पहलगाम
?पहेलगाम जम्मू आणि काश्मीर • भारत | |
— शहर — | |
![]()
| |
प्रमाणवेळ | भाप्रवे (यूटीसी+५:३०) |
क्षेत्रफळ • उंची |
• २,७४० मी |
जिल्हा | अनंतनाग |
लोकसंख्या | ५,९२२ (इ.स. २००१) |
पहेलगाम (रोमन लिपी: Pahalgam ;) हे भारताच्या जम्मू आणि काश्मीर राज्यातील अनंतनाग जिल्ह्यातले एक गाव आहे. ते जम्मू आणि काश्मिरातले प्रमुख पर्यटनस्थळ आहे.
पहलगाम (उर्दू उच्चारण: [pɛhɛlɡɑːm]), ज्याला पहलगोम (काश्मीरी उच्चारण: [pəhəlʲɡoːm]; काश्मिरी भाषेत 'मेंढपाळांचे गाव') म्हणून ओळखले जाते [1] हे जम्मू आणि काश्मीरच्या भारत-प्रशासित केंद्रशासित प्रदेशातील अनंतनाग जिल्ह्यातील अनंतनाग शहराजवळील एक शहर आणि अधिसूचित क्षेत्र समिती आहे.हे एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आणि हिल स्टेशन आहे. येथील हिरवीगार कुरणे आणि शुद्ध पाणी दरवर्षी जगभरातील हजारो पर्यटकांना आकर्षित करते. हे अनंतनागपासून ४५ किलोमीटर (२८ मैल) अंतरावर लिडर नदीच्या काठावर ७,२०० फूट (२,२०० मीटर) उंचीवर आहे. पहलगाम हे अनंतनाग जिल्ह्यातील अकरा तहसीलांपैकी एकाचे मुख्यालय आहे.
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
पहलगाम हे अमरनाथ यात्रेच्या वार्षिक तीर्थयात्रेशी संबंधित आहे. चंदनवाडी, पहलगामपासून १६ किलोमीटर (९.९ मैल) अंतरावर आहे. हे शहर दरवर्षी जुलै-ऑगस्ट महिन्यात होणाऱ्या यात्रेचे प्रारंभ बिंदू आहे, जिथे लाखो पर्यटक येतात. धार्मिक महत्त्व आणि बेस कॅम्प म्हणून असलेल्या भूमिकेमुळे, हे शहर ७०% पर्यटकांना खोऱ्यात आकर्षित करते. [8] पर्यटकांच्या या गर्दीमुळे काही स्थानिक पायाभूत सुविधा, विशेषतः शहरातील कचरा व्यवस्थापन, अडचणीत येते.[१]
व्युत्पत्ती
[संपादन]पहलगाम हे नाव दोन काश्मिरी शब्दांपासून बनले आहे;
पुहेल (मेंढपाळ) आणि गोम (गाव) कालांतराने पुहेलगाम किंवा पहलगाम बनले. [उद्धरण आवश्यक] हे ठिकाण अनेक कुरण आणि कुरणांचे प्रवेशद्वार म्हणून काम करते आणि पारंपारिक बखरवाल समुदाय वसंत ऋतूपासून ते हिवाळ्यापूर्वी तेथे स्थायिक होतात आणि त्यांची गुरेढोरे चरतात.
हिंदू परंपरेनुसार, पहलगामला मूळतः बैल गाव (बैल गाँव) असे म्हणतात ज्याचा अर्थ (बैलाचे गाव (नंदी)), दुसऱ्या शब्दांत, जिथे शिवाने अमरनाथ गुहेत प्रवेश करण्यापूर्वी आपला बैल सोडला होता. [1][२]
भूगोल
[संपादन]पहलगाम हे 34°01′N 75°11′E / 34.01°N 75.19°E / 34.01°N 75.19°E[2] लिडर खोऱ्यात पहलगाम मध्यवर्ती स्थानावर आहे. त्याची सरासरी उंची 2,740 मीटर (8,990 फूट) आहे.[३]
हवामान
[संपादन]पहलगाममध्ये समशीतोष्ण हवामान आहे, येथे कमी आणि थंड हिवाळा आणि लांब आणि सौम्य उन्हाळा असतो. वर्षाच्या अखेरीस तुलनेने कोरडा हंगाम असल्याने भरपूर पाऊस पडतो. पहलगाममध्ये प्रत्येक वर्षी ४ ऋतू अनुभवायला मिळतात -उन्हाळाऋतू मे ते अॉगस्ट, शरदऋतू सप्टेंबर ते नोव्हेंबर, हिवाळाऋतू डिसेंबर ते फेब्रुवारी, आणि वसंतऋतू मार्च ते एप्रिल.उन्हाळ्यात दिवसा २० ते ३० डिग्री, तर रात्री १० ते २० डिग्री सेल्सियस तपमान असते.येथे फारच कमी प्रमाणात पाऊस पडतो.शरदऋतूत दिवसा १८ ते २५ डिग्री तर रात्री १० ते १५ डिग्री सेल्सियस असते.हिवाळ्यात दिवसा ५ ते ८ डिग्री तर रात्री उणे ४ ते उणे २ डिग्री सेल्सियस तपमान असते.
लोकसंख्याशास्त्र
[संपादन]२०११ च्या भारतीय जनगणनेनुसार,[१] पहलगामची लोकसंख्या ५९२२ होती. पुरुषांची संख्या लोकसंख्येच्या ५६% आणि महिलांची संख्या ४४% आहे. सरासरी साक्षरता दर ३५% आहे, जो भारतीय राष्ट्रीय सरासरी ५९.५% पेक्षा कमी आहे. पुरुषांची साक्षरता ४९% आणि महिलांची साक्षरता १७% आहे. सुमारे १४% लोकसंख्या ६ वर्षांपेक्षा कमी वयाची आहे.
प्रशासन
[संपादन]पहलगाम हे पहलगाम विकास प्राधिकरणाद्वारे प्रशासित केले जाते, ज्याचे नेतृत्व मुख्य कार्यकारी अधिकारी करतात जे स्थानिक शहर क्षेत्र समितीचे प्रशासक म्हणून काम करतात.
पर्यटन
[संपादन]येथे ३,५१० खोल्या आहेत ज्यामध्ये पर्यटकांसाठी ७,०२० बेड आहेत.[3]
अमरनाथ मंदिर
[संपादन]अमरनाथ गुहा हे पहलगाम येथे स्थित एक हिंदू तीर्थस्थान आहे. ही गुहा ३,८८८ मीटर (१२,७५६ फूट) उंचीवर आहे.[४]
कोल्होई हिमनदी
[संपादन]कोल्होई शिखराच्या अगदी खाली, लिडर व्हॅलीच्या वर स्थित कोल्होई हिमनदी सध्या एक लटकणारा हिमनदी आहे. पहलगामहून अरु मार्गे त्यावर जाता येते आणि तो किमान ३५ किलोमीटर (२२ मैल) पर्यंत पसरलेला असल्याचे ज्ञात आहे.[१] जवाहर इन्स्टिट्यूट ऑफ माउंटेनियरिंगच्या गिर्यारोहकांच्या मते, २००८ मध्ये, हिमनदी १९८५ पासून निम्म्याने कमी झाली आहे आणि ती पोकळ असल्याने आणि २०० फूट खोल (६१ मीटर) भेगा असल्याने अभ्यास करणे सुरक्षित नाही.
बेताब व्हॅली
[संपादन]स्थानिकरित्या हगून किंवा हागन व्हॅली म्हणूनही ओळखले जाते.
बेताब व्हॅली ही पहलगामपासून १५ किलोमीटर (९.३ मैल) अंतरावर असलेली दरी आहे. येथे चित्रित झालेल्या बेताब या बॉलिवूड चित्रपटावरून या दरीचे नाव पडले आहे.
बैसरन व्हॅली
[संपादन]काश्मीरच्या अनंतनाग जिल्ह्यातील पहलगामपासून फक्त ५ किलोमीटर अंतरावर असलेले बैसरन व्हॅली हे एक लोकप्रिय पर्यटन स्थळ आहे ज्याला त्याच्या निसर्गरम्य वैभवामुळे "मिनी-स्वित्झर्लंड" असे संबोधले जाते. हे बर्फाच्छादित पर्वतांनी वेढलेले आणि दाट पाइनच्या लाकडांनी भरलेले पर्वतशिखरावर एक हिरवेगार कुरण आहे. बैसरनला जाण्याचा सर्वोत्तम वेळ तुम्हाला कोणत्या प्रकारचा अनुभव घ्यायचा आहे यावर अवलंबून असतो. जर तुम्हाला बर्फाचा अनुभव घ्यायचा असेल तर जानेवारी ते मार्च हा सर्वोत्तम काळ आहे. एप्रिल आणि जूनमध्ये तेथे भेट द्या आणि तेथील झाडांची झाडे आणि सुंदर हवामानाचा आनंद घ्या.
धार्मिक महत्त्व
[संपादन]पहलगाम हे हिंदूंसाठी सर्वात महत्वाचे स्थळांपैकी एक आहे.[1] ३,८८८ मीटर (१२,७५६ फूट) उंचीवर असलेले अमरनाथ गुहा हे पहलगाममध्ये स्थित एक महत्त्वाचे हिंदू मंदिर आहे.[2]
पौराणिक कथा
[संपादन]पहलगाममध्ये पार्वतीला भगवान शिव अमरत्वाचे रहस्य (अमृत वचन) देतात असे मानले जाते. अमरनाथ गुहेत प्रवेश करण्यापूर्वी शिवाने पहलगाममध्ये नंदी, चंदनवारीमध्ये चंद्र, शेषनाग तलावात साप, महागुण पर्वतावर गणेश, पंचतरणी येथे पाच महाभूते सोडली.[3] महागुण पर्वत नागप्रभात येथे आहे.
पर्यावरणीय समस्या
[संपादन]शहरात दरवर्षी येणाऱ्या पर्यटकांच्या संख्येमुळे स्थानिकांपेक्षा जास्त कचरा निर्माण होतो, ज्यामुळे स्थानिक घनकचरा व्यवस्थापन प्रणालीवर परिणाम होतो आणि त्यामुळे संपूर्ण शहरात कचरा टाकला जातो.एकूण नगरपालिका कचऱ्यापैकी ७४% कचरा पर्यटन क्षेत्रातून येतो.या कचऱ्याच्या समस्येमुळे पाण्यामुळे होणारे आजार आणि इतर आरोग्य समस्या वाढतात, तसेच स्थानिक भूप्रदेश प्रदूषित होतो.[५]
धार्मिक
[संपादन]
धार्मिक
[संपादन]पहलम हे हिंदूसाठी सर्वात महत्वाचे आढळून आले आहे. ३,८८८ मीटर (१२७५६ फूट) हे उच्च स्थानावर असलेले अमरनाथ गुलगाममध्ये एक हिंदू मंदिर आहे.[2]
पौराणिक कथा
[संपादन]पहलगा पार्वतमध्ये भगवान शिव अमरत्वाचे रहस्य (अमृत वचन) असे आत्मा जाते. अमरनाथ गोहेत प्रवेश शिवाने पहलगाममध्ये नंदी, चंदनवारीमध्ये चंद्र, शेषनाग तलावात साप, महागुण पर्वतावर गणेश, पंचतरणी येथे पाच महाभूतेली.[3] महागुण पर्वत नागप्रभात येथे आहे.
पर्यावरणीय समस्या
[संपादन]16 वर्ष 1 वर्ष 1 1 एकूण नगरपालिका कचऱ्यांपैकी ७४% कचरा पर्यटन क्षेत्र.[4] या कचऱ्याच्या स्थानिक मूळ मूळ मूळ होणारे आणि इतर आरोग्य समस्या निर्माण होतात, तसेच भूप्रदेश प्रदूषित होतो.[६]
पहलगाममध्ये गोल्फ खेळण्याचा सर्वोत्तम काळ
[संपादन]पहलगाममध्ये गोल्फ खेळण्याचा सर्वोत्तम काळ मे ते ऑक्टोबर दरम्यान असतो. या महिन्यांत, पहलगाममधील हवामान आल्हाददायक असते आणि गोल्फ कोर्स उत्तम स्थितीत असतो. दिवसाचे तापमान १५°C ते २५°C पर्यंत असते, ज्यामुळे ते गोल्फ खेळण्यासारख्या बाह्य क्रियाकलापांसाठी परिपूर्ण बनते.
उन्हाळ्यात, दिवस मोठे असतात आणि हवामान उष्ण असते, ज्यामुळे गोल्फपटूंसाठी गोल्फ खेळण्याचा हा एक आदर्श काळ बनतो. आठवड्याच्या दिवसात कोर्समध्ये सहसा गर्दी कमी असते आणि गोल्फपटू शांत आणि शांत गोल्फ खेळण्याचा अनुभव घेऊ शकतात.
तथापि, जुलै ते सप्टेंबर पर्यंत चालणाऱ्या पावसाळ्याच्या हंगामापासून दूर राहण्याची शिफारस केली जाते, कारण कोर्समध्ये पाणी साचू शकते आणि चिखल होऊ शकतो, ज्यामुळे खेळणे कठीण होते. याव्यतिरिक्त, हिवाळ्याच्या महिन्यांत, कोर्स बर्फाने झाकलेला असतो आणि गोल्फ खेळणे शक्य नसते[७]
वाहतूक
[संपादन]हवाई
सर्वात जवळचे विमानतळ श्रीनगरमधील शेख उल-आलम आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आहे, जे पहलगामपासून ९१ किलोमीटर अंतरावर आहे.
रेल्वे
[संपादन]सर्वात जवळचे रेल्वे स्टेशन पहलगामपासून ४५ किलोमीटर अंतरावर बिजबेहरा रेल्वे स्टेशन आहे.
रस्ता
[संपादन]पहलगाम रस्ते आणि महामार्गांनी चांगले जोडलेले आहे. राष्ट्रीय महामार्ग ५०१ इतर जिल्हा अंतर्गत रस्त्यांसह पहलगाममधून जातो.[८]
- Pahalgam Gallery
- ^ "Pahalgam population". Census India 2011. 10 July 2021 रोजी पाहिले.