दारुहळद

दारु किंवा हळद याच्याशी गल्लत करू नका.

दारुहळद

दारुहळद हिचे (शास्त्रीय नाव: Berberis aculeata वैकल्पिक नाव: Berberis aristata) व कूळ बरबेरीडेसी आहे .ही भारतात उगवणारी एक आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहे. दारुहळदीचा वृक्ष लहान आणि काटेरी असतो. याचे कांड(खोड) फिकट उदी रंगाचे असून आतून पिवळे असते. ते चिवट आणि सहज न तुटणारे असते. पाने निळसर, काटेरी आणि लंबाकृती असतात. मार्च ते मे या काळात झाडाला पिवळी फुले येतात.

दारूहळदीची फळे

नैसर्गिक आढळ

नरम रेतीयुक्त जमिनीत, थंड हवेच्या ठिकाणी, हिमालयाच्या पहाडांवर, आसामात, निलगिरी पर्वतावर आणि छोटा नागपूर विभागात. बिब्ब्याच्या झाडाच्या दक्षिणेला व दारूहळदीच्या उत्तरेला वारूळ असेल तर पूर्वेला पाणी लागते.

उपयोग

क्विनाईनपेक्षा हे औषध जास्त गुणकारी आहे. हाडीताप, डेंगी, कावीळ, प्लीहादोष, यकृतविकार, रक्ती मुळव्याध आणि डोळ्यांच्या विकारांवर दारुहळदीचा औषधोपचार करतात. दारुहळदीपासून रसांजन आणि रसोत या नावाची औषधे बनतात.