चिमणी

चिमणी (मादी), चिमणा (नर)

शास्त्रीय नाव	सिकोनिया सिकोनिया (Passer domesticus)
कुळ	(Passeridae)
अन्य भाषांतील नावे
इंग्लिश	हाऊस स्पॅरो (House Sparrow)
संस्कृत	चटक, वार्तिका, गृहनीड, पोतकी
हिंदी	, सिडिया, गौरय्या

भारतात सर्वात जास्त संख्येने असणारा पक्षी म्हणून चिमणी परिचयाची आहे. नर चिमणीच्या कपाळाचा, शेपटीवरचा आणि पार्श्वभाग राखाडी, कानाजवळ पांढरा, चोच काळी, कंठ ते छातीच्या भागावर मोठा काळा भाग, डोक्यापासून खाली पोटाचा भाग पांढरा असून पाठीवर तपकिरी काळ्या तुटक रेषा असतात. मादी मातकट तपकिरी रंगाची असून तिच्या अंगावर काळ्या तपकिरी रंगाच्या तुटक रेषा असतात. तिची चोच फिकट तपकिरी रंगाची असते.

चिमणीचा आवाज ऐका

हा पक्षी हिमालयाच्या २००० मी. उंचीपर्यंत भारतभर सर्वत्र आढळतो तसेच बांगलादेश, पाकिस्तान, श्रीलंका, म्यानमारसह इतरही देशात आढळतो. भारतात काश्मिरी आणि उत्तर-पश्चिमी अशा याच्या किमान दोन उपजातीही आढळतात.

माणसाच्या अगदी जवळच राहणारा हा पक्षी असून कीटक, धान्य, मध, शिजवलेले अन्न असे सर्व प्रकारचे खाद्य खाते.. विणीचा हंगाम वर्षभर असू शकणारा पक्षी अशी ओळखही या पक्ष्याची आहे. गवत, कापूस, पिसे, मिळतील त्या वस्तू वापरून घराचे छत, वळचणीच्या जागा, दिव्यांच्या मागे, झाडांवर असे कुठेही घरटे बांधतो. मादी फिकट हिरव्या पांढर्‍या रंगाची, त्यावर तपकिरी ठिपके असलेली ४ ते ५ अंडी देते. अंड्यांच्या रंगात स्थानिक बदलही आहेत. नर-मादी घरटे बांधण्यापासून, अंडी उबविणे, पिलांना खाऊ घालणे वगैरे सर्व कामे मिळून करतात.

चित्रदालन

• 
  नर चिमणी
• 
  मादी चिमणी
• 
  मादी चिमणी
• 
  नर आणि मादी चिमणी
• 
  नर आणि मादी चिमणी
• 
• 
  चिमणीची पिल्ले

बाह्य दुवे

• पक्ष्यांची मराठी नावे (१)
• Bird Names (English-Marathi)
• पक्ष्यांची मराठी नावे (२)