लीला रॉय

लीला नाग-रॉय (२ ऑक्टोबर १९०० - ११ जून १९७०) या एक पुरोगामी भारतीय राजकारणी आणि समाजिक कार्यकर्त्या होत्या. त्या नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांच्या जवळच्या सहकारी होत्या. भारतीय राज्यघटनेचा मसुदा तयार करणाऱ्या संविधान सभेचा भाग असलेल्या १५ महिलांमध्ये त्या एक होत्या.

जीवन

लीला यांचा जन्म बंगालमधील सिल्हेट (आता बांगलादेशात) येथील उच्च मध्यमवर्गीय कायस्थ कुटुंबात झाला आणि शिक्षण कलकत्ता येथील बेथून कॉलेजमध्ये झाले. इंग्रजीमध्ये सुवर्णपदक मिळवून त्यांनी शिक्षण पूर्ण केले. त्यांचे वडील गिरीचंद्र नाग हे सुभाषचंद्र बोस यांचे शिक्षक होते. विद्यापीठ अधिकाऱ्यांशी संघर्ष करून आणि ढाका विद्यापीठात प्रवेश घेणारी पहिल्या महिला बनल्या आणि एमएची पदवी मिळविली.

सामाजिक कार्य

ढाका येथे मुलींची दुसरी शाळा सुरू करून त्यांनी सामाजिक कार्य आणि मुलींच्या शिक्षणात स्वतःला झोकून दिले. त्यांनी मुलींना कौशल्ये शिकण्यास आणि व्यावसायिक प्रशिक्षण घेण्यास प्रोत्साहित केले आणि मुलींनी स्वतःचा बचाव करण्यासाठी मार्शल आर्ट शिकण्याची गरज यावर जोर दिला. काही वर्षांत त्यांनी महिलांसाठी अनेक शाळा आणि संस्था स्थापन केल्या.

नेताजी सुभाषचंद्र बोस 1921च्या बंगालच्या पुरानंतर मदतकार्याचे नेतृत्व करत असताना त्यांनी त्यांच्याशी संपर्क साधला, ढाका युनिव्हर्सिटीच्या तत्कालीन विद्यार्थिनी लीला नाग यांनी ढाका महिला समिती स्थापन करण्यात मोलाचा वाटा उचलला आणि त्या क्षमतेनुसार त्यांनी देणग्या आणि मदत वस्तू गोळा केल्या.

1931 मध्ये, तिने जयश्री प्रकाशित करण्यास सुरुवात केली, हे पहिले मासिक संपादित, व्यवस्थापित आणि संपूर्णपणे महिला लेखकांनी योगदान दिले. याला रवींद्रनाथ टागोर यांच्यासह अनेक मान्यवरांचे कौतुक मिळाले, ज्यांनी त्याचे नाव सुचवले होते.

राजकीय कारकीर्द

लीला नाग यांनी डिसेंबर 1923 मध्ये ढाका येथे दीपाली संघ (दीपाली संघ) नावाची एक बंडखोर संघटना स्थापन केली जिथे लढाऊ प्रशिक्षण दिले जात होते. प्रीतिलता वड्डेदार यांनी तेथून अभ्यासक्रम घेतला. त्यांनी सविनय कायदेभंग चळवळीत भाग घेतला आणि सहा वर्षे तुरुंगवास भोगला. 1938 मध्ये, काँग्रेस अध्यक्ष, सुभाष चंद्र बोस यांनी त्यांना काँग्रेसच्या राष्ट्रीय नियोजन समितीवर नामांकित केले. 1939 मध्ये त्यांनी अनिल चंद्र रॉयशी लग्न केले. बोस यांनी काँग्रेसमधून राजीनामा दिल्यानंतर हे जोडपे त्यांना फॉरवर्ड ब्लॉकमध्ये सामील झाले.

1941 मध्ये, जेव्हा ढाका येथे जातीय दंगलीचा गंभीर उद्रेक झाला तेव्हा त्यांनी सरतचंद्र बोस यांच्यासमवेत एकता मंडळ आणि राष्ट्रीय सेवा ब्रिगेडची स्थापना केली. 1942 मध्ये, भारत छोडो आंदोलनादरम्यान तिला आणि तिच्या पतीला अटक करण्यात आली आणि त्यांचे मासिक बंद करण्यास भाग पाडले गेले. 1946 मध्ये तिच्या सुटकेनंतर, त्या भारताच्या संविधान सभेवर निवडून आल्या.

फाळणीच्या हिंसाचाराच्या वेळी त्या नोआखलीमध्ये महात्मा गांधींना भेटल्या. गांधीजी तिथे पोहोचण्यापूर्वीच त्यांनी एक रिलीफ सेंटर उघडले आणि अवघ्या सहा दिवसांत 90 मैलांचा पायी प्रवास करून 400 महिलांची सुटका केली. भारताच्या फाळणीनंतर त्यांनी कलकत्ता येथे निराधार आणि सोडून दिलेल्या स्त्रियांसाठी घरे चालवली आणि पूर्व बंगालमधील निर्वासितांना मदत करण्याचा प्रयत्न केला. 1946 ते 1947 पर्यंत, रॉय यांनी नोआखली येथे झालेल्या दंगलीनंतर सतरा मदत छावण्या उभारल्या - कार्यकर्त्या सुहासिनी दास यांनी एका ठिकाणी काम केले. 1947 मध्ये त्यांनी पश्चिम बंगालमध्ये राष्ट्रीय महिला संघटना या महिला संघटनेची स्थापना केली.