उचकी

उचकी का लागते जाणून घेऊया याचे कारणे. १) जेवण घाईघाईत होणे.२)तिखट खाणे, त्याची गरळ तोंडत येणे.३) पाणी जोरात पिने.४) करपट ढेकर येणे... उपाय १) दीर्घ श्वास घेऊन थोडावेळ रोखून ठेवावा, जेणेकरून फुफ्फुसात हवा भरली जाईल व तत्काळ उचकी बंद होईल. २)साखर (खडी साखर असेल तर उत्तम)चावून चावून खावी, नंतर बसून पाणी प्यावे . ३) मीठ साखर घालून पाणी प्यावे. ४)तरीही जात नसेल तर कामात व्यस्त राहण्याचा प्रयत्न करणे.

योगेश देसाई...

शरीरातील क्रिया

उचकी आवाज

उचकी लागणे म्हणजे छाती व पोट यामधील पडदा (मध्यपट-Diaphragm) आणि बरगड्यांमधील स्नायू यांचे आकुंचन होणे व त्याचवेळेस स्वर यंत्रातील स्वरतंतु व्होकल कॉर्ड एकमेकांजवळ येणे. हे कार्य मज्जा संस्थेचे असते. मेंदूतून येणाऱ्या व्हेगस व फ्रेनिक या मज्जा तंतुच्या नसा उचकी लागण्यास महत्त्वाचे कार्य करतात. व्हेगस या नसेतून अन्ननलिका व जठराच्या आतील भागातुन संवेदना मेंदूकडे जातात.त्याने एका प्रक्षेपित क्रियेची सुरुवात होते. छाती व पोट यामधील पडदा (डायफ्राम) व बरगड्यांमधील काही स्नायू आकस्मित कार्यान्वित होतात व स्वरतंतु जवळ येतात. डायफ्रामच्या आकुंचनामुळे फुफ्फुसातील हवा श्वासनलिकेतून बाहेर टाकल्या जाते व स्वरतंतु जवळ-जवळ आल्यामुळे आवाज होतो हीच उचकी होय.

कारणे

• जठर, अन्ननलिका वा घश्याच्या आतील भागातील सुज.
• जलद गतीने अन्न गिळणे.
• जास्त मद्य प्राशन
• खूप तिखट व मसालेदार पदार्थाचे सेवन
• अती थंड वा अती गरम पदार्थ खाणे
• मानसिक ताण,चिंता
• यकृतास सुज

उपाय

1. सुंठ पाण्यात उगाळून हुंगल्याने उचकी थांबते.
2. आल्याचे लहान लहान तुकडे करून चघळावे.
3. पेटलेल्या कोळशावर कापूर टाकून हुंगल्याने उचकी थांबते.
4. सुंठ पाण्यात उगाळून हुंगल्याने उचकी थांबते

वारंवारता

माणसास एका मिनीटात चार-पाच वेळा ते पन्नास साठ वेळा अशी उचकी लागु शकते.

समज

कुण्या प्रिय व्यक्तिने आठवण केली असता उचकी लागते असा समज आहे.

मनोरंजन क्षेत्रातील वापर

नाटक, तमाशा व चित्रपटात उचकी वर आधारित गाणे असतात.'मला लागली कुणाची उचकी' हे गाणे प्रसिद्ध आहे.