आयर्न ऑक्साइड

आयर्न ऑक्साइड हे लोखंड (आयर्न) आणि प्राणवायू (ऑक्सिजन) या दोन मूल तत्त्वांच्या संयुगांना दिलेले नाव आहे. आयर्न ऑक्साइड आणि आयर्न ऑक्सिहायड्रॉक्साइड प्रकारची सोळा ज्ञात संयुगे आहेत. ही संयुगे निसर्गात मुबलक प्रमाणात आढळतात. लोखंडाच्या खनिजात, गंज, नैसर्गिक रंग तसेच इतर अनेक ठिकाणी आढळणारी ही संयुगे माणसाच्या रक्तातील हीमोग्लोबिनमध्येही असतात.

प्रकार

ऑक्साइड

• आयर्न(II) ऑक्साइड, वुस्टाइट (FeO)
• आयर्न(II,III) ऑक्साइड, मॅग्नेटाइट (Fe₃O₄)
• आयर्न(II,III) ऑक्साइड, (Fe₄O₅)
• आयर्न(III) ऑक्साइड (Fe₂O₃)
  • आयर्न(III) ऑक्साइड#आल्फा, हेमेटाइट (α-Fe₂O₃)
  • आयर्न(III) ऑक्साइड#बेटा, (β-Fe₂O₃)
  • आयर्न(III) ऑक्साइड#गॅमा, maghemite (γ-Fe₂O₃)
  • आयर्न(III) ऑक्साइड#एप्सिलॉन, (ε-Fe₂O₃)

हायड्रोक्साइड

• आयर्न(II) हायड्रोक्साइड (Fe(OH)₂)
• आयर्न(III) हायड्रोक्साइड (Fe(OH)₃), (बर्नालाइट)

ऑक्साइड/हायड्रोक्साइड

• गोथाइट (α-FeOOH),
• एकेग्नेआइट (β-FeOOH),
• लेपिडक्रोसाइट (γ-FeOOH),
• फेरोक्झाइट (δ-FeOOH),
• फेरिहायड्राइट (Fe₅HO₈·4H₂O approx.), or 5Fe₂O₃•9H₂O, better recast as FeOOH•0.4H₂O

• उच्च दाबातील FeOOH
• श्वेर्टमॅनाइट (Fe₈O₈(OH)₆(SO)·nH₂O किंवा Fe³⁺₁₆O₁₆(OH,SO₄)_12-13·10-12H₂O)
• हिरवा गंज (Fe^III_xFe^II_y(OH)_3x+2y-z(A^-)_z; येथे A^- is Cl^- किंवा 0.5SO₄^2-)

"Discovery of the recoverable high-pressure iron oxide Fe₄O₅". २०११-१०. 

http://www.mindat.org/min-7281.html Mindat