सेरोटोनिन

सेरोटोनिन हे एक मोनोमाइन न्यूरोट्रांसमीटर (संप्रेरक) आहे. याचे जैविक कार्य जटिल असून, मनाचा कल, आकलन, बक्षीस, शिक्षण, स्मरणशक्ती आणि उलट्या आणि रक्तवहिन्यासंबंधीच्या असंख्य शारीरिक प्रक्रियांसह विविध कार्यांना सहकार्य करते.

सेरोटोनिन मध्यवर्ती मज्जासंस्थेमध्ये (CNS) तयार होते, विशेषतः ब्रेनस्टेमच्या राफे न्यूक्ली, त्वचेच्या मर्केल पेशी, फुफ्फुसीय न्यूरोएंडोक्राइन पेशी आणि जिभेच्या स्वाद ग्रहण करणाऱ्या पेशींमध्ये. मानवी शरीरात तयार होणाऱ्या सेरोटोनिनपैकी अंदाजे ९०% गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल ट्रॅक्टच्या एन्टरोक्रोमाफिन पेशींमध्ये असते, जिथे ते आतड्यांसंबंधी हालचाली नियंत्रित करते. याव्यतिरिक्त, ते रक्तातील प्लेटलेट्समध्ये साठवले जाते आणि आंदोलन आणि रक्तवहिन्यासंबंधीच्या वेळी सोडले जाते, जेथे ते नंतर इतर प्लेटलेट्ससाठी ऍगोनिस्ट म्हणून कार्य करते. सुमारे ८% प्लेटलेट्समध्ये आणि १-२% CNS मध्ये आढळतात.

दररोज किमान पंधरा मिनिटे निसर्गाच्या सानिध्यात घातली असता, स्वच्छ हवा, सूर्यप्रकाश आणि पाळीव प्राणी यांचा संपर्क आला असता सेरोटोनिन हे संप्रेरक स्त्रवते. ज्यामुळे ऑक्सिजनची पातळी देखील वाढते आणि माणूस आनंदी होतो. याच सोबत दैनंदिन जीवनात जेव्हा आपण कुणाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करतो तेव्हा आपल्या मेंदूत डोपामिन आणि सेरोटोनिन हे दोन संप्रेरके स्त्रवतात. सबब नियमित दयाळूपणा आणि कृतज्ञता व्यक्त करणे अपेक्षित आहे.