चेंदमंगलम साडी
चेंदमंगलम साडी ही केरळमधील एर्नाकुलम जिल्ह्यातील चेंदमंगलम येथील हाताने विणलेली पारंपारिक सुती साडी आहे. ही साडी केरळच्या चेंदमंगलम हँडलूम परंपरेचा एक भाग आहे.[१]
इतिहास[संपादन]
ही विणण्याची परंपरा देवांगा चेट्टियार समुदायाने सुरू केली होती. जी १६ व्या शतकात चेंदमंगलम येथे स्थायिक झालेल्या पलियाथ अचन कुटुंबासाठी कोचीन राज्याचे वंशपरंपरागत पंतप्रधान होते.[२] रिंगटेस्टमध्ये उत्तीर्ण होऊ शकतील असे बारीक मलमलचे धोतर विणून त्यांनी सुरुवात केली. हातमागाची परंपरा कोचीनच्या सरदारांच्या काळात साड्या आणि इतर कापडांमध्ये वाढली. संरक्षण कमी झाल्यामुळे २० व्या शतकाच्या सुरुवातीला विणकाम कमी झाले. तथापि, १९५४ मध्ये स्थापन झालेल्या चेंदमंगलम हातमाग सहकारी संस्था आणि १९६९ च्या केरळ को-ऑपरेटिव्ह सोसायटी कायद्याद्वारे हातमागाचे पुनरुज्जीवन झाले.[३] यामुळे याची परत वाढ झाली.
२०१८ मध्ये केरळमध्ये आलेल्या पुरामुळे या विणकरांचे मोठे नुकसान झाले होते.[४] केर ४ चेंदमंगलम सारख्या सहयोगी प्रयत्न आणि सामाजिक सहभागातून हातमागाने पुन्हा वैभव प्राप्त केले. चेकुट्टी बाहुल्या नावाचा एक अनोखा उपक्रम देखील होता जो सामाजिक उद्योजक लक्ष्मी मेनन आणि गोपीनाथ परायल यांनी सुरू केला होता. ज्याने पुनरुज्जीवनासाठी निधी गोळा करण्यासाठी पुरामुळे नष्ट झालेल्या मातीच्या कपड्यांपासून बाहुल्या बनवल्या होत्या.[५][६] मे २०२१ मध्ये भारताच्या पहिल्या महिला न्यायाधीश अण्णा चंडी यांच्या जयंती स्मरणार्थ कायद्यातील महिलांसाठी एक नवीन संग्रह तयार करण्यात आला होता.[७]
वैशिष्ट्ये[संपादन]
केरळमध्ये आज अस्तित्वात असलेल्या चार प्रसिद्ध विणकाम परंपरांपैकी ही एक आहे.[८] साडीला तिच्या पुलीलकारा (चिंचेच्या पानांची किनार) नक्षीमुळे ओळखले जाते. ही एक पातळ काळी रेषा आहे जी साडीच्या शेंड्याबरोबर असते. यात अतिरिक्त-वेफ्ट चुटिकारा आणि पट्टे आणि वेगवेगळ्या रुंदीचे चेक देखील आहेत. साडी ही एक सामान्य केरळी साडी आहे आणि त्यात कासव वापरला आहे. ही साडी ८० - १२० च्या श्रेणीतील उच्च धाग्यांसह बनविली जाते आणि त्यासाठी दोन ते चार दिवसांच्या शारीरिक श्रमाची आवश्यकता असते.[९]
जीआय टॅग[संपादन]
२०१० मध्ये, केरळ सरकारने चेंदमंगलम धोती, साड्या/सेट मुंडूसाठी भौगोलिक संकेतासाठी अर्ज केला. भारत सरकारने २०११ पासून अधिकृतपणे भौगोलिक संकेत म्हणून मान्यता दिली आहे.[१०]
हे देखील पहा[संपादन]
- कुथमपुल्ली साडी
- कासरगोड साडी
संदर्भ[संपादन]
- ^ Sarvaiya, Nupur. "Save The Loom's weavers give a modern spin to traditional kasavu saris". Vogue India (इंग्रजी भाषेत). 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ James, Shalini (2019-12-20). "Read about the regained looms of Chendamangalam". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "They weave magic to stand on their feet". The New Indian Express. Archived from the original on 2021-06-02. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "Kerala floods one month after: Chendamangalam weavers seek new paths to revive handloom sector". The New Indian Express. Archived from the original on 2021-06-02. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "Chekutty dolls: How Kerala got its new symbol of hope". The News Minute (इंग्रजी भाषेत). 2018-09-12. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "Making bedrolls out of PPE scrap! After 'Chekutty dolls', Kerala social entrepreneur Lakshmi Menon embarks on new mission". The Financial Express (इंग्रजी भाषेत). 2020-08-27. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "Weave for women in law". The New Indian Express. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "All you need to know about the simple, classy Kerala kasavu saree". Hindustan Times (इंग्रजी भाषेत). 2020-08-31. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ Alexander, Deepa (2020-09-19). "Chendamangalam sari: a saga of hope and resilience". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2021-05-30 रोजी पाहिले.
- ^ "Details | Geographical Indications | Intellectual Property India". ipindiaservices.gov.in. 2021-05-30 रोजी पाहिले.