हॉलीवूड

हॉलीवूड चिन्ह

अमेरिकेतील चित्रपटउद्योग हॉलीवूड या नावाने ओळखला जातो. अमेरिकेत चित्रपटांची निर्मिती बव्हंशी कॅलिफोर्नियातील लॉस एंजेलसजवळील हॉलीवूड या गावात किंवा त्याच्या आसपास होते. त्यामुळे अमेरिकन चित्रपट उद्योगाला हॉलीवूड हे नाव प्रचलित झाले आहे.

अमेरिकन सिनेमा, ज्याला हॉलीवूड म्हणूनही ओळखले जाते, ही अमेरिकेतील चित्रपटसृष्टी आहे. २०व्या शतकाच्या सुरुवातीपासून हॉलीवूडचा जागतिक चित्रपट उद्योगावर खूप मोठा प्रभाव आहे. क्लासिकल हॉलीवूड सिनेमा ही अमेरिकन सिनेमाची सर्वात प्रबळ शैली आहे, जी १९१३ ते १९६९ या काळात विकसित झाली. आजही तिथे बनवलेल्या बहुतेक चित्रपटांमध्ये ही शैली वापरली जाते.

आधुनिक सिनेमाच्या जन्माचे श्रेय सामान्यतः फ्रेंच असलेल्या ऑगस्टे आणि लुई ल्युमियर यांना दिले जाते,^[१] तरी अमेरिकन सिनेमाने चित्रपट उद्योगात लगेचच सर्वात महत्त्वाचे स्थान निर्माण केले. हॉलीवूडने २०१७ पर्यंत दर वर्षी सरासरी ७०० पेक्षा जास्त इंग्रजी चित्रपट प्रदर्शित केले. चीननंतर कोणत्याही एकल-भाषेतील सिनेमाच्या निर्मितीमध्ये हॉलीवूड दुसऱ्या क्रमांकावर आहे.^[२] युनायटेड किंग्डम (२९९), कॅनडा (२०६), ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडचे राष्ट्रीय चित्रपटगृह देखील इंग्रजी भाषेतच चित्रपट तयार करतात, परंतु ते हॉलीवूड प्रणालीचा भाग मानले जात नाहीत. असे म्हटले आहे की, हॉलीवूडला एक आंतरराष्ट्रीय सिनेमा देखील मानले जाते आणि काही चित्रपटांच्या अनेक भाषिक आवृत्त्या (अनेकदा स्पॅनिश किंवा फ्रेंचमध्ये) तयार केल्या आहेत. समकालीन हॉलीवूड अनेकदा चित्रपट निर्मिती कॅनडा, ऑस्ट्रेलिया आणि न्यू झीलंडला आउटसोर्स करते.

हॉलीवूडमध्ये सर्वात जुने चित्रपट स्टुडिओ आणि निर्मिती कंपन्या उदयास आल्या; या अर्थाने हॉलीवूड हा सर्वात जुना चित्रपट उद्योग मानला जातो. हॉलीवूड हे सिनेमाच्या विविध शैलींचे जन्मस्थान देखील आहे - त्यांपैकी कॉमेडी, नाटक, ॲक्शन, संगीत, रोमान्स, भयपट, विज्ञान कथा आणि युद्ध महाकाव्य - आणि याच्यामुळे इतर अनेक राष्ट्रीय चित्रपट उद्योगांना उदाहरण मिळाले.

१८७८ मध्ये, एडवर्ड म्युब्रिजने मोशन कॅप्चर करण्यासाठी फोटोग्राफीचा पहिल्यांदा प्रयोग केला. १८९४ मध्ये, थॉमस एडिसनच्या किनेटोस्कोपचा वापर करून न्यू यॉर्क शहरात जगातील पहिले व्यावसायिक मोशन-पिक्चर प्रदर्शन भरवण्यात आले होते. पुढील दशकांमध्ये मूकपटाच्या निर्मितीचा मोठ्या प्रमाणावर विस्तार झाला, स्टुडिओ तयार झाले आणि नंतर ते कॅलिफोर्नियामध्ये स्थलांतरित झाले. चित्रपट आणि त्यांच्या कथांचा देखील विस्तार होत गेला. युनायटेड स्टेट्सने १९२७ मध्ये जगातील पहिला सिंक-ध्वनी संगीतमय चित्रपट असलेलाद जॅझ सिंगर तयार केला.^[३] त्यानंतरच्या दशकांमध्ये ध्वनी-चित्रपटांच्या विकासात हॉलीवूड आघाडीवर होते. २०व्या शतकाच्या सुरुवातीपासून अमेरिकन चित्रपट उद्योग मुख्यत्वे हॉलीवूड, लॉस एंजेलस, कॅलिफोर्निया येथील तीस-मैल क्षेत्र आणि त्याच्या आसपास वसलेला आहे. दिग्दर्शक डीडब्ल्यू ग्रिफिथ हे चित्रपट व्याकरणाच्या विकासासाठी केंद्रस्थानी होते. ऑर्सन वेल्सचा सिटिझन केन (१९४१) हा समीक्षकांच्या सर्वेक्षणात आतापर्यंतचा सर्वोत्कृष्ट चित्रपट म्हणून वारंवार उद्धृत केला जातो.^[४]

हॉलीवूडच्या प्रमुख फिल्म स्टुडिओंचे चित्रपट हे जगातील सर्वात व्यावसायिकदृष्ट्या यशस्वी आणि सर्वाधिक तिकीट विक्री करणारे चित्रपट चित्रपट आहेत.^[५] ^[६] शिवाय हॉलीवूडच्या सर्वाधिक कमाई करणाऱ्या अनेक चित्रपटांनी इतरत्र बनलेल्या चित्रपटांपेक्षा अधिक बॉक्स ऑफिस कमाई आणि अमेरिकेबाहेर तिकीट विक्री केली आहे. २१व्या शतकात, अमेरिकन फिल्म स्टुडिओ एकत्रितपणे दरवर्षी शेकडो चित्रपट तयार करतात, ज्यामुळे युनायटेड स्टेट्स हा जगातील चित्रपटांचा सर्वात मोठ्या निर्मात्यांपैकी एक बनला आहे. तसेच मोशन पिक्चर इंजिनिअरिंग आणि तंत्रज्ञानामध्ये देखील हॉलीवूड आघाडीवर आहे.