perro (es); hundur (is); ہوٗن (ks); Ibo (ann); bvʉ e kwokwo (agq); سپی (ps); کتا (pnb); کتا (ur); Canis lupus familiaris (oc); dog (gpe); cane (sc); কুকুৰ (as); pes domácí (cs); pas (bs); хьэ (ady); chien (fr); pas (hr); kǝri (kr); कुत्रा (mr); سگ (glk); କୁକୁର (or); šova (sgs); пас (sr); Hond (lb); hund (nb); köpek (crh); kucak (brh); peenuv (smn); ноха (xal); ki (br); atimw (cr); bïenje (sma); perru (ast); Hund (nds); эт (ba); Canis lupus familiaris (lmo); madra (ga); سگ (fa); baa (dag); baa (kus); イヌ (ja); can (ia); waco (ami); كلب (arz); 狗 (gan-hant); Canis (la); शुनकः (sa); ʻĪlio (haw); ਕੁੱਤਾ (pa); tchén (wa); dog (en-ca); நாய் (ta); сабака (be-tarask); эт (tt-cyrl); koir (vep); dìynà (mcn); aso (pag); rikono (rmc); can (lij); Huund (stq); Ukui (iba); ཁྱི། (bo); mpša (nso); ghjacaru (co); Itzcuintli (nah); ayam (bcl); trewa (arn); kien (pcd); câine (ro); ᥛᥣᥴ (tdd); ey (so); нохой (bxr); asèë (ace); lo gerku (jbo); ໝາ (lo); 개 (ko); hundur (fo); hundo (eo); oeškese (chy); pies (csb); kēng (cdo); कुत्ता (anp); domacny pjas (dsb); הונט (yi); domjacy pos (hsb); chó (vi); жiали (inh); Imbwa (rn); Imbwa (sn); dug (sco); нохой (mn); hund (nn); pini (vro); ನಾಯಿ (kn); mbwá (ln); dog (en); jagua (gn); wùlù (bm); ውሻ (am); пий (mhr); 𐌷𐌿𐌽𐌳𐍃 (got); कुत्ता (mai); perro (lad); maile (sm); chaun (rm); tchian (nrm); saree (om); avún (guw); សត្វឆ្កែ (km); ᱥᱮᱛᱟ (sat); ܟܠܒܐ (arc); ꯍꯨꯏ (mni); ккаччи (lbe); кицӏ (lez); ajá (yo); dog (vo); खिचा (new); pes (sl); aso (tl); ᎩᏟ (chr); pies (pl); നായ (ml); hond (nl); qimmeq (kl); ыт (sah); can (gl); σκύλος (el); pjes (szl); မႃ (shn); Asu (kge); a̱bwu (kcg); pes domáci (sk); пес свійський (uk); It (tk); kûçik (ku-latn); Hund (gsw); it (uz); ит (kk); куче (mk); Hund (bar); ꠇꠥꠔ꠆ꠔꠣ (syl); Ыт (tyv); 狗 (gan-hans); пине (myv); ཁྱི (dz); कूकर (awa); inja (zu); anjing (su); koli (fj); 犬 (lzh); пон (koi); ခွေး (my); 狗 (yue); ит (ky); kiéu-è (hak); dok (bi); inja (xh); Haushund (de-ch); ci (cy); շուն (hy); 犬 (zh); hûn (fy); koiru (olo); Hund (pdc); asu (tet); anu (ay); බල්ලා (si); wacu (szy); कुत्ता (hi); كلب (arq); koira (fi); շուն (hyw); пи (mrj); piânnai (sms); Tasu (dtp); Hound (vls); cjan (fur); câni (rup); kutık (diq); หมา (th); allqu (qu); vatu (pwn); pas (sh); 狗 (gan); káu (nan); пес (rue); nchebe (tum); erü (guc); কুকুর (bn); can (vec); Canis lupus familiaris (an); пуны (udm); йытă (cv); 狗 (wuu); anjing (id); hundo (io); can (eml); ძაღლი (ka); 犬 (zh-hant); کتا (skr); cian (lld); imbwa (rw); atimw (atj); dorg (pih); سک (mzn); куче (bg); ayam (war); mbwa (lg); can (nap); 犬 (zh-tw); alika (mg); hund (sv); kuttaa (hif); cani (scn); nkịta (ig); саг (tg); 犬 (zh-hk); 犬 (zh-sg); ئىت (ug); xaj (wo); Hóndj (li); gos (ca); kacho (pap); moddey (gv); ma (za); koer (et); asu (jv); انجيڠ (ms-arab); कुक्कुर (bho); 犬 (zh-my); can (pms); كلب (ar); aso (ilo); ನಾಯಿ (tcy); asu (pam); пон (kv); suns (lv); hond (af); łééchąąʼí (nv); it (az); haɣ (kbp); cão (pt-br); dog (en-gb); perro (mwl); కుక్క (te); куыдз (os); 犬 (zh-hans); anjiang (min); can (lfn); гьой (av); سەگ (ckb); كلب (aeb-arab); ကၠဵု (mnw); Iro (ceb); ჯოღორი (xmf); chin (frp); ᕿᖕᒥᖅ (iu); kutya (hu); juklo (rmy); qen (sq); txakur (eu); ала (ab); пьсъ (cu); ایت (azb); avoo (ee); Haushund (de); daag (jam); сабака свойскі (be); kûçik (ku); hond (nds-nl); asu (nia); कुकुर (ne); dagu (srn); собака (ru); Canis Lupus Familiaris (ext); qimmiq (ik); пине (mdf); כלב (he); эт (tt); anjing (ms); vakoleem (avk); huzil (tay); beana (se); Hüshünj (frr); köpek (tr); пе̄ннэ (sjd); Huling (trv); cane (it); 犬 (zh-cn); aydi (kab); chyen (ht); 犬 (zh-mo); cicing (ban); Honk (ksh); cuku (fon); sypə (tly); baa (dga); biang (bbc); Canis lupus familiaris (pt); kelb (mt); كلب (ary); hadupan (bjn); šuo (lt); hund (da); et (tt-latn); kare (ha); robar (na); ɔkraman (tw); mbwa (sw); cù (gd); ᩉ᩠ᨾᩣ (nod); ki (kw); kurī (mi); ڪتو (sd); bena (smj); katxor (kea); anjing (bew); kópek (crh-ro); κύων (grc) mamífero carnívoro doméstico de la familia Canidae (es); haiwan bela jinak (ms); Bvʉ e kwokwo ŋaʼ naŋa wo nyom. (agq); awesis ka awokaniwok tacikewinik (atj); subspecies of mammal (en-gb); домашно животно (bg); evcil, etçil ve memeli bir hayvan (tr); 動物 (zh-hk); domesticerad underart av däggdjur (sv); домашня тварина (uk); ಸಾಂಕನೊದ ಪ್ರಾಣಿ (tcy); 由狼馴化而來的常見家畜，被廣泛作為寵物或役用動物飼養 (zh-hant); 动物 (zh-cn); 네 발로 걷고 인류의 반려동물로 키워지기도 하는, 포유류에 속한 동물 (ko); yiri doŋe (dga); malsovaĝa besto el la hunda familio (eo); domestikované zvíře (cs); domaća životinja (bs); গার্হস্থ্য পশু (bn); sous-espèce domestique de Canis lupus (fr); kéwan omahan (jv); domaća životinja (hr); 动物 (zh-my); dabba fato yǝ (kr); domestic animal (en); zwěrjo (hsb); loài động vật có vú ăn thịt thuần hóa thuộc họ Chó (vi); apo ti sebbangan ti kolor dapo a lobo (ilo); домаћа животиња (sr); igikoko gikuga (rn); mamífero canídeo (pt-br); subspecies o the Canidæ faimily, frequently kept as a pet (sco); et domestisert rovpattedyr (Carnivora) (nb); ev heyvanı (az); ಸಾಕು ಪ್ರಾಣಿ (kn); udomowione zwierzę z rodziny psowatych (pl); domestic animal (en); حيوان من الثدييات من فصيلة الكلبيات من اللواحم (ar); loen bronnek (br); 由狼驯化而来的常见家畜，被广泛作为宠物或役用动物饲养 (zh-hans); အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန် (my); 動物 (yue); a kutyafélék családjába tartozó, háziasított emlősalfaj (hu); Vierpotige soogdiere, naverwant aan wolwe (af); ایک پالتو اور جنگلی جانور (ur); домашно животно (mk); ụdị anụmanụ na-ebi n'ụlọ (ig); mamíferu carnívoru domésticu de la familia de los cánidos (ast); домашнее животное (ru); allqu warmi sac yauqjja (qu); als Heim- und Nutztier gehaltenes Haustier (de); domestikovaný poddruh vlka dravého (sk); kafshë (sq); ընտանի կենդանի (hy); 由欧亚大陆的灰狼驯化而来的常见家畜，被广泛作为宠物或役用动物饲养 (zh); pattedyr (da); yin bʋnkɔnbʋg onɛ an nɔba anaasi (kus); 食肉目イヌ科の動物 (ja); animal domestic (ia); dabban gida (ha); hewan domestik yang tergolong ordo karnivora (id); 動物 (gan-hant); כלב הבית, בעל חיים מבוית ממשפחת הכלביים (he); йорт хайваны (tt); huisdier; ondersoort uit de soort wolf (nl); eem dem idatcol ke lana apta (avk); దేశీయ జంతువు (te); kotieläin (fi); पालतू जानवर (hi); subspecies of mammal (en-ca); йорт хайуаны (ba); விலங்கு (ta); mammifero carnivoro ascritto al genere Canis (it); สายพันธุ์สัตว์เลี้ยงชนิดหนึ่ง (th); زیرگونهای اهلیشده از پستانداران (fa); mamífer domèstic de la família dels cànids (ca); úyde yaşagan bír haywan (crh-ro); yort xaywanı (tt-latn); kanlin xwégbé tɔn (fon); mymba ogagua (gn); ପୋଷା ଜନ୍ତୁ (or); anifail domestig (cy); suttaspecia dumèstica dû canis lupus (scn); mamífero canídeo domesticado (pt); koduloom (et); ᱟᱹᱥᱩᱞ ᱡᱟᱱᱣᱟᱨ (sat); ꯌꯨꯝꯗ ꯂꯣꯏꯕ ꯁꯥ (mni); йорт хайваны (tt-cyrl); domača žival (sl); alagang hayop (tl); 动物 (zh-sg); свойская жывёла (be-tarask); džviros (rmc); mnyama anayeishi na watu; kazi yake hasa ni kulinda nyumbani (sw); മനുഷ്യൻ ഇണക്കി വളർത്തുന്ന ഒരു മൃഗം. (ml); 動物 (zh-tw); 四足之獸 (lzh); animal domestic (ro); ھڪ پالتو جانور (sd); 动物 (gan-hans); mamífero carnívoro doméstico da familia Canidae (gl); स्तनधारीको उपसमूह (ne); κατοικίδιο ζώο (el); 動物 (zh-mo) perro doméstico, can, Canis lupus familiaris, C. lupus familiaris, 🐶, 🐕, dogo, canino, perra (es); chichi (nah); asu (ms); Canis lupus familiaris, domestic dog, dogs, domestic dogs (en-gb); Canis lupus familiaris (bg); cane (nap); amboa (mg); tamhund, voffsing (sv); собаки, собака, собака свійський, домашній собака, собака домашній, свійський собака, Canis lupus familiaris, Canis familiaris, 🐶 (uk); 狗, 狗狗, 狗子 (zh-hant); 狗, 家犬, 狗子 (zh-cn); 멍멍이 (ko); pes (cs); domaći pas (bs); can (an); Tósz (csb); canis lupus familiaris, canis familiaris, canis canis, canis familiaris domesticus, 🐶, 🐕 (fr); sagawon, segawon, kirik, gugug, sona, ꦄꦱꦸ, ꦲꦱꦸ, ꦱꦒꦮꦺꦴꦤ꧀, ꦱꦼꦒꦮꦺꦴꦤ꧀, ꦏꦶꦫꦶꦏ꧀, ꦒꦸꦒꦸꦒ꧀, ꦱꦺꦴꦤ (jv); domaći pas (hr); pjas (dsb); dabba (kr); киска (myv); pos, psyk (hsb); Šou (sgs); домаћи пас, цуко, кер (sr); ЖӀали (inh); Indura (rn); cachorro, Canis lupus familiaris (pt-br); 狗 (zh-sg); Haushond (lb); káu-á, kaú (nan); bikkje, kjøter, menneskets beste venn, mannens beste venn, tamhund (nb); köpək (az); i̇t (crh); ಸಾಧು ಪ್ರಾಣಿ, ನಿಯತ್ತಿನ ಪ್ರಾಣಿ (kn); سە (ckb); domestic dog, Canis lupus familiaris, Canis familiaris (en); chas (br); 犬 (yue); Canis lupus familiaris, C. lupus familiaris, házi kutya, házikutya (hu); Canis lupus familiaris, zakur, or (eu); dog, Canis lupus familiaris (bi); Canis domesticus, Canis lupus familiaris, ca, belitre (ca); avu (ee); Hund, Canis familiaris, Canis lupus familiaris (de); gadhar, madadh (ga); سگ اهلی (fa); 狗, 家犬, 家狗, 狗狗, 狗子 (zh); tamhund, vovse, køter, vovhund (da); yin bʋnkɔnbʋg, baag (kus); 犬, イエイヌ, いぬ (ja); Canis lupus familiaris (sco); quien, tchen (nrm); σκυλί, κύων, canis lupus familiaris (el); Canis familiaris, Canis lupus familiaris, huishond, huishonden (nl); כלב בית, כלב הבית (he); 狗 (zh-hk); пес (mk); "Canis lupus familiaris" apta, vakol (avk); اسو (ms-arab); kesykoira (fi); hoond (nds-nl); Canis lupus familiaris, domestic dog, dogs, domestic dogs (en-ca); 狗, 家犬, 家狗, 狗狗, 狗子 (zh-hans); 狗, 狗子 (zh-tw); Canis lupus familiaris (it); catchôr, catchôrr, cotchôrr, catchô’ (kea); pies domowy (pl); สุนัขบ้าน, สุนัข, 🐶, 🐕 (th); it (crh-ro); Canis lupus familiaris, Canis familiaris, собака обыкновенная, пёс, пес (ru); perru domésticu, can, Canis lupus familiaris, C. lupus familiaris (ast); कुकुर (awa); se, seg (ku-latn); Canis lupus familiaris, C. lupus familiaris, 🐶, 🐕 (gn); Canis lupus familiaris (scn); Cães, Cão, Cachorro, cadela (female) (pt); श्वान (hi); কুত্তা, সারমেয় (bn); 狗 (lzh); peni (et); domači pes, psiček, kužek, kuža, psica, psička, kužinja, kuzla, cucek, ščene, renčač, mrcina, pasja mrcina, pasja zverina, Canis lupus familiaris, Canis familiaris, 🐶, 🐕 (sl); se, seg (ku); 狗 (zh-mo); kachó (pap); rukono, džuklo (rmc); mbwa-kaya (sw); പട്ടി, ശ്വാവ് (ml); aqjun, Canis lupus familiaris, Canis familiaris (kab); سک (glk); gerku (jbo); შინაური ძაღლი (ka); ឆ្កែ (km); cadela (a femia) (gl); qeni (sq); canis lupus familiaris (vec); 狗 (zh-my)
कुत्रा हा एक पाळीव प्राणी आहे, तसाच तो एक इमानदार प्राणी आहे. त्यामुळे त्याचा वापर घराचे राखण करण्यासाठी, शिकार करण्यासाठी, गुन्ह्यांच्या तपासणीसाठी तसेच सोबतीसाठी करतात. कुत्र्यांच्या अनेक प्रजाती आहेत. अनेक व्याधींमध्ये कुत्र्याचा उपयोग ‘[थेरपी डॉग]’ म्हणून केला जातो. कारण कुत्रा मानसिक तणाव कमी करण्यास मदत करतो. रक्तदाबाचा त्रास, हृदयरोग आदींनी ग्रस्त मंडळींना कसे हाताळायचे, याकरिता आता अभ्यासक्रम तयार करण्यात आले आहे. अशा प्रशिक्षित कुत्र्यांना ‘थेरपी डॉग्ज’ म्हणतात.
रंग, उंची, ठेवण व त्यांचे उपयोग यावरून जगात कुत्र्याच्या जवळजवळ ४०० जाती पहावयास मिळतात. या विविध जातीच्या कुत्र्यांचे वजन ६०० ग्रॅम पासून अगदी १०० किलोपर्यंतही असते, तर उंची ८ इंचांपासून ४ फुटांपर्यंत असते. यांच्या अनेक जाती पहायला मिळतात. कुत्रांच्या अनेक जमाती असतात .
कुत्र्याची उत्पत्ती ही बहुधा लांडग्यापासून झाली असावी, असे मानण्यात येते. लांडग्याचे आकारमान आणि दातांची ठेवण ही कुत्राशी मिळती-जुळती आहे.
कुत्रा हा पुरातनकाळापासून मनुष्याच्या सानिध्यात राहिला. अन्नासाठी कुत्रा हा माणसाच्या सानिध्यात राहिला असावा. कुत्रा हा शेतकऱ्याचा मित्र असतो.
वैदिक वाङमयात कुत्र्याचे उल्लेख आढळतात. महाभारतातील राजा युधिष्ठिर हा स्वर्गात जाताना त्याच्याबरोबर एक कुत्रा होता. यावरून कुत्र्याचा इमानीपणा सांगितला आहे.
इंद्राची सरमा नावाची कुत्री प्रख्यात होती. श्री दत्तगुरूंच्या सानिध्यात कुत्र्याला स्थान देण्यात आले. रायगडावर छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या वाघ्या कुत्र्याची समाधी आहे.
[ संपादन ] साधारणपणे भारतभरात सगळीकडे या प्रजातींचे कुत्रे दिसतात. आपल्याकडे दिसणाऱ्या भटक्या कुत्र्यांप्रमाणेच साधारणपणे यांचे रंग-रूप असते. मात्र तरीही ही प्रजाती पूर्णपणे वेगळी आहे. हे श्वान घोडारंगाचे किंवा काळ्या रंगाचे असतात. काटकपणा हे या प्रजातीचे वैशिष्ट्य मानले जाते.
हा हिमालयाच्या परिसरात आढळणारा कुत्रा आहे. हा तेथील हवामानाच्या गरजेनुसार केसाळ आणि ताकदवान असतो. हिमाचल प्रदेश, काश्मीर, उत्तराखंड या भागांत संरक्षणासाठी हा श्वान पाळला जातो. ‘गड्डी कुत्ता’ असे याचे स्थानिक नाव आहे.
कुत्र्याच्या या जातीचे मूळ स्थान मूळ स्थान तामिळनाडू असून, मालकाशी अत्यंत इमानदार राहणारी आणि पाळीव म्हणून घरात पटकन मिसळून जाणारी प्रजाती म्हणून या श्वानांची ओळख आहे. ही कुत्री साधारणपणे काळ्या रंगात आढळतात.
ही दक्षिण भारतात आढळणारी प्रजाती आहे. ह्या जातीचा कुत्रा शेताच्या राखणीसाठी पाळला जातो. उंचीला कमी, पण ताकदवान अशी ही प्रजाती आहे.
कुत्र्याची ही जातही दक्षिण भारतात ही आढळते.
ही जात मध्य भारतात आढळते.
[ संपादन ] महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्रप्रदेश येथे प्राधान्याने आढळणारी ही प्रजाती आहे. शिकारीसाठी किंवा राखणीसाठी हा श्वान पूर्वी पाळला जायचा. ह्या कुत्र्यांचा रंग पांढरा, काळा किंवा करडा असतो. ह्या जातींच्या कुत्र्यांची उंची जास्त असते व हे श्वान स्वभावाने आक्रमक असतात.
ही दक्षिण भारतातील प्रजाती आहे. शुभ्र पांढरा रंग, गुलाबी नाक, उंच, लांब पाय आणि चणीने थोडे बारीक असे हे श्वान राजघराण्यांमध्ये पूर्वी पाळले जायचे. अस्वलांच्या शिकारीसाठी या श्वानांचा उपयोग पूर्वी केला जात असल्याचे उल्लेख आढळतात.
[ संपादन ] भारताच्या भौगोलिक विविधतेनुसार तेथील हवामान, खाणे, जीवनशैली स्वीकारून प्रजाती देशभरातील विविध भागांत पसरल्या आहेत. त्यामुळे कुत्र्याच्या भारतीय प्रजातींची प्रतिकारशक्ती अधिक असते. त्यांच्या गरजाही तुलनेने कमी असतात. स्थानिक परिस्थितीशी नाळ जुळलेली असल्यामुळे तेथील होणारे बदलही या प्रजाती तुलनेने लवकर स्वीकारतात. स्थानिक गरजांनुसार त्यांची गुणवैशिष्ट्ये निर्माण झालेली असल्याने देशाच्या सीमा सुरक्षा दलांकडून राजपलयम किंवा हिमालयाच्या परिसरातील स्थानिक श्वान प्रजातींचा अधिक वापर केला जातो.
[ संपादन ] (अपूर्ण)
जशेफर्डर्मन जर्मन शेफर्ड :
जुन्या जर्मन मेंढपाळ कुत्र्यांसह जुने जर्मन मेंढपाळ कुत्रे किंवा जुने जर्मन मेंढपाळ कुत्रे हे जर्मनीतील पारंपारिक प्रकारचे काम करणारे, पाळणारे कुत्रे आहेत. ते लँडरेसेस आहेत ज्यात कुत्र्यांच्या कार्यरत जातींचा समावेश आहे आणि त्यापैकी काही असे प्रकार आहेत ज्यामधून आधुनिक जर्मन शेफर्ड कुत्रा प्रमाणित जाती म्हणून विकसित केला गेला आहे. लँडरेस फेडरेशन सायनोलॉजिक इंटरनॅशनल द्वारे ओळखले जात नाहीत, परंतु काहींचे स्वतःचे मानक आहेत[1] जे काम करण्याच्या क्षमतेसाठी आहेत, दिसण्याच्या वैशिष्ट्यांसाठी नाहीत.
कुत्रा चावण्यास श्वानदंश असे म्हणतात. त्यामुळे रेबीज हा रोग होतो. रेबिस फकत जांका ते दुयेस आसा अशीच सुणी चाबल्यार जाता.
पहा : प्राण्यांचे आवाज
_(cropped).jpg)
विकिपीडिया
Wikispecies
