ब्राह्मो समाज
ब्राह्मो समाज (बांग्ला: ব্রহ্ম সমাজ ) ही बंगालच्या प्रबोधनकाळात सुरू झालेली एकेश्वरवादी सुधारणावादी चळवळ होती. ही भारतातील सर्वात प्रभावशाली धार्मिक चळवळींपैकी एक होती [१] आणि याने आधुनिक भारताच्या निर्मितीमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. [२] २० ऑगस्ट १८२८ रोजी कलकत्ता येथे राजा राम मोहन रॉय आणि द्वारकानाथ टागोर यांनी तत्कालीन प्रचलित चालीरीतींमध्ये (विशेषतः कुलीन प्रथा) सुधारणा म्हणून ब्राम्हो समाज सुरू केला आणि १९ व्या शतकातील बंगालच्या प्रबोधनाची सुरुवात सर्व धार्मिक, सामाजिक आणि शैक्षणिक प्रगतीसाठी केली.
जानेवारी १८३० मध्ये पहिल्या प्रार्थना गृहाचे अभिषेक करून विधिवत आणि सार्वजनिक उद्घाटन करण्यात आले, ज्याला आता आदि ब्राह्मो समाज म्हणून ओळखले जाते. [३] ब्राह्मो समाजातून ब्राह्मोइझमचा उगम होतो, जो भारत आणि बांगलादेशातील सर्वात अलीकडील कायदेशीर मान्यताप्राप्त धर्म आहे. ब्राम्हो समाज ज्युडिओ-इस्लामिक विश्वास आणि क्रियांच्या महत्त्वपूर्ण घटकांसह सुधारित आध्यात्मिक हिंदू धर्मावर त्याचा पाया प्रतिबिंबित करतो. [४] [५]
इतर
[संपादन]ब्राम्हो समाजाचे भारतीय इतिहासात फार महत्त्वाचे योगदान आहे. तसेच ब्राम्हो समाजाचे महाराष्ट्राच्या इतिहासात सुद्धा फार मोठे स्थान आहे.ब्रह्म समाज भारत ही सामाजिक-धार्मिक चळवळ होती जी बंगालच्या पुनर्जन्ममुळे प्रभावित वयाची प्रभावित होती. त्याचे प्रवर्तक राजा राममोहन रॉय हे त्यांच्या काळातील प्रतिष्ठित समाजसुधारक होते. 1828 मध्ये ब्राह्मो समाजाची स्थापना राजा राममोहन आणि द्वारकानाथ टागोर यांनी केली होती . वेगवेगळ्या धार्मिक श्रद्धेने विभक्त झालेल्या लोकांना एकत्र करणे आणि समाजात पसरलेल्या वाईट गोष्टी दूर करणे हे त्याचे उद्दीष्ट होते. त्यांनी ब्राह्मण समाजातील सती प्रथा , बालविवाह , जातिव्यवस्था आणि इतर सामाजिक अशा अनेक धार्मिक प्रथा बंद केल्या .
1815 मध्ये राजाराम मोहन रॉय यांनी "आत्मिया सभा"ची स्थापना केली. ते 1828 मध्ये ब्राह्मो समाज म्हणून ओळखले गेले. देवेंद्रनाथ ठाकूर यांनी त्याला पुढे ढकलले. नंतर केशवचंद्र सेन सामील झाले. त्यांच्यातील मतभेदांमुळे केशवचंद्र सेन यांनी भारतीय ब्रम्होसमज "नावाची संस्था स्थापन केली.
तत्त्व १. देव एकच आहे आणि तो जगाचा निर्माता आहे.
२. आत्मा अमर आहे.
Man. मनुष्याने अहिंसेचा अवलंब केला पाहिजे.
All. सर्व मानव समान आहेत.
एक उद्देश - १. हिंदू धर्माचे दुष्परिणाम दूर करताना बौद्धिक व तर्कशुद्ध जीवनावर भर देणे.
2. एकेश्वरवादावर जोर.
Social. सामाजिक दुष्कर्मांचा शेवट करणे.
काम 1. उपनिषद व वेदांचे महत्त्व अद्यतनित केले.
२. समाजातील प्रचलित सती व्यवस्था, पुरदा प्रणाली, बालविवाहाविरूद्ध तीव्र संघर्ष.
Farmers. शेतकरी, मजूर, मजूर यांच्या हितासाठी बोलणे.
Western. पाश्चात्य तत्त्वज्ञानाच्या सर्वोत्कृष्ट घटकांचा अवलंब करण्याचा प्रयत्न करणे.
उपलब्धता 1829 मध्ये विल्यम बेंटिक यांनी सती प्रथा बेकायदेशीर घोषित करणारा कायदा बनविला. समाज मोठ्या प्रमाणात सुधारला आहे समाजात जाती, धर्म इत्यादी भेदभाव मोठ्या प्रमाणात कमी झाला.
संदर्भ
[संपादन]- ^ J. N. Farquhar, Modern Religious Movements of India (1915), p. 29.
- ^ "Brahmo Samaj and the making of modern India, David Kopf, publ. 1979 Princeton University Press (USA)."
- ^ Modern Religious movements in India, J. N. Farquhar (1915), p. 29 etc.
- ^ "Official Brahmo website". Brahmosamaj.in. 23 October 2014 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2012-10-15 रोजी पाहिले.
- ^ "Bangladesh Law Commission" (PDF). 3 March 2016 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित (PDF). 2012-10-15 रोजी पाहिले.