नवे तेहरी
नवे तेहरी
त्रिहरी नवे तेहरी | |
|---|---|
|
शहर | |
 तेहरी धरण तलावाचा पॅनोरामा देखावा | |
|
Nickname(s): एन् टी टी | |
| लुआ(Lua) त्रुटी विभाग:Location_map मध्ये 502 ओळीत: Unable to find the specified location map definition. Neither "Module:Location map/data/India Uttarakhand" nor "Template:Location map India Uttarakhand" exists. | |
| गुणक: 30°23′N 78°29′E / 30.38°N 78.48°E | |
| देश |
 भारत |
| राज्य | उत्तराखंड |
| जिल्हा | तेहरी गढवाल |
| Founded by | राजा सुदर्शन शाह |
| सरकार | |
| • प्रकार | नगरपालिका |
| • Body | नवे तेहरी नगरपालिका |
| Elevation | १,७५० m (५,७४० ft) |
| लोकसंख्या (2011)[१] | |
| • एकूण | २४,०१४ |
| भाषा | |
| • अधिकृत | हिंदी |
| वेळ क्षेत्र | UTC+5:30 (IST) |
| पिन |
२४९ ००१ |
| टेलिफोन कोड | ०१३७६ |
| वाहन नोंदणी | UK-०९ |
| संकेतस्थळ | http://tehri.nic.in/ |
नवे तेहरी भारताच्या उत्तराखंड राज्यातील एक शहर आहे. हे शहर तेहरी गढवाल जिल्ह्याचे प्रशासकीय केंद्र आहे. या नगरपालिका क्षेत्रात विधी विहार ते विश्वकर्मा पुरम (कोट कॉलनी) पर्यंत ११ वॉर्ड आहेत. सध्या (२०१९) श्रीमती सीमा कृषाली नगर पालिका तेहरीच्या अध्यक्षा आहेत. त्या तेहरी महानगरपालिकेच्या पहिल्या महिला अध्यक्षा आहेत. त्या अपक्ष उमेदवार होत्या आणि हे स्थान त्यांनी जिंकले तेसुद्धा काँग्रेससारख्या राष्ट्रीय पक्षांच्या उमेदवारांना पराभूत करून. श्रीमती सीमा कृषाली पूर्वी भाजपाचे श्री उमेश गुसाईन तेहरीचे नगरपालिका अध्यक्ष होते. हे एकमेव अध्यक्ष आहेत ज्यांनी ६१ वर्षात सलग दोनदा या जागेवर विजय मिळविला. नवे तेहरी हे आता उत्तराखंडच्या तेहरी विधानसभा जागा आणि भारताच्या तेहरी लोकसभा मतदारसंघांतर्गत आहेत, ज्यांचे प्रतिनिधित्व अनुक्रमे धनसिंग नेगी (भारतीय जनता पार्टी) आणि माला राज्य लक्ष्मी शाह (भारतीय जनता पार्टी) करतात. येथून जवळ असलेल्या तेहरी धरणात जुने तेहरी शहर बुडायच्या आधी संपूर्ण शहराचे स्थलांतर येथे करण्यात आले.
इतिहास
[संपादन]
तेहरीचे जुने शहर भागीरथी आणि भिलंगना नद्यांच्या संगमावर वसलेले होते. तेहरी ब्रिटीशांच्या काळातील तेहरी गढवाल (गढवाल राज्य) या राज्याच्या राजधानीची राजधानी होती. ज्याचे क्षेत्रफळ १०,८०० चौरस किमी (४,२०० चौ. मैल) होते आणि इ.स. १९०१ मध्ये लोकसंख्या १,६८,८८५ होती. हे गढवाल जिल्हा जवळच आहे आणि त्याच्या स्थलाकृतिक वैशिष्ट्ये देखील अशीच होती. या शहरात गंगा आणि यमुना या दोन्ही नद्यांचा समावेश होतो. येथे दरवर्षी हजारो भाविक भेट देतात. अठराव्या शतकात ईस्ट इंडिया कंपनीची जहाजे तेहरी बंदरावर येत असत.[२]
तेहरी धरणाच्या बांधकामामुळे तेहरीचे जुने शहर पूर्णपणे धरणाच्या पाण्यात बुडले आणि तेथे राहणारे सर्व लोक नवीन तेहरी शहरात येऊन वसले. सुंदरलाल बहुगुणा यांनी केलेल्या तेहरी धरणाच्या विरोधामुळे हे शहर प्रसिद्ध झाले होते. त्यांच्या अनुयायांनी चिपको आंदोलनही चालवले होते.
लोकसंखेचे वर्गीकरण
[संपादन]२०११ च्या भारतीय जनगणनेनुसार, नव्या तेहरीची लोकसंख्या २४,०१४ होती.[३] यात ६५% पुरुष आणि ३५% स्त्रिया होत्या. नव्या तेहरीची सरासरी साक्षरता दर ७८% होता, जो राष्ट्रीय प्रमाण साक्षरता दर ५९.५% पेक्षा जास्त आहे. पुरुष साक्षरता दर ८१% आहे, तर महिला साक्षरता दर ७१% आहे. नव्या तेहरीमध्ये १०% लोकसंख्या ६ वर्षाखालील होती.
पर्यटन स्थळे
[संपादन]देवी कुंजापुरी मंदिर, चंद्रबादणी देवी, श्री आदिनाथ दिगंबर जैन मंदिर, महासर ताल, सहस्र ताल आणि खटलिंग ग्लेशियर ही सर्वात जास्त प्रसिद्ध पर्यटन स्थळे आहेत. तेहरीचे काही भाग फारच सुंदर आहेत परंतु उत्तराखंड सरकारने त्याकडे दुर्लक्ष केले आहे, यात पनवाली कंठा, बेलहबागी बुग्याल आणि खैत पर्वताचा समावेश होतो. पनवाली कंठा उत्तराखंडमधील सर्वात लोकप्रिय ट्रेकपैकी एक आहे ज्याचा उल्लेख आउटलुक ट्रॅव्हलरने सूचीबद्ध केलेला आहे. इतर बऱ्याच ठिकाणांमध्ये पर्यटकांना ट्रेकिंग व पर्वतारोहणासाठी आकर्षित करण्याची क्षमता आहे परंतु त्याचा योग्य वापर केलेला नाही. नवीन टिहरी येथील नवीन जिल्हा मुख्यालय भविष्यातील पर्यटन स्थळ होऊ शकते. टिहरी गढवालच्या सान्निध्यात वसलेले नरेंद्रनगर हे पर्यटकांचे आकर्षण आहे जिथे अभ्यागतांना गंगा नदी व दून खोरे दिसतात.[ संदर्भ हवा ]
| पर्यटन स्थळ | समुद्र सपाटीपासून उंची | जवळचे शहर | ट्रॅकिंग मार्ग (रस्त्यापासून अंतर) |
|---|---|---|---|
| चंद्रवदनी | २.७५६ किलोमीटर (१.७१२ मैल) | देवप्रयाग | १.५ किलोमीटर (०.९३ मैल) |
| कानतल | २.५९० किलोमीटर (१.६०९ मैल) | कद्दूखल | ९ किलोमीटर (५.६ मैल) |
| खैत पर्वत | ३.०३० किलोमीटर (१.८८३ मैल) | घनसाली, घोंटी | ८.५ किलोमीटर (५.३ मैल) |
| खटलिंग ग्लेशियर | ३.७१७ किलोमीटर (२.३१० मैल) | घुट्टू | ४५ किलोमीटर (२८ मैल) |
| कुंजापुरी | १.६४५ किलोमीटर (१.०२२ मैल) | नरेंद्र नगर | २०० मीटर (६६० फूट) |
| मैथियाना देवी | २.५०० किलोमीटर (१.५५३ मैल) | तिलवारा, भरदर | ९ किलोमीटर (५.६ मैल) |
| पनवाली कंठा | ३.९६३ किलोमीटर (२.४६२ मैल) | घुट्टू | १५ किलोमीटर (९.३ मैल) |
| सहस्र ताल | ४.५७२ किलोमीटर (२.८४१ मैल) | घुट्टू | ३२ किलोमीटर (२० मैल) |
| सुर्कंदा देवी | २.७५७ किलोमीटर (१.७१३ मैल) | धनलती | १.५ किलोमीटर (०.९३ मैल) |
| मौरियाना टॉप | २.०५० किलोमीटर (१.२७४ मैल) | चिन्याली सौर, सुवाकोली आणि मसूरी | ३० किलोमीटर (१९ मैल),
३५ किलोमीटर (२२ मैल) ८० किलोमीटर (५० मैल) अनुक्रमे |
संदर्भ
[संपादन]- ^ http://www.censusindia.gov.in/pca/SearchDetails.aspx?Id=41470
- ^ "The Ganga". Official Website of district Haridwar, Uttarakhand. National Informatics Centre, Haridwar District Unit. 8 March 2010 रोजी पाहिले.
- ^ "Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)". Census Commission of India. 2004-06-16 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2008-11-01 रोजी पाहिले.