दिनेशचंद्र सिन्हा
| दिनेशचंद्र सिन्हा | |
|---|---|
 | |
| जन्म |
1935 नोआखली, बंगाल, ब्रिटिश भारत |
| मृत्यू |
१६ जून २०१४ बटानगर, कोलकाता, भारत |
| राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
दिनेश चंद्र सिन्हा ( बांग्ला: দীনেশচন্দ্র সিংহ ) हे एक भारतीय विद्वान, शैक्षणिक, लोकसाहित्यकार आणि इतिहासकार होते. ते पूर्व बंगालच्या कविगणावरील संशोधनासाठी प्रसिद्ध होते.
प्रारंभिक जीवन
[संपादन]दिनेश सिन्हा यांचा जन्म १९३५ मध्ये अविभाजित बंगालमधील नोआखली जिल्ह्यातील सिंदूरकैत-बाबूपूर गावात झाला. हा भाग सध्या बांगलादेशात आहे. वयाच्या अकराव्या वर्षी तो नोआखली नरसंहाराचा बळी झाला जेव्हा त्याचे वडिलोपार्जित घर लुटले गेले आणि त्याच्या कुटुंबाला नोआखलीतून पळून जावे लागले. फाळणीनंतर ते कोलकाता येथे स्थलांतरित झाले.
कुटुंब आणि नंतरचे जीवन
दिनेश सिन्हा यांन २ भाऊ आणि एक बहिण होती. ते या सर्वांमध्ये सर्वात मोठे होते. आजारपणामुळे त्यांचा एक भाऊ आणि त्यांची बहीण त्यांच्या लहानपणीच मरण पावली. १९४२ मध्ये त्यांच्या वडिलांचे आजारपणामुळे निधन झाले. त्यावेळेस त्यांचा धाकटा भाऊ जवळपास ९ महिन्यांचा होता. स्थलांतरानंतर ते बटानगर येथे स्थायिक झाले. ते आयुष्यभर अविवाहित राहिले. त्याच्या धाकट्या भावाचे लग्न झाले असून त्याला २ मुली आणि एक मुलगा आहे. १९८९ मध्ये त्यांच्या आईचे निधन झाले. २००६ मध्ये त्याला कर्करोगाचे निदान झाले आणि केमोथेरपी झाली ज्यामुळे केवळ ७ ते ८ वर्षांसाठी प्राणघातक रोग तात्पुरता थांबू शकला.
मृत्यू
जानेवारी २०१४ मध्ये, त्याच्या भावाला किरकोळ हृदयविकाराचा झटका आला ज्यामुळे त्यांना मोठा धक्का बसला. त्याचा भाऊ त्या हृदयविकाराच्या झटक्यातून बरा झाला असला तरी तो धक्का तो पार करू शकले नाहीत. त्यांच्या शरीरावर परिणाम होऊ लागला आणि २४ मे रोजी त्याला बागुहाटी येथील रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. नंतर ठाकूरपुकुर कर्करोग रुग्णालयात हलवण्यात आले. त्याच्या मृत्यूच्या एक दिवस आधी, डॉक्टरांनी ऑक्सिजन मास्क काढण्याची जोखीम न घेतल्याने त्यांना कापूस पाण्यात बुडवून त्याच्या ओठांवर ठेवून पाणी पाजण्यात आले होते. दुसऱ्या दिवशी पहाटे त्यांचा मृत्यू झाला.
कारकीर्द
[संपादन]सिन्हा कलकत्ता विद्यापीठात विद्यापीठ सेवेत रुजू झाले. सेवेत असताना त्यांनी अभ्यास आणि संशोधन करून डॉक्टरेट पदवी मिळवली. वेगवेगळ्या विषयांवरील संशोधन कार्यासाठी त्यांना सर आशुतोष सुवर्णपदक, सरोजिनी बसू सुवर्णपदक आणि ग्रिफिथ मेमोरियल पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. ते १९९५ मध्ये कलकत्ता विद्यापीठाचे उपनिबंधक म्हणून निवृत्त झाले. १९६८ पासून ते कृष्णू या बंगाली साहित्यिक मासिकाचे संपादक आहेत.
लिहिलेली पुस्तके
[संपादन]- आशुतोष मुखोपाध्याय शिक्षाचिंता[१]
- नोखलीर मती हे मानुष
- कबियाल: कबिगन (१९७७)
- पूर्वबंगेर कबिगन
- पूर्वबंगेर कबियाल कबीसंगीत (१९९०)
- पूर्वबंगेर कबिगन समग्र हे पर्यलोचना
- श्यामाप्रसाद: बंगभंग ओ पश्चिमबंगा (२००० तुहिना प्रकाशन)[२]
- १९४६ ग्रेट कलकत्ता किलिंग्स आणि नोआखली नरसंहार (२०११ तुहिना प्रकाशन)[३]
- नकुलेश्वर गीतमाल्य (संपादित)
सन्मान
[संपादन]- सर आशुतोष सुवर्णपदक
- सरोजिनी बसू सुवर्णपदक[४]
- ग्रिफिथ मेमोरियल पुरस्कार
संदर्भ
[संपादन]- ^ "University Publications A". University of Calcutta. 5 August 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 17 September 2011 रोजी पाहिले.
- ^ "श्यामाप्रसाद: बंगभंग ओ पश्चिमबंगा".
- ^ "१९४६ ग्रेट कलकत्ता किलिंग्स आणि नोआखली नरसंहार".
- ^ "सरोजिनी बसू सुवर्णपदक".