांनी स्ट्रॉबेरी जंगलातून नेऊन त्यांच्या बागांमध्ये लागवड करण्यास सुरुवात केली. फ्रान्सचा राजा चार्ल्स पाचवा १३६४ ते १३८० या काळात त्याच्या शाही बागेत स्ट्रॉबेरीची १,२०० रोपे होती. १५ व्या शतकाच्या सुरुवातीच्या काळात पश्चिम युरोपियन भिक्षुंनी त्यांच्या प्रकाशित हस्तलिखितांमध्ये वन्य स्ट्रॉबेरीचा उपयोग केला होता. स्ट्रॉबेरी इटालियन, फ्लेमिश आणि जर्मन कला आणि इंग्रजी लघुपटांमध्ये आढळते. संपूर्ण स्ट्रॉबेरी वनस्पती औदासिनिक आजारांवर उपचार करण्यासाठी वापरली जात असे.
16 व्या शतकापर्यंत स्ट्रॉबेरीच्या लागवडीचा संदर्भ अधिक सामान्य झाला. लोकांनी त्याचा उपयोग औषधी गुणधर्मांसाठी करायला सुरुवात केली आणि वनस्पतीशास्त्रज्ञांनी विविध प्रजातींना नावे दिली. इंग्लंडमध्ये 16 व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत नियमित स्ट्रॉबेरी शेतीची मागणी वाढली होती.
स्ट्रॉबेरी आणि मलई यांचे संयोजन थॉमस वोल्से यांनी किंग हेनरी आठव्याच्या दरबारात तयार केले होते.[५] १५७८ मध्ये स्ट्रॉबेरी पिकवण्याच्या व कापणीच्या सूचना लेखी दर्शविल्या. सोळाव्या शतकाच्या अखेरीस तीन युरोपियन प्रजाती उद्धृत करण्यात आल्या: एफ. व्हेस्का, एफ . मच्छता आणि एफ. विरिडिस . बागेत स्ट्रॉबेरीचे जंगलांतून पुनरोपण करण्यात आले आणि त्यानंतर वनस्पती तंतू कापून वनस्पतींचा अलैंगिक पद्धतीने प्रसार केला जाई.
उत्पादन
[संपादन]| स्ट्रॉबेरी उत्पादन - 2017 | |
|---|---|
| देश | (लाखो टन ) |
दुवा=|सीमा  चीन
|
3.72 |
दुवा=|सीमा  अमेरिका
|
1.45 |
| दुवा=|सीमा | 0.66 |
दुवा=|सीमा  इजिप्त
|
0.41 |
दुवा=|सीमा  तुर्कस्तान
|
0.40 |
दुवा=|सीमा  स्पेन
|
0.36 |
| विश्व | 9.22 |
| स्रोत: संयुक्त राष्ट्र संघटनेचा FAOSTAT [१२] | |
.jpg)
पाककृती
[संपादन]
पौष्टिक
[संपादन]चव आणि सुगंध
[संपादन]
स्ट्रॉबेरीच्या सुगंधात उपस्थित असलेल्या रसायनांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- methyl acetate
- (E)-2-hexen-1-ol
- (E)-2-hexenal
- (E)-2-pentenal
- (E,E)-2,4-hexadienal
- (Z)-2-hexenyl acetate
- (Z)-3-hexenyl acetate
- 1-hexanol
- 2-heptanol
- 2-heptanone
- 2-methyl butanoic acid
- 2-methylbutyl acetate
- alpha-terpineol
- amyl acetate
- amyl butyrate
- benzaldehyde
- benzyl acetate
- butyl acetate
- butyl butyrate
- butyl hexanoate
- butyric acid
- octanoic acid
- decyl acetate
- decyl butyrate
- d-limonene
- ethyl 2-methylbutanoate
- ethyl 3-methylbutanoate
- ethyl acetate
- ethyl benzoate
- ethyl butyrate
- ethyl decanoate
- ethyl hexanoate
- ethyl octanoate
- ethyl pentanoate
- ethyl propanoate
- ethyl-2-hexenoate
- α-farnesene
- β-farnesene
- furaneol
- γ-decalactone[१३][१४]
- γ-dodecalactone
- heptanoic acid
- n-hexanal
- hexanoic acid
- hexyl acetate
- isoamyl acetate
- isoamyl hexanoate
- isopropyl acetate
- isopropyl butanoate
- isopropyl hexanoate
- linalool
- mesifurane
- methyl anthranilate[१३][१४]
- methyl butyrate
- methyl hexanoate
- methyl isovalerate
- methyl octanoate
- methyl pentanoate
- methyl propanoate
- (E)-nerolidol
- nonanal
- nonanoic acid
- ocimenol
- octyl acetate
- octyl butyrate
- octyl hexanoate
- octyl isovalerate
- propyl butyrate
- propyl hexanoate[१५]
हे सुद्धा पहा
[संपादन]- महाबळेश्वर स्ट्रॉबेरी
- California Strawberry Commission
- Fraise Tagada (strawberry-shaped candy popular in France)
- List of culinary fruits
- List of strawberry cultivars
- List of strawberry dishes
- List of strawberry topics
- Musk strawberry (hautbois strawberry)
- Plant City, Florida (winter strawberry capital of the world)
- Pineberry
- Pomology
- Strawberry cake
- Strawberry sauce
- ^ Manganaris GA, Goulas V, Vicente AR, Terry LA (March 2014). "Berry antioxidants: small fruits providing large benefits". Journal of the Science of Food and Agriculture. 94 (5): 825–33. doi:10.1002/jsfa.6432. PMID 24122646.
- ^ "Strawberry, The Maiden With Runners". Botgard.ucla.edu. 6 July 2010 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
- ^ a b Welsh, Martin. "Strawberries". Nvsuk.org.uk. 2 August 2008 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
- ^ Esau, K. (1977). Anatomy of seed plants. John Wiley and Sons, New York. आयएसबीएन 0-471-24520-8.
- ^ "Wimbledon's strawberries and cream has Tudor roots". BBC. 9 June 2015.
- ^ "RHS Plant Selector Fragaria × ananassa 'Cambridge Favourite' (F) AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2014-01-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-04-30 रोजी पाहिले.
- ^ "RHS Plant Selector Fragaria × ananassa 'Hapil' (F) AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk.
- ^ "RHS Plant Selector Fragaria × ananassa 'Honeoye' (F) AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2014-01-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-04-30 रोजी पाहिले.
- ^ "RHS Plant Selector Fragaria × ananassa 'Pegasus' PBR (F) AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2014-01-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-04-30 रोजी पाहिले.
- ^ "RHS Plant Selector Fragaria × ananassa 'Rhapsody' (F) AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2014-01-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-04-30 रोजी पाहिले.
- ^ "RHS Plant Selector Fragaria × ananassa 'Symphony' PBR (F) AGM / RHS Gardening". Apps.rhs.org.uk. 2014-01-01 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-04-30 रोजी पाहिले.
- ^ "Strawberry production in 2017, Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists)". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2018. 26 June 2019 रोजी पाहिले.
- ^ a b चुका उधृत करा:
<ref>चुकीचा कोड;Goodyearनावाने दिलेल्या संदर्भांमध्ये काहीही माहिती नाही - ^ a b चुका उधृत करा:
<ref>चुकीचा कोड;Negriनावाने दिलेल्या संदर्भांमध्ये काहीही माहिती नाही - ^ Jouquand, Celine; Chandler, Craig; Plotto, Anne; Goodner, Kevin (2008). "A Sensory and Chemical Analysis of Fresh Strawberries Over Harvest Dates and Seasons Reveals Factors that Affect Eating Quality" (PDF). J. Am. Soc. Hort. Sci. 133 (6): 859–67. doi:10.21273/JASHS.133.6.859.