जयंत्यांची यादी

जयंती (इंद्र कन्या) याच्याशी गल्लत करू नका.

पौराणिक आणि इतर प्राचीन ग्रंथांत ज्यांचे उल्लेख आहेत अशा, आणि पूर्वी होऊन गेलेल्या अन्य थोर व्यक्तींच्या जन्मदिवसास जयंती असे म्हणतात. पंचागांतील तिथीनुसार देवादिकांच्या आणि ऋषिमुनींच्या जयंत्या साजर्‍या करण्याची पद्धत भारतात पूर्वपरंपरेने आहे. एकोणिसाव्या शतकापासून ग्रेगोरियन कालगणनेचा वापर जसा वाढत गेला तसा नव्या पिढ्यांतील लोकांचे जन्मदिवस आणि जयंत्या या भारतीय पंचागांपेक्षा ग्रेगोरियन कालगणनेनुसार पाळल्या जाऊ लागल्या. तरीसुद्धा, अजूनही जुन्या काळातील लोकांच्या जयंत्या या तिथीनुसारच साजर्‍या होतात.

जयंतीच्या उत्सवाची पारंपरिक प्रथा बहुशः धार्मिक आणि अथवा भक्तिस्वरूपी असते. भक्तीच्या नवविधा प्रकारांतपैकी एक म्हणजे जयंत्या साजर्‍या करणे, असे समर्थ रामदास दासबोधाच्या चवथ्या दशकात श्रवणभक्ती संदर्भातील समासात सांगतात. विसाव्या शतकापासून भारतात जशी राजकीय जागृतीस सुरुवात झाली तसे लोकोत्तर स्त्री-पुरुषांच्या जयंत्या या सामाजिक आणि राजकीय अभिसरणाचे माध्यम म्हणून सार्वजनिक कार्यक्रमाच्या रूपाने साजर्‍या होऊ लागल्या. यांत लोकमान्य टिळकांनी सार्वजनिकरीत्या साजरी करण्याची सुरुवात केलेल्या शिवजयंतीचे उदाहरण ठळकपणे मांडण्यासारखे आहे.

• आंबेडकर जयंती
• कबीर जयंती
• कूर्म जयंती
• कृष्ण जयंती
• गणेश जयंती (माघ शुद्ध चतुर्थी)
• गांधी जयंती (२ ऑक्टोबर)
• गोविंदसिंह जयंती
• टिळक जयंती (२३ जुलै)
• तुकडोजीमहाराज जयंती
• दधीची जयंती
• धन्वंतरी जयंती
• महावीर जयंती
• बसवेश्वर जयंती
• बुद्ध जयंती
• रविदास जयंती (माघ पौर्णिमा)
• राणा प्रताप जयंती (ज्येष्ठ शुद्ध तृतीया)
• वल्लभाचार्य जयंती
• विवेकानंद जयंती (पौष कृष्ण सप्तमी)
• विश्वकर्मा जयंती (माघ शुद्ध त्रयोदशी)
• शनि जयंती
• शाहू जयंती (२६ जून)
• शिवाजी जयंती (फाल्गुन कृष्ण तृतीया; १९ फेब्रुवारी)
• सावरकर जयंती
• सावित्रीबाई फुले जयंती
• सुभाष जयंती (२३ जानेवारी)
• हनुमान जयंती(चैत्र पौर्णिमा)
• हरगोविंदसिंह जयंती (ज्येष्ठ कृष्ण प्रतिपदा)
• हेडगेवार जयंती

हे ही पाहा

• जयंती