स्थापत्य अभियांत्रिकी

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
हूवर धरण
बुर्ज खलिफा,जगातील सर्वात उंच ईमारत.
आर्किमिडीजच्या सिद्धांतावर आधारीत हातांनी चालवता येण्याजोगे साधे यंत्र. याने खोलातुन पाणी वर आणण्यास सोपे होत असे.

स्थापत्य अभियांत्रिकी ही सर्वात जुनी अभियांत्रिकी शाखा आहे. यात नागरी आयोजन, बांधकाम, आणि बांधलेल्या इमारतींचे अनुरक्षण(?), व इतर सामाजिक प्राधिकरण संबंधित क्षेत्रे येतात. पृथ्वी, जल, किंवा संस्कृ‍ती आणि त्यांच्या क्रिया यांच्या संबंधित असल्यानेच इंग्रजीत याला 'सिव्हिल' म्हटले जाते. आजच्या याच्या क्षेत्रात पाणीपुरवठा, मलनिःस्सारण , पूर व्यवस्थापन आणि वाहतूक यांचा ही अंतर्भाव होतो. थोडक्यात स्थापत्य अभियांत्रिकी असे क्षेत्र आहे की जे आपल्या विश्वाला, राहत्या जागेला अधिक सुखकर बनवण्यास मदत करते.

याच्या खालील प्रमुख शाखा आहेत.

चर्चा[संपादन]

(चर्चा या पानावर असणे अपेक्षित नाही याची मला कल्पना आहे. लेख पुरेसा विकसित होताच ही चर्चा चर्चा या पानावर नेण्यात यावी.) सध्या सुरुवात म्हणून [या] इंग्रजी लेखाचे भाषांतर इथे लिहावे.

स्थापत्य अभियांत्रिकीचा इतिहास[संपादन]

स्थापत्य अभियांत्रिकी हे भौतिकशास्त्रातील नियमांचे उपयोजन असून याचा इतिहास भौतिकशास्त्र आणि गणिताच्या सखोल अध्यायानाशी संबंध दाखवतो. स्थापत्य अभियांत्रिकी हा भव्य व्यवसाय असल्यामुळे या शाखेचा इतिहास संरचनात्मक अभियांत्रिकी, पदार्थविज्ञान, भूगोल, भूगर्भशास्त्र, मृदा यांत्रिकी, जल विज्ञान, पर्यावरण, उपयोजित यंत्रशास्त्र आदी शाखांशी संबंधित आहे.

पुराणकाळापासून रचना आणि बांधकामाचे बहुतेक कार्य हे शिल्पकार आणि सुतार यांच्यासारख्या कारागिरांनी केले. उत्तरोत्तर काळात चतुर बांधकाम कारागिराची गरज वाढत गेली. बांधकामासंबंधित माहिती आणि तंत्रज्ञान हे अशा कारागिरांच्या संघटनेत जतन केले जात असे, आणि नव्या पिढीला पुरवले जात असे. इमारती, रस्ते आणि इतर बांधकाम हे पुन्हा पुन्हा त्याच पद्दतींनी बांधले जात होते आणि त्यांची मागणी खूप जास्त प्रमाणात वाढत होती.

भौतिकशास्त्रातील आणि गणितातील उदाहरणांचा शास्त्रीय दृष्टीकोनातून विचार करून त्यांचा स्थापत्य अभियांत्रिकी मध्ये वापर करून घेण्याचे पुरातन उदाहरण म्हणजे आर्किमिडीजचे ई.स.पु. तिसऱ्या शतकातले काम ज्यामध्ये आर्किमिडीजच्या सिद्धांताचा, ज्यामुळे आपण उल्हासित वृत्ती समजून घेऊ शकतो तसेच काही समस्यांच्या व्यावहारिक निवारणांचा (उदा. आर्किमिडीजचा स्क्रू-वरील चित्र बघा.) समावेश होतो. ब्रह्मगुप्त या भारतीय गणिततज्ञाने सातव्या शतकात उत्खननाच्या परिमाणाच्या आकडेमोडीसाठी हिंदू-अरेबिक अंकांवर अवलंबून असणाऱ्या अंकगणिताचा वापर केला होता.