खोनोमा
खोनोमा हे अंगामी नागा गाव सुमारे २० किमी वर भारतातील नागालँडमधील राज्य राजधानी कोहिमापासून पश्चिमेला आहे. या गावाचा उल्लेख ख्वोनो-रा (स्थानिक वनस्पती, ग्लूथेरा फ्रॅग्रॅन्टिसिमासाठी अंगामी शब्दावरून) म्हणून केला जातो. गावाची एकूण लोकसंख्या सुमारे १९४३ असून, ४२४ कुटुंबे आहेत. [१] हे भारतातील पहिले हरित गाव आहे. [२]
इतिहास[संपादन]
१८३० ते १८८० पर्यंत, खोनोमा येथील अंगामी नागा योद्ध्यांनी नागांना बंधपत्रित कामगार म्हणून भरती करण्यापासून रोखण्यासाठी इंग्रजांविरुद्ध अनेक भीषण लढाया केल्या. १३ ऑक्टोबर १८७९ रोजी, नागा हिल्सचे राजनैतिक अधिकारी जी.एच. दमंत यांनी ८७ ब्रिटीश सैनिकांच्या तुकडीचे नेतृत्व खोनोमा येथे कर आणि ब्रिटीश बंधपत्रित मजुरांची भरती करण्यासाठी केले. अंगामी योद्ध्यांनी ब्रिटीश सैन्यावर हल्ला केला आणि त्यानंतरच्या युद्धात जीएच दमंत यांच्यासह २७ ब्रिटीश मारले गेले. [३] [४]
त्यानंतर, इंग्रजांनी मजबुतीकरण मागवले आणि छोट्या गावाला वेढा घातला. चार महिने थांबल्यानंतर अखेरीस २७ मार्च १८८० रोजी ब्रिटिशांशी शांतता करार करण्यात आला. [३] [५] 'खोनोमाची लढाई' या नावाने ओळखला जाणारा हा नागा लोकांनी ब्रिटिशांविरुद्ध केलेला शेवटचा संघटित प्रतिकार होता. [६]
१८९० मध्ये, ब्रिटिशांनी ख्रिश्चन धर्म सुरू केला आणि कालांतराने, बहुतेक गावकरी ख्रिस्ती झाले. [५]
भूगोल[संपादन]
गावाचा भूभाग डोंगराळ आहे, हलक्या उतारापासून ते खडकाळ आणि खडबडीत डोंगररांगांपर्यंत. टेकड्या हिरवाईने नटलेल्या वनजमिनीने व्यापलेल्या आहेत, विविध प्रजातींच्या वनस्पती आणि प्राण्यांनी समृद्ध आहेत. राज्य पक्षी, एक तीतर, जो आता राष्ट्रीय पातळीवर धोक्यात आला आहे, येथे आढळतो. [७]
लोकसंख्याशास्त्र[संपादन]
खोनोमा हे एक मध्यम आकाराचे गाव आहे जे नागालँडच्या कोहिमा जिल्ह्याच्या सेचु झुब्झा उपविभागात आहे आणि एकूण ४२४ कुटुंबे राहतात. २०११ च्या जनगणनेनुसार खोनोमा गावाची लोकसंख्या १९४३ असून त्यापैकी ९१९ पुरुष तर १०२४ महिला आहेत.
खोनोमा निसर्ग संवर्धन आणि ट्रगोपन अभयारण्य[संपादन]
१९९८ मध्ये, शिकार स्पर्धेचा एक भाग म्हणून एका आठवड्यात ३०० धोक्यात असलेल्या ब्लिथच्या ट्रॅगोपॅन्स ( ट्रागोपन ब्लिथी) ला गावकऱ्यांनी ठार केले तेव्हा घाबरून, गाव परिषदेने २० किमी२ क्षेत्रफळाचे सीमांकन केले ज्यामध्ये शिकार करण्यास बंदी घालण्यात आली होती आणि खोनोमा नेचर कॉन्झर्व्हेशन अँड ट्रॅगोपन संच KNCTS) तयार केले होते. [८] २००५ मध्ये, गावाच्या यशस्वी संवर्धनाच्या प्रयत्नांमुळे, गावाला भारतातील पहिले "हरित गाव" असे नाव देण्यात आले. [२]
संदर्भ[संपादन]
- ^ "Census 2011, Khonoma village Data".
- ^ a b Rodrigues, Anne Pinto (28 May 2020). "India's first 'green' village adapts to life without tourists". The Guardian.
- ^ a b "published - Chapter II, 'Detailed Report on the Naga Hills Expedition of 1879-80', Capt. P.J. Maitland". University of Cambridge.
- ^ "Memorial Of Mr.G.H. Damant, Khonoma". Archaeological Survey of India.
- ^ a b "Khonoma: Asia's envy and pride". Deccan Herald. 19 January 2019. 18 September 2022 रोजी पाहिले.
- ^ Gordon Graham (2005). The Trees are All Young on Garrison Hill. Kohima Educational Trust. p. 132. ISBN 9780955268700.
- ^ "KHONOMA - The First Green Village". Archived from the original on 2020-04-28. 2023-01-02 रोजी पाहिले.
- ^ Dey, Panchali (25 September 2020). "Khonoma, India's first green village—its journey from hunting to conservation". Times of India.