अविनाश बिनीवाले

अविनाश बिनीवाले
चित्र:Avinash Biniwale.jpg
जन्म	१२ मार्च १९४३
ख्याती	भाषाअभ्यासक, भाषाशिक्षक, लेखक
पुरस्कार	१. "भाषा आपली सर्वांचीच" साठी "कोमसाप"चा पुरस्कार (२००१) २. " जय कैलाश " कादम्बरीसाठी हिन्दी साहित्य अकादमीचा पुरस्कार (२०१४)

अविनाश बिनीवाले (जन्म १२ मार्च १९४३) हे भाषाभ्यासक आणि बहुभाषाविद लेखक आहेत. त्यांनी भाषा, भाषाव्यवहार इत्यादी विषयांवर मराठीतून विपुल लेखन केले आहे.

शिक्षण व अध्यापन

अविनाश बिनीवाले ह्यांनी पुण्यातील फर्ग्युसन महाविद्यालय येथून जर्मन व संस्कृत ह्या विषयांत बी.ए. ही पदवी मिळवली. नंतर ते मुंबई विद्यापीठाच्या परदेशी-भाषा-विभागातून जर्मन आणि भाषाविज्ञान ह्या विषयांत एम.ए. झाले. त्यांनी पुढे हैदराबादच्या सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑफ इंग्लिश ॲन्ड फॉरेन लँग्वेजेस येथून परदेशी भाषा म्हणून जर्मनचे अध्यापन या विषयातली पदविका मिळवली.

अविनाश बिनीवाले यांनी मुंबईच्या एल्फिन्स्टन महाविद्यालयात जर्मन भाषेचे अध्यापन केले आणि ह्याच महाविद्यालयातून जर्मन-विभागाचे विभागप्रमुख म्हणून ते सेवानिवृत्त झाले.

ह्या व्यतिरिक्त त्यांनी बराच काळ पदवी स्तरापर्यंतच्या विद्यार्थ्यांना भूगोल शिकवला. ते उद्योगक्षेत्रात भाषांतरकार/दुभाषी म्हणून दोन वर्षे काम करत होते. १९६७ मध्ये ते महाराष्ट्र शिक्षणसेवेत राजपत्रित अधिकारी म्हणून निवडले गेले. १९६३ पासून जर्मन भाषा आणि साहित्य ह्यांचे अध्यापन ते करत आले आहेत.

कोल्हापूरच्या विद्यापीठात त्यांनी ७ वर्षे रशियन भाषेचा पदविका अभ्यासक्रम शिकवला. मुंबई विद्यापीठाद्वारे अमराठी भाषकांना मराठी शिकवण्यासाठी चालवण्यात येणाऱ्या अभ्यासक्रमात त्यांनी मराठीचे अध्यापन केले. परदेशातील विशेषतः फ्रेंच तसेच जर्मन विद्यार्थी/अभ्यासक ह्यांना हिंदी शिकवण्याचे काम ते करत असतात.

सन १९८० आणि १९८९ मध्ये जर्मनीतील ग्योटिंगन विद्यापीठात अभ्यागत प्राध्यापक म्हणून ते शिकवत होते.

साहित्य

भाषाविषयक

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	जर्मन भाषा परिचय	फडके	कोल्हापूर	१९८३
२	भाषा - आपली सर्वाचींच	राज्य मराठी विकास संस्था	मुंबई	२०००
३	भाषाकारण	मुद्रा	विरार	२००२
४	बोलु कवतिकें	राजहंस	पुणे	२००५
५	माय मरो पण	राजहंस	पुणे	२००५
६	भाषा घडताना	गौतमी	नाशिक	२००७
७	शब्दगन्ध	गौतमी	नाशिक	२००७
८	जर्मन भाषेतील साहित्य	गायत्री	पुणे	२००९
९	भाकरीची भाषा	डायमंड	पुणे	२००९
१०	परिसस्पर्श शब्दांच्या कथा	डायमंड	पुणे	२००९
११	नावडतं व्याकरण हॊईल आवडतं	अक्षर दालन	कोल्हापूर	२०१५
१२	ओडर ते राईन	अक्षरदालन	कोल्हापूर	२०१६
१३	सोपे व्याकरण	अक्षरदालन	कोल्हापूर	२०१६

भाषा शिक्षणासाठी

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	जर्मन शिकू या	स्नेहल	पुणे	१९९४
२	जर्मन शिका	अनमोल	पुणे	२०००
३	Model Handbook	(Oxford University Press)	नवी दिल्ली	२००१
४	जर्मन शिका	अनमोल	पुणे	२००१
५	जर्मन सीखिए	अनमोल	पुणे	२००२
६	जर्मन शीखो (गुजराती)	प्रवीण	राजकोट	२००३
७	जर्मन शिका	नितीन	पुणे	२००३
८	झटपट जर्मन	नितिन	पुणे	२००४
९	जर्मन भाषेचा श्रीगणेशा	विराज	मुंबई	२००४
१०	फ्रेंच भाषेचा श्रीगणेशा	मुद्रा	विरार	२००५
११	German - Let’s learn it	व्हिजन	पुणे	२००६
१२	ABC of German	करिअर	नाशिक	२००७
१३	ABC of French	करिअर	नाशिक	२००७
१४	जर्मन भाषा का श्रीगणेश	नितीन	पुणे	२००८
१५	फ्रान्सिसी भाषा का श्रीगणेश	नितीन	पुणे	२००८
१६	ABC of German	करिअर	नाशिक	२००९
१७	ABC of French	करिअर	नाशिक	२००९
१८	जर्मनचा श्रीगणेश	गौतमी	नाशिक	२०१०
१९	जर्मन सम्भाषण	वसुधा	नाशिक	२०१३
२०	German through Assamese	असम बुक हाइभ	गुवाहाटी	२०१४
२१	फ्रेंच संभाषण	वसुधा	नाशिक	२०१४

शब्दकोश

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	मराठी-जर्मन व्यवहारोपयोगी शब्दकोश	नितीन	पुणे	१९९८
२	हिंदी-मराठी शब्दकोश (हिन्दी)	ढवळे	मुंबई	२००१
३	German-Marathi English Dictionary	व्हिजन	पुणे	२००६
४	मराठी-जर्मन व्यवहारोपयोगी शब्दकोश	नितीन	पुणे	२००६
५	Marathi-Deutsch Worterbuch	साहित्य संस्कृती मंडळ	मुंबई	२०१२
६	जर्मन-मराठी भाषान्तर शब्दकोश	वसुधा	नाशिक	२०१४
७	जर्मन-मराठी, सिन्धी शब्दकोश	सिन्धु	पुणे	२०१४

भाषांतरे

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	माता धीराई ("बर्टोल्ट ब्रेश्ट्" ह्यांच्या जर्मन नाटकाचा अनुवाद)	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	१९८३
२	प्रोफेसर माम्लोक ("फ्रीडरिश वोल्फ" ह्यांच्या नाटकाचा अनुवाद)	साहित्य संस्कृती मंडळ	मुंबई	१९८६
३	काकांचे स्वप्न ("दस्तयेव्स्कि" ह्यांच्या कादंबरीचा मराठी अनुवाद)	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	१९८६
४	मुक्काम पोस्ट देवाचे गोठणे (मराठी>हिन्दी)	राज्य मराठी विकास संस्था	मुंबई	२००१
५	नर्मदे हर! हर नर्मदे! (मराठी>हिन्दी) (मूळ मराठी भाषेत असलेल्या सुहास भास्कर लिमये ह्यांच्या पुस्तकाचा हिंदी अनुवाद)	गोण्डी	मण्डला	२०१०
६	(अ)घोरकष्टोद्धरण स्तोत्र (मराठी>हिन्दी)	यज्ञेश्वर	बदलापूर	२०१०
७	यज्ञरहस्य (मराठी>हिन्दी)	यज्ञेश्वर	बदलापूर	२०११
८	मेनोपॉज़ (मराठी>हिन्दी)	ज्ञाननयन	पुणे	२०१३
९	काकांचे स्वप्न ("दस्तयेव्स्कि" ह्यांच्या कादंबरीचा मराठी अनुवाद)	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	२०१३
१०	माता धीराई ("बर्टोल्ट ब्रेश्ट्" ह्यांच्या जर्मन नाटकाचा अनुवाद)	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	२०१५

ललित

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	बोमदिला (मराठी कादंबरी)	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	१९९५
२	बोमदिला (हिंदी उपन्यास)	श्रीविद्या	दिल्ली	१९९८
३	बोमदिला (हिंदी उपन्यास)	जागृती	पटना	२०१०
४	बोमदिला (मराठी>कन्नड) (अनु.) शिरहट्टी, रश्मी	अयनि	धारवाड	२००७
५	बोमदिला (हिन्दी>असमीया) (अनु.) शर्मा, पुष्पधर	प्रोक्रिएट	उदालगुरि	२०१०
६	बोमदिला (हिन्दी>संस्कृत) (अनु.) पोलकम, दत्तभूषण	संस्कृत प्रतिष्ठान	नवी दिल्ली	२०१०
७	बोमदिला (हिन्दी>गुजराती) (अनु.) दवे, प्रतिभा	अरुणोदय	अमदाबाद	२०१३
८	जननायक - एक जीवनी (श्री. अटलबिहारी वाजपेयी यांचे चरित्र)	वेद	-	२००१
९	जय कैलाश (हिंदी उपन्यास)	जागृति	पटना	२०१२
१०	कैलास मानस	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	२०१२
११	कैलास मानस	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	२०१६

प्रवासवर्णन/सांस्कृतिक

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	गरुडाच्या देशात	माधुरी	पुणे	१९८८
२	संस्कृति - जर्मन भाषिकांची	डायमंड	पुणे	२००६
३	पूर्वांचल	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	२००८
४	पूर्वांचल	कॉन्टिनेन्टल	पुणे	२०१०
५	महाराष्ट्राबाहेरची न्याहारी (आणि बरंच काही)	अक्षर दालन	कोल्हापूर	२०१२

वैचारिक

अ.क्र.	ग्रंथनाम	प्रकाशक	स्थळ	प्रकाशनवर्ष
१	आंतकवाद में झुलसता पूर्वांचल	सुनिल	मुंबई	२००१
२	पूर्वांचल - आवाहन तथा आह्वान	लोकहित	लखनौ	२००३
३	आजचा अरुणाचल प्रदेश	अक्षरदालन	कोल्हापूर	२०१६

पुरस्कार

१. "भाषा आपली सर्वांचीच" साठी "कोमसाप"चा पुरस्कार (२००१)

२. "जय कैलाश" कादंबरीसाठी हिन्दी साहित्य अकादमीचा पुरस्कार (२०१४)

३. महाराष्ट्र राज्य सरकारतर्फे ’डॉ. अशोक केळकर भाषा अभ्यासक’ पुरस्कार (२७-२-२०१८)