भवशंकरी

भवशंकरी
बंगालच्या भूरीश्रेष्ठ राज्याची महाराणी
Predecessor	रुद्रनारायण
उत्तराधिकारी	प्रतापनारायण
जोडीदार	रुद्रनारायण
वडील	दिनानाथ चौधरी

  महाराणी भवशंकरी ( बांग्ला: মহারানী ভবশঙ্করী ) बंगालच्या भूरीश्रेष्ठ राज्याची राणी होती, ज्यांनी ओडिशाच्या लोहानी पठाण सुलतानांचा पराभव केला आणि पूर्व भारतात हिंदू सार्वभौमत्व प्रस्थापित केले. तिच्या कारकिर्दीत भवशंकरीने भूरिष्ठेला ( भुरशुत ) सत्ता, समृद्धी आणि भव्यता आणली.

प्रारंभिक जीवन

भवशंकरी यांचा जन्म बंगालच्या कुलीन ब्राह्मण कुटुंबात झाला होता. त्यांचे वडील दीनानाथ चौधरी पेंडो किल्ल्याच्या सेनापतीखाली काम करणारे नायक होते. दीनानाथ एक उंच आणि उत्तम बांधणीचे सैनिक होते. ते युद्धकलेमध्ये अत्यंत कुशल होते. त्यांनी स्वतः हजारहून अधिक सैनिकांच्या तुकडीची धुरा सांभाळली होती. त्यांच्याकडे मोठ्या प्रमाणात जमीन होती केली आणि तेथे आपल्या प्रजेला युद्धात प्रशिक्षण घेण्यासाठी प्रोत्साहित करत असत. दीनानाथ यांना भूरीश्रेष्ठ राज्यात आदराचे स्थान होते. भवशंकरींचा जन्म पेंडो येथे झाला. त्या दीनानाथांच्या दोन मुलांपैकी पहिल्या होत्या. त्या लहान असताना त्यांच्या लहान भावाला जन्म देताना त्यांची आई मरण पावली.

तिच्या भावाचा सांभाळ दुसऱ्या आईने केला. परंतु भवशंकरी यांचे बालपण तिच्या वडिलांच्या सहवासात गेले. लहानपणापासूनच तिच्या वडिलांनी तिला घोडेस्वारी, तलवारबाजी आणि तिरंदाजीचे प्रशिक्षण देण्यास सुरुवात केली. तिला लष्करी चिलखत घालणे आणि तिच्या वडिलांसोबत घोड्यावर बसण्याचे शिक्षण देण्यात आले होते. ती भूरिष्ठेची एक शूर तरुण सैनिक बनली. मग तिने युद्ध, मुत्सद्दीपणा, राजकारण, समाजशास्त्र, तत्त्वज्ञान आणि धर्मशास्त्र यांचे धडे घेतले.

भवशंकरी यांनी एकाच भाल्याने रानगव्याला मारले.

लग्न

चित्र:Rajvallabhi the patron deity of Bhurishrestha.jpg

राजबल्लभी, भूरीश्रेष्ठची संरक्षक देवता

तिच्या तारुण्यात भवशंकरी दामोदर आणि रॉनला लागून असलेल्या जंगलात शिकारीसाठी जात असत. एकदा हरणाची शिकार करत असताना, त्यांच्यावर जंगली रानगव्याने हल्ला केला होता आणि त्यांने एकट्यानेच त्यांचा सामना करून त्याला ठार केले होते. त्या वेळीचा भूरीश्रेष्ठचा राजा रुद्रनारायण दामोदरच्या बाजूने जात होते. त्यांना या तरुणीच्या रानगव्याला भाल्याच्या सहाय्याने मारल्याच्या दृश्याने त्याला भुरळ घातली. त्यानंतर रुद्रनारायण आणि भवशंकरी यांच्यातील शाही विवाह राजपुजारी हरिदेव भट्टाचार्य यांनी निश्चित केला होता.

भवशंकरीने सुरुवातीला असे ठरवले होते की, ती तिच्याशी लग्न करेल जो तिला तलवारबाजीत पराभूत करेल. तथापि, राजाला एका सामान्य माणसाबरोबर तलवारबाजी करणे शक्य नसल्याने तिला आपला संकल्प बदलावा लागला. तिने राजापुढे एक प्रस्ताव ठेवला की राजबल्लवी देवीला पाणी म्हशींची एक जोडी आणि एक मेंढी एकाच घावात बळी म्हणून अर्पण करावी. राजबलहाट या जुन्या राजधानीचे नाव हिंदू देवी - राजबल्लवी देवी यांच्या नावावरून ठेवण्यात आले होते.

साम्राज्य

लग्नानंतर भवशंकरी दामोदर नदीवर नव्याने बांधण्यात आलेल्या राजवाड्यात रहायला गेल्या. तो राजवाडा भवानीपुर किल्ल्याच्या बाहेर होता. राजाची पत्नी म्हणून त्यांनी राजाला त्याच्या शाही कर्तव्य बजावण्यात मदत करण्यास सुरुवात केली. त्यांनी राज्याच्या लष्करी प्रशासनात विशेष रस घेतला. त्यांनी नियमितपणे प्रशिक्षणार्थी सैनिकांना भेटी दिल्या आणि लष्करी पायाभूत सुविधांच्या सुधारणा आणि आधुनिकीकरणाची व्यवस्था केली. त्यांनी लष्करी प्रशिक्षण घेण्यासाठी प्रत्येकाला प्रोत्साहन देण्यास सुरुवात केली. हळूहळू त्यांनी लष्करी सेवा अनिवार्य केली. त्यांनी भूरिष्‍ठरेषेच्या सीमेवर नवीन लष्करी किल्ले बांधले आणि असलेल्या किल्ल्यांचे नूतनीकरण केले.

वारसा

महाराणी भवशंकरी तिच्या रायबाघिनी या नावाने प्रसिद्ध झाली. या नावाचा वापर हळूहळू एक धाडसी किंवा थोडीशी बंडखोर स्त्री दर्शवण्यासाठी होऊ लागला तसेच एका बंगाली म्हणीचा भाग बनला. त्यांच्या शौर्याची कथा लोककथांचा एक भाग बनली आणि गाणी आणि गावकऱ्यांनी अमर केली. फेब्रुवारी २०१२ मध्ये, पश्चिम बंगाल सरकारने त्यांच्या स्मरणार्थ वार्षिक रायबागिणी राणी भवशंकरी स्मृती मेळाव्याची सुरुवात केली.