रोहित (पक्षी)
रोहित (शास्त्रीय नाव : Phoenicopterus Phoenicoparrus, फिनिकोप्टेरस फिनिकोपारस; इंग्लिश: Flamingo, फ्लेमिंगो ;) हा पाणथळ जागी थव्याने राहणारा, फिनिकोप्टेरस जातीतला पक्षी आहे. उंच मान व लांब पाय असलेल्या रोहिताची पिसे गुलाबी किंवा फिक्या गुलाबी रंगाची असतात. याच्या चार प्रजाती अमेरिका खंडांत व दोन प्रजाती जुन्या जगात आढळतात.
अनुक्रमणिका
वास्तव्य[संपादन]
जगामध्ये मुख्यत्वे उष्ण कटिबंधात हा पक्षी आढळतो. आफ्रिकेत मोठ्या प्रमाणावर यांची वस्ती आहे. मोठे मोठे हजारोंच्या संख्येने यांचे थवे आढळून येतात. भारतात पण हा पक्षी विपुल प्रमाणात आढळतो.
भारतातील स्थान[संपादन]
रोहित पक्षी भारतात स्थानिक स्थलांतर करतात. बहुतांशी रोहित पक्षी हे कच्छच्या रणामधील रहिवासी आहेत. पावसाळ्यामध्ये जेव्हा कच्छच्या रणामध्ये गुढगाभर उथळ पाणी असते अश्या ठिकाणी चिखलाचे छोटे छोटे किल्ले उभारून त्यात अंडी घालतात व पिल्लांना वाढवतात.पाणी व उन पुष्कळ असल्याने भरपूर खाद्य असते त्यामुळे पिल्लाचे पालनपोषण चांगले होते. तसेच कच्छचे रण मानवी वावरापासून दुर असल्याने त्यांची वाढ व्यवस्थित होते. ज्या भागात रोहित पक्षी अंडी घालतात त्या भागाला कच्छमध्ये रोहित पक्ष्यांचे शहर असे म्हणतात. आफ्रिकेत पण व्हिक्टोरिया सरोवर, टांगलिका सरोवरामध्ये अशीच मोठी मोठी रोहित पक्ष्याची वसतीस्थाने आहेत.
पावसाळ्यानंतर कच्छमध्ये पाणी जेव्हा आटते तेव्हा रोहित पक्षी स्थानिक स्थलांतर करतात व देशभर पसरतात. पुण्याजवळील उजनी धरणाच्या पाण्यात रोहित पक्ष्यांना पोषक अश्या उथळ जागा आहेत तेथे हिवाळ्यात व उन्हाळ्यात कधी कधी रोहित पक्षी आढळून येतात.
वर्णन[संपादन]
काही विशिष्ट प्रकारचे शेवाळे खाल्ल्यामुळे यांच्या पंखाखाली गुलाबी रंगाची छटा तयार होते. हे या पक्ष्याचे वैशिष्ट्य आहे. रोहित पक्ष्याची चोच ही अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण असते. चोचीच्या आकारामुळे या पक्ष्याला चिखलामधील खाणे शोधणे अतिशय सोपे जाते. तसेच याच चोचीने ते चिखलाचे घरटेदेखील बनवतात.
जाती[संपादन]
बऱ्याच स्त्रोतांनुसार रोहित पक्ष्याच्या सहा जाती आढळून येतात, आणि त्यांना सामान्यतः एकाच कुळात ठेवले जाते. पैकी अँडियन आणि जेम्सचा रोहित ह्या दोन जातींना फिनिकोप्टेरस ह्या कुळाऐवजी फिनिकोपारस मध्ये बहुधा ठेवले जाते.
| जाती | भौगोलिक स्थळ | |
|---|---|---|
| महा रोहित (फि. रोझस) |
जुने जग | आफ्रिकेचा काही भाग, द. युरोप आणि द. आणि आ. आशिया (मोठ्याप्रमाणावर असलेले रोहित). |
| लहान रोहित (फि. मायनर) |
आफ्रिका (उ. ग्रेट् रिफ्ट् व्हॅली) पासून वायव्य भारत (बहुसंख्य रोहित). | |
| चिलीयन रोहित (फि. चिलेन्सिस) |
नवे जग | दक्षिण अमेरिका. |
| जेम्सचा रोहित (फि. जेम्सि) |
पेरू, चिली, बोलिव्हिया आणि अर्जेंटिनाच्या उच्च अँडिज रांगांत. | |
| अँडियन रोहित (फि. अँडिनस) |
पेरू, चिली, बोलिव्हिया आणि अर्जेंटिनाच्या उच्च अँडिज रांगांत. | |
| अमेरिकन रोहित (फि. रुबर) |
कॅरिबियन बेटे, कॅरिबियन मेक्सिको, बेलिझ आणि गालापागोस बेटे. | |
खाद्य[संपादन]
याचे मुख्य खाद्य म्हणजे छोटे मासे, किडे, पाणवनस्पती व शेवाळे हे होय.
स्थिती आणि संवर्धन
लोकसंख्येनुसार फिनिकॉप्टेरिफार्मची यादी बंदिवासात १ 195 88 मध्ये स्वित्झर्लंडमधील प्राणिसंग्रहालयात चिलीचा फ्लेमिंगो हा युरोपियन प्राणिसंग्रहालयात पहिला फ्लेमिंगो होता. त्यानंतर बेसलमध्ये 38 38 over पेक्षा जास्त फ्लेमिंगो वाढले आहेत आणि जगातील इतर प्राणीसंग्रहालयात वितरित केले गेले आहेत. [] 36]
किमान जगातील सर्वात जुने मानले जाणारे किमान 68 वर्षीय फ्लेमिंगो ग्रेटर, जानेवारी २०१ in मध्ये ऑस्ट्रेलियामधील laडलेड प्राणिसंग्रहालयात निधन झाले.
वर्तणूक आणि पर्यावरणशास्त्र
अमेरिकन फ्लेमिंगो आणि संततीः आर्कुएट (वक्र) बिल तळाशी स्कूपिंगमध्ये चांगले रुपांतर केले आहे. फ्लॅमिन्गोस ब्राइन कोळंबी आणि निळ्या-हिरव्या शैवाल तसेच किटकांच्या अळ्या, लहान कीटक, मोलस्क आणि क्रस्टेसियन्स यांना फिल्टर करतात. त्यांची बिले विशेषत: चिखल आणि गाळ खाण्यासाठीच्या पदार्थांपासून वेगळी करण्यासाठी वापरली जातात आणि अनन्यसाधारणपणे वापरली जातात. खाद्यपदार्थांच्या फिल्टरिंगला लॅमेले नावाच्या केसाळ संरचनेद्वारे मदत केली जाते, ज्या आवाजाच्या आकारात असतात आणि मोठ्या, उग्र पृष्ठभागावर जीभ असतात. फ्लेमिंगोचा गुलाबी किंवा लालसर रंग कॅरोटीनोइड्समधून त्यांच्या प्राण्यांच्या आणि वनस्पतींच्या प्लँक्टॉनच्या आहारात येतो. अमेरिकन फ्लेमिंगो उजळ लाल रंग आहेत कारण त्यांच्या आहारात बीटा कॅरोटीन उपलब्ध आहे कारण या रंगद्रव्याची थोडीशी मात्रा घेतल्यामुळे कमी फ्लेमिंगो फिकट गुलाबी रंगाचे आहेत. यकृत एंजाइमांद्वारे या कॅरोटीनोइड्स रंगद्रव्यामध्ये मोडतात. [२]] याचा स्त्रोत प्रजातीनुसार बदलू शकतो आणि रंग संपृक्ततेवर त्याचा परिणाम होतो. फ्लेमिंगो ज्यांचा एकमात्र आहार निळा-हिरवा एकपेशीय वनस्पती आहे त्यापेक्षा जास्त गडद आहेत ज्याने निळ्या-हिरव्या शैवाल पचवलेल्या प्राण्यांना खाऊन दुस second्या क्रमांकावर मिळवले आहे. [२ []
लाइफसायकल
चिली फ्लेमिंगो आपल्या तरूणाला आहार देत आहे
नाकुरू लेक येथे फ्लेमिंगोची कॉलनी कॉप्युलेशन सहसा घरटे बांधण्याच्या दरम्यान उद्भवते, जे कधीकधी दुस f्या फ्लेमिंगो जोडीने त्यांच्या वापरासाठी घरटे बांधण्याचा प्रयत्न करीत अडथळा आणते. फ्लेमिंगो आक्रमकपणे त्यांच्या घरट्यांच्या साइटचे रक्षण करतात. नर आणि मादी दोघेही घरटे बांधण्यात आणि घरटे व अंडी संरक्षित करण्यास हातभार लावतात. []१] समलैंगिक जोड्यांची नोंद झाली आहे. []२]
पिल्लांच्या अंडी उबवल्यानंतर, केवळ पालकांचा खर्चच भरतो. [] 33] नर व मादी दोघेही आपल्या पिल्लांना एक प्रकारचे पीक देतात व संपूर्ण पाळीच्या (फक्त पीकच नाही) संपूर्ण अस्तर असलेल्या ग्रंथींमध्ये तयार होतात. हार्मोन प्रोलॅक्टिन उत्पादन उत्तेजित करते. दुधात चरबी, प्रथिने आणि लाल आणि पांढर्‍या रक्त पेशी असतात. (कबूतर आणि कबूतर — कोलंबिडी crop देखील पीक दूध तयार करतात (फक्त पिकाच्या अस्तर असलेल्या ग्रंथींमध्ये), ज्यात फ्लेमिंगो पिकाच्या दुधापेक्षा कमी चरबी आणि प्रोटीन जास्त असतात.) [] 34]
पिल्लांच्या पिल्लांनंतर पहिल्या सहा दिवस, प्रौढ आणि पिल्ले घरट्यांच्या ठिकाणी राहतात. सुमारे 7-12 दिवसांच्या जुन्या वयात, पिल्ले त्यांच्या घरट्यांमधून बाहेर पडू लागतात आणि सभोवतालचा परिसर शोधतात. जेव्हा ते दोन आठवडे असतात तेव्हा पिल्ले गटात एकत्र होतात, त्यांना "मायक्रोक्रॅच" म्हणतात आणि त्यांचे पालक त्यांना एकटे सोडून जातात. थोड्या वेळाने, मायक्रोक्रॅच हजारो पिल्ले असलेल्या "क्रॅच" मध्ये विलीन होतात. त्यांच्या क्रॅचमध्ये न राहणारी पिल्ले भक्षकांसाठी असुरक्षित असतात.
बाह्य दुवे[संपादन]
