अनागामा भट्टी

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
अनागामा भट्टीचे योजनाबद्ध रेखाचित्र:
१. दरवाजा सुमारे ७५ सेंटीमीटर (२.४६ फूट) रुंद
२. फायरबॉक्स
३. स्टॅकिंग मजला सिलिका वाळू बनलेले
४. डॅम्पर्स
५. फ्लू
६. चिमणी
७. रेफ्रेक्ट्री कमान
टोकोनम, आयची मधील नोबोरिगामा भट्टी
नोबोरिगामा
चित्र:Kilnshigaraki.jpg
शिगारकी मधील भट्टी
न्यू जर्सी, यूएसए मधील अनागामा भट्टी.

अनागामा भट्टी (जपानी कांजी:穴窯/ हिरागाना:あながま) ही एक प्राचीन प्रकारची भांडी बनवण्याची भट्टी आहे. ही भट्टी प्रक्रिया ५ व्या शतकात मध्ये कोरिया द्वारे जपानमध्ये आणली गेली. मुळतः ही प्रक्रिया चीनमध्ये सुरू झाली होती. ही दक्षिण चीनच्या क्लाइंबिंग ड्रॅगन भट्टीची आवृत्ती आहे, ज्याचा पुढील विकास देखील कॉपी केला गेला आहे, उदाहरणार्थ, नोबोरिगामा भट्टीतील चेंबर्सच्या मालिकेत फायरिंग स्पेसचे विभाजन करण्याचा विकासही दिसून येतो.

अनागामा (जपानी शब्द ज्याचा अर्थ "गुहा भट्टी " आहे) मध्ये फायरिंग चेंबर असते ज्याच्या एका टोकाला फायरबॉक्स असतो आणि दुसऱ्या बाजूला फ्ल्यू असतो. जरी "फायरबॉक्स" हा शब्द आगीच्या जागेचे वर्णन करण्यासाठी वापरला जात असला तरी, भांडीच्या जागेपासून स्टोकिंग स्पेस वेगळे करणारी कोणतीही भौतिक रचना नाही. अनागामा हा शब्द एक उतार असलेल्या बोगद्याच्या आकारात बांधलेल्या सिंगल-चेंबर भट्टीचे वर्णन करतो. खरं तर, प्राचीन भट्टी कधीकधी मातीच्या काठावर बोगदे खोदून बांधली जात असे. स.न. २०१५ मध्ये वायथम येथे पारंपारिक जपानी अनागामा भट्टी सुरू केली होती.[१]

आधुनिक जगतात सामान्यतः वापरल्या जाणाऱ्या इलेक्ट्रिक किंवा गॅस-इंधन भट्टींच्या विरुद्ध, अनागामाला सरपण लाकूड दिले जाते. उच्च तपमान ठेवण्यासाठी सतत इंधनाचा पुरवठा करणे आवश्यक असते, कारण गरम भट्टीत टाकलेले लाकूड खूप वेगाने वापरले जाते. लाकडाचा साठी चोवीस तास भरला जात राहतो. लाकडाचा भरणा भट्टीच्या आत तयार झालेली भांडी दिसण्याची पद्धत, तापमान गाठले आणि टिकून राहते, राखेचे प्रमाण, भिंती आणि भांडी यांची आर्द्रता या सर्व गोष्टींवर अवलंबून असते.

लाकूड जाळल्याने १,४०० °से (२,५५० °फॅ) पर्यंत उष्णता निर्माण होते तसेच फ्लाय ऍश आणि अस्थिर क्षार देखील तयार होतात. भट्टी चालु असताना लाकडाची राख भाड्यांवर बसते. आग, राख आणि चिकणमातीतील खनिजे यांच्यातील जटिल परस्परसंवादामुळे राखेला नैसर्गिक चकाकी मिळते. हे चकचकीत रंग, पोत आणि जाडीमध्ये वेगवेगळे असतात. भट्टीमध्ये तुकडे ठेवल्याने भांडीच्या दिसण्यावर स्पष्टपणे परिणाम जाणवतो, कारण फायरबॉक्सच्या जवळ असलेल्या तुकड्यांना राखेचे जड आवरण मिळू शकते किंवा अंगारामध्ये बुडविले जाऊ शकते, तर भट्टीमध्ये खोलवर असलेल्या इतरांना राखेच्या प्रभावाने हलके स्पर्श केला जाऊ शकतो. स्थितीवर अवलंबून असलेल्या इतर घटकांमध्ये तापमान आणि ऑक्सिडेशन/कपात यांचा समावेश होतो. भट्टीतील स्थानाव्यतिरिक्त, (इतर इंधनावर चालणाऱ्या अपड्राफ्ट भट्टींप्रमाणे) तुकडे एकमेकांजवळ ठेवण्याचा मार्ग ज्वालाच्या मार्गावर परिणाम करतो, आणि अशा प्रकारे, भट्टीच्या स्थानिक क्षेत्रांमध्ये तुकड्यांचे स्वरूप देखील बदलू शकते. असे म्हटले जाते की अनागामा भट्टी लोड करणे हा सर्वात कठीण भाग आहे. कुंभाराने भट्टीतून जाताना ज्योतीच्या मार्गाची कल्पना केली पाहिजे आणि या अर्थाचा उपयोग 'तुकडे आगीने रंगविण्यासाठी' केला पाहिजे.[२]

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ "बीबीसी बातम्या".
  2. ^ "अनागामा भट्टीची प्रक्रिया".

बाह्य दुवे[संपादन]