तीन मूर्ती भवन

**तीन मूर्ती भवन**
	former residence of the first Prime Minister of India, Jawaharlal Nehru, in New Delhi
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया
प्रकार	संग्रहालय
स्थान	नवी दिल्ली जिल्हा, Delhi division, National Capital Territory of Delhi, भारत
वास्तुविशारद	Robert Tor Russell;
मालक संस्था	भारत सरकार;
वारसा अभिधान	NDMC Heritage Building Grade I;
स्थापना	इ.स. १९३०;
	२८° ३६′ ०९.३६″ N, ७७° ११′ ५५.६८″ E
अधिकार नियंत्रण
	Q3595320;
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; विकिशूटमी; चित्रित शोध;

तीन मूर्ती भवन (किंवा तीन मूर्ती हाऊस; पूर्वी फ्लॅगस्टाफ हाऊस म्हणून ओळखले जात होते) ही भारतातील एक ब्रिटिशकालीन इमारत आहे. भारताचे पंतप्रधान जवाहरलाल नेहरू यांचे नवी दिल्ली येथील निवासस्थान म्हणून हे भवन बांधले होते. २७ मे १९६४ रोजी त्यांचा मृत्यू होईपर्यंत नेहरू १६ वर्षे येथे राहिले. ब्रिटिश राजवटीत कॅनॉट प्लेस आणि जनपथवरील पूर्व आणि पश्चिम न्यायालयांचे ब्रिटिश रचनाकार रॉबर्ट टोर रसेल यांनी भवनाची रचना केली होती. ब्रिटिश इंडियन आर्मीच्या कमांडर-इन-चीफचे निवासस्थान म्हणून नवी दिल्ली या भारताच्या नवीन शाही राजधानीचा भाग म्हणून १९३० मध्ये किशोर मूर्ती भवन बांधले गेले.

नंतर इंदिरा गांधींनी या निवासस्थानाचे रूपांतर संग्रहालयात केले. आज, तीन मूर्तीमध्ये नेहरू मेमोरियल म्युझियम अँड लायब्ररी (NMML) यासह विविध संस्था आहेत, ज्या भारतीय संस्कृती मंत्रालयाच्या अंतर्गत चालतात आणि करण सिंग हे कार्यकारी परिषदेचे अध्यक्ष आहेत. तसेच प्रधानमंत्री संग्रहालय हे नव्याने बांधलेले स्मारक आहे जे भारताच्या सर्व पंतप्रधानांच्या योगदानाचा गौरव करण्यासाठी असलेल्या संग्रहालय आहे.

या इमारतीमध्ये भारताचे तत्कालीन राष्ट्रपती एस. राधाकृष्णन यांच्या अध्यक्षतेखाली १९६४ मध्ये स्थापन झालेल्या 'जवाहरलाल नेहरू मेमोरियल फंड'ची कार्यालये देखील आहेत. किशोर मूर्ती भवनमध्ये इंग्लंड, नेपाळ, सोमालिया, चीन इत्यादींसह विविध राष्ट्रांतील अनेक स्मृतिचिन्हांचा समावेश आहे. प्रत्येक स्मृती चिन्ह प्रत्येक राष्ट्राच्या उल्लेखनीय संसाधनाचे प्रतिनिधित्व करते. हे फाऊंडेशन १९६८ मध्ये स्थापित 'जवाहरलाल नेहरू मेमोरियल फेलोशिप' देखील प्रदान करते.

इमारतीमध्ये 'सेंटर फॉर कंटेम्पररी स्टडीज' आणि १९८४ मध्ये उघडलेली नेहरू तारांगण देखील आहेत.

संदर्भ