गोराई

गोराई हे मुंबई, भारतातील धारावीभेट येथील एक गाव आहे. हे सालसेट बेटाच्या उत्तर-पश्चिम भागात स्थित आहे. गोराईमध्ये सहसा मानोरी खाडी आणि गोराई खाडी ओलांडणाऱ्या फेरीने किंवा अन्यथा भाईंदरमार्गे ओव्हरलँड मार्गाने जाता येते. गोराईला मानोरी आणि उत्तन, पाली, चौक, डोंगरी, तरोडी, राई, मोरवा आणि मुर्धे या गावांनी वेढले आहे.

१९८० पर्यंत गोराई हे स्वच्छ समुद्रकिनारे आणि पाम वृक्षांसाठी प्रसिद्ध होते. तथापि, मुंबईच्या सभोवतालच्या प्रदूषणात वाढ झाल्यामुळे, अरबी समुद्र पोहण्यासाठी अयोग्य आहे, तरी गोराई मुंबईतील इतर किनाऱ्यांच्या तुलनेत कमी प्रदूषित आहे. खाडीच्या पलीकडे असलेल्या शहराच्या वेगवान जीवनाच्या अगदी उलट गोराई अजूनही शांत, शांत मोहिनी अनुभवते. येथे अजूनही बैलगाड्यांचा वापर सुरू आहे आणि या भागाला पाण्याची कमतरता भासत आहे, परंतु रिअल-इस्टेट डेव्हलपर्सने या बहुमोल उपनगरी भागात सतत बुलडोझर टाकल्याने, गोराईच्या ग्रामस्थांची भौतिक आणि सांस्कृतिक फॅब्रिक आता धोक्यात आली आहे.

एस्सेल वर्ल्ड, भारतातील पहिले आणि सर्वात मोठे मनोरंजन उद्यान, १९८६ मध्ये गोराई येथे बांधले गेले. पार्कमध्ये अनेक राइड्स आहेत ज्या सर्व वयोगटांना पूर्ण करतात आणि त्याच्या प्रचंड पायाभूत सुविधांसाठी प्रसिद्ध आहेत. ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा, ज्यामध्ये जगातील सर्वात उंच स्तंभ नसलेला घुमट आहे, ध्यानासाठी एक ठिकाण आहे, हे गोराईजवळ १३ एकर जमिनीवर बांधले आहे. यांगून, म्यानमारमधील श्वेडागन पॅगोडासारखाच तो आहे.

ग्लोबल विपश्यना पॅगोडा

धारावी बेट

१८९३ सालसेट बेटाचा नकाशा वरच्या डाव्या कोपऱ्यात धारावी बेट दाखवत आहे

सालसेट बेटाच्या उत्तर-पश्चिमेला धारावी भेट म्हणून ओळखले जाणारे द्वीपकल्प एकेकाळी धारावी नावाचे बेट असायचे, वसई खाडीला जोडलेल्या मनोरी खाडीने विभक्त केलेल्या सालसेट किनाऱ्यावरील बेटांच्या समूहाचा एक भाग. वर्सोवा, मार्वे आणि राय मुर्धे ही इतर बेटांची नावे होती. १८२५ पर्यंत ही बेटे वेगळीच होती

कर्नल जर्विसच्या नकाशात सॅलसेटचा पश्चिम किनारा आठ मोठ्या आणि चार लहान बेटांमध्ये मोडला गेला आहे. १८८२ मध्ये, या बेटांवर पोहोचण्यासाठी कमी भरतीच्या वेळी कोणीही भरती-ओहोटी ओलांडून चालू शकत होता. धारावी बेटावर मात्र बोटीने जावे लागले. तथापि, घोडबंदर खाडीवर रेल्वेच्या उभारणीसह, आणि सलग शहरीकरण आणि भरती-ओहोटीच्या पुनरुत्थानामुळे, बेट आता प्रभावीपणे सालसेट बेटाशी जोडलेले द्वीपकल्प बनले आहे. उत्तर धारावी बेट जे ठाणे जिल्ह्यात येते तर दक्षिण मुंबई उपनगर जिल्ह्यात येते.

पोर्तुगीज इतिहास

गोराईमध्ये पूर्व भारतीय लोकसंख्या मोठी आहे. पूर्व भारतीय हे रोमन कॅथलिक आहेत जे पोर्तुगीजांनी १६व्या शतकात येथे आल्यावर धर्मांतरित केले होते. गोराईला तीन चर्च आहेत. गोराईच्या उत्तर सीमेवर असलेल्या वैराल्ला टाकीच्या काठावर सर्वात जुना, रेस मॅगोस किंवा थ्री मॅगी, फ्रान्सिस्कन मिशनऱ्यांनी १५९५ आणि १६०२ दरम्यान बांधला होता. नवीन पॅरिश चर्च, ज्याचे नाव थ्री मॅगीच्या नावावर आहे, ते १८१० मध्ये बांधले गेले, आणि उध्वस्त, मूळ पॅरिश चर्चच्या दक्षिणेस सुमारे तीन-चतुर्थांश मैलांवर स्थित आहे. तिसरे म्हणजे जुन्या चर्चच्या अवशेषांजवळ बांधलेले इन्फंट जिझस चॅपल.

गोराईसमोरील प्रमुख समस्या

पर्यावरणीय ऱ्हास

मुंबईच्या किनाऱ्यावरील पाणी दर दशकात ०.३ अंशाने वाढत आहे. मुंबई किनारपट्टीवरील समुद्राची पातळी सरासरी १.२ मिमीने वाढत आहे. एक वर्ष मनोरी आणि गोराईमध्ये मिळून, १९९४-९५ ते ९८-९९ ते २००४-०५ ते २००८-०९ या पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी सरासरी वार्षिक मासे पकडण्याचे प्रमाण १८,४०० टनांवरून १३,३५४ टनांवर घसरले.

विषारी कचरा डम्पिंग

उत्तन, पालखडी, तळवली, आनंदनगर, डोंगरी, तरोडी, पाली, चौक आणि मोरवा येथील ग्रामस्थ नऊ गावांच्या मध्यभागी असलेल्या ढवगी टेकडीवर बसलेल्या डम्पिंग ग्राऊंडच्या चालकांना विरोध करत आहेत. हे डंपिंग ग्राउंड कलेक्टर्सच्या जमिनीवर उभारण्यात आले आहे जी मीरा भाईंदर महानगरपालिकेकडे हस्तांतरित करण्यात आली होती, ज्याने ते एका खाजगी कचरा विल्हेवाट लावणाऱ्या कंपनीला ३० वर्षांच्या कालावधीसाठी भाड्याने दिले आहे. दुर्गंधी दूर ठेवण्यासाठी रासायनिक फवारणी केल्याचा दावा नागरी संस्था करत असले तरी दुर्गंधी असह्य होत असून रहिवाशांच्या आरोग्याचा प्रश्न निर्माण होत असल्याचे ग्रामस्थांचे म्हणणे आहे.