"गोखरू" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added

Inline

१६:५४, ९ डिसेंबर २०१६ ची आवृत्ती

सराटा ^[१] किंवा काटे गोखरू^[२] ( शास्त्रीय नाव: Tribulus terrestris ( ट्रिबुलस टेरेस्ट्रिस ), ( हिंदी: गोखरू ), ( संस्कृत: गोक्षुर ), इंग्रजी:land caltrops लँड कॅलट्रॉप्स );)^[३] ही प्रामुख्याने उष्ण प्रदेशात आढळणारी आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहे. पावसाळ्यातील सुरवातीच्या काळात उगवणारी ही वनस्पती भारतात सर्वत्र आढळते. ही जमिनीवर सरपटत वाढणारी वनस्पती आहे. या वनस्पतीच्या खोड व फांद्यांवर दाट लव असते. फांद्या जवळपास ९० से.मी. लांबीच्या असतात. पाने लंबगोलाकार समोरील बाजूने किंचित टोकदार, समोरासमोर ४ ते ७ जोड्यामध्ये असतात. टोकाजवळ किंचित पांढर्‍या रंगाची असणारी पिवळी फुले पानांच्या बगलेत किंवा पानांसमोर हिवाळ्यात उगवतात. मुळे पांढर्‍या रंगाची मुलायम, रेशेदार, उसाच्या मुळासारखी असतात. ^[४]

लहान गोखरू व मोठे गोखरू अशा गोखरूच्या दोन जाती आहेत. दोन्हींचे गुणधर्म सारखेच आहेत.

विविध भाषांतील नावे

इंग्रजी : Land caltrops'
कानडी : नेगलू
गुजराथी : बेटा-नाना गोखरू
तमिळ : नैरिंची
फारसी : तुखमेखार
बंगाली : गोखरी
मराठी : सराटा, गोखरू
शास्त्रीय नाव : ट्रिबुलस टेरेस्ट्रिस
संस्कृत : कण्टकत्रिक, कण्टफल, गोकण्ट(क), गोक्षुर(क), त्रिकण्टक, षडंग, श्वदंष्ट्रा, क्षुद्रकण्टक
हिंदी : छोटा गोखरू, गोक्षी, हुस्सुक

आयुर्वेदिक उपयोग

या लेखास/विभागास संबंधीत विषयाच्या जाणकारांच्या मार्गदर्शनाची आवश्यकता आहे..
कृपया आपण स्वत: या लेखावर काम करा किंवा एखादा जाणकार निवडण्यास मदत करा. अधिक माहितीसाठी चर्चा पान पहा.

किडनी ट्रान्सप्लान्ट : ज्या लोकांना मूत्रपिंड प्रत्यारोपणाचा वैद्यकीय सल्ला देण्यात आलेला आहे ते हा प्रयोग करुन पाहू शकतात. २५० ग्राम गोखरू (फळ) घेउन, त्यास थोडे कुटून, त्यात ४ लिटर पाणी टाकावे व त्यास इतके उकळावे कि पाणी १ लिटर राहील.याला मग थंड झाल्यावर गाळून एका काचेच्या स्वच्छ बाटलीत ते गाळलेले पाणी भरून ठेवावे.चोथा फेकून द्यावा. रोज सकाळी, काहीही न खातापिता, अनशा पोटी (रिकाम्या पोटी) त्यापैकी १०० मिली पाणी पिण्याजोगे गरम करून ते घ्यावे. तसेच संध्याकाळीही, (दुपारच्या जेवणानंतर ५-६ तासांनी) या प्रमाणेच १०० मिली पाणी घ्यावे. हा काढा घेतल्यानंतर १ तास काहीही खाऊ पिऊ नये. तसेच, आपला नेहमीचा औषधोपचार, जेवण वगैरे पूर्ववतच सुरू ठेवावे. त्रास कमी झाल्यावर ८-१० दिवसांनी याचे प्रमाण सकाळी फक्त १ वेळा असे करता येईल.^[५]

गोखरूपासून बनवलेली व बाजारात मिळणारी आयुर्वेदिक औषधे

गोक्षुराद्यवलेह, गोक्षुरादिगुग्गु्ळ, अश्मरीहरकषाय, गोखरूपाक, लघुपंचमूळ, दशमूळकाढा, वगैरे.

चित्र दालन

सराट्याचे फळ
Tribulus terrestris - Museum specimen

संदर्भ

^ http://abhangwaani.blogspot.com/2011/07/blog-post_3224.html. Missing or empty |title= (सहाय्य)
^ http://www.vishwakosh.org.in/kumarm/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=313&Itemid=388. Missing or empty |title= (सहाय्य)
^ (इंग्रजी भाषेत) http://www.india9.com/i9show/Land-Caltrops-32130.htm. Missing or empty |title= (सहाय्य)
^ (हिंदी भाषेत) http://jkhealthworld.com/detail.php?id=4751. Missing or empty |title= (सहाय्य)
^ http://onlyayurved.com http://onlyayurved.com/major-disease/kidney/kidney-transplant/kidney-transplant/. ०९/१२/२०१६ रोजी पाहिले. |अॅक्सेसदिनांक= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य); External link in |website= (सहाय्य)

बाह्य दुवे

http://www.marathimati.com/Health/gokharu.asp. Missing or empty |title= (सहाय्य)
http://ayushdarpanmarathi.blogspot.com/2010/09/blog-post.html. Missing or empty |title= (सहाय्य)
(हिंदी भाषेत) http://myshekhawati.blogspot.com/2010/09/blog-post.html. Missing or empty |title= (सहाय्य)

[1] ttp://abhangwaani.blogspot.com/2011/07/blog-post_3224.html. Missing or empty |title= (सहाय्य)

[2] ttp://www.vishwakosh.org.in/kumarm/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=313&Itemid=388. Missing or empty |title= (सहाय्य)

[3] (इंग्रजी भाषेत) http://www.india9.com/i9show/Land-Caltrops-32130.htm. Missing or empty |title= (सहाय्य)

[4] (हिंदी भाषेत) http://jkhealthworld.com/detail.php?id=4751. Missing or empty |title= (सहाय्य)

[5] http://onlyayurved.com http://onlyayurved.com/major-disease/kidney/kidney-transplant/kidney-transplant/. ०९/१२/२०१६ रोजी पाहिले. |अॅक्सेसदिनांक= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य); Missing or empty |title= (सहाय्य); External link in |website= (सहाय्य)

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

@@ ओळ ३: / ओळ ३: @@
 '''सराटा''' <ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://abhangwaani.blogspot.com/2011/07/blog-post_3224.html|शीर्षक= तुका म्हणे वाटे । देवा पसरावे सराटे ॥३॥|प्रकाशक=तुकाराम गाथा- अभंग संग्रह २८४९ |भाषा= मराठी}}</ref> किंवा '''काटे गोखरू'''<ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://www.vishwakosh.org.in/kumarm/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=313&Itemid=388|शीर्षक=गोखरू|प्रकाशक=कुमार विश्वकोश|भाषा=मराठी}}</ref> ( शास्त्रीय नाव: ''Tribulus terrestris'' ( ''ट्रिबुलस टेरेस्ट्रिस'' ), ( हिंदी: ''गोखरू'' ), ( संस्कृत: ''गोक्षुर'' ), [[इंग्लिश भाषा|इंग्रजी]]:''land caltrops''  ''लँड कॅलट्रॉप्स'' );)<ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://www.india9.com/i9show/Land-Caltrops-32130.htm |शीर्षक=लेण्डकेलट्राप्स |प्रकाशक=इंडीया९|भाषा=इंग्रजी}}</ref> ही प्रामुख्याने उष्ण प्रदेशात आढळणारी आयुर्वेदिक औषधी वनस्पती आहे. पावसाळ्यातील सुरवातीच्या काळात उगवणारी ही वनस्पती भारतात सर्वत्र आढळते. ही जमिनीवर सरपटत वाढणारी वनस्पती आहे. या वनस्पतीच्या खोड व फांद्यांवर दाट लव असते. फांद्या जवळपास ९० से.मी. लांबीच्या असतात. पाने लंबगोलाकार समोरील बाजूने किंचित टोकदार, समोरासमोर ४ ते ७ जोड्यामध्ये असतात. टोकाजवळ किंचित पांढर्‍या रंगाची असणारी पिवळी फुले पानांच्या बगलेत किंवा पानांसमोर हिवाळ्यात उगवतात. मुळे पांढर्‍या रंगाची मुलायम, रेशेदार, उसाच्या मुळासारखी असतात. <ref>{{स्रोत संकेतस्थळ|दुवा=http://jkhealthworld.com/detail.php?id=4751 |शीर्षक= गोखरू परिचय|प्रकाशक=जे.के.हेल्थवर्ड|भाषा= हिंदी}}</ref>
+लहान गोखरू व मोठे गोखरू अशा गोखरूच्या दोन जाती आहेत. दोन्हींचे गुणधर्म सारखेच आहेत.
 ==विविध भाषांतील नावे==