धनादेश

धनादेश म्हणजे एका व्यक्तीने किंवा संस्थेने दुसऱ्या व्यक्तीला किंवा संस्थेला रक्कम अदा करण्यासाठी बँकेला दिलेला लेखी आदेश.

हा धनादेश फक्त बॅंकेमार्फतच वटवून त्याचे पैसे करता येतात. धनादेश विशिष्ट प्रकारच्या आणि विशिष्ट आकारमानाच्या कागदावर लिहिला जातो.

धनादेशाचा कागद

• धनादेशासाठी वापरलेल्या कागदावर पुढे किंवा कार्बनचे मुक्त कण नसतात.
• कागद अतिनील किरणांसाठी निष्क्रिय असतो. म्हणजे तो अतिनील किरणांमध्ये धरला तर चमकत नाही.
• धनादेशासाठी वापरलेल्या कागदाला एमआयसीआर (मॅग्नेटिक इंक कॅरॅक्टर रेकग्निशन) कागद म्हणतात. हा कागद बहुधा ९५ जीएसएम वजनाचा बाँड पेपर असतो. म्हणजे धनादेशासाठीच्या वापरलेल्या एक चौरस मीटर कागदाचे वजन ९५ ग्रॅम असून तो करारनामा जसल्या कागदावर लिहून देतात तसल्या प्रकारचा असतो. काही बँका १०० जीएसएम कागद वापरतात.
• हा कागद अशा प्रकारचा असतो की त्यावर लिहिलेला मजकूर खोडरबराने, अॅसिडने, अल्कलीने, ब्लीचिंग एजंटने किंवा अन्य संद्रिय-असेंद्रिय रसायनाने पुसून बदलता येत नाही.

धनादेशाचा आकार व आकारमान

धनादेश हा आडव्या आयताच्या आकाराचा असतो. भारतीय रिझर्व बँकेने सूचित केल्याप्रमाणे धनादेशाची लांबी ८.० ± ०.२ इंच (सुमारे २०२ मिलिमीटर) आणि रुंदी ३.६६ ± ०.२ इंच (सुमारे ९२ मिलिमीटर) असते. कर्णाची लांबी ८.८ ± ०.२ इंच (सुमारे २२० मिमी) असते. धनादेशाच्या तळाशी असलेल्या आडव्या पांढऱ्या एमआयसीआर पट्टीची रुंदी (उंची) ०.५ ± ०.२ इंच (सुमारे १३ मिमी) असते. धनादेशाची अखामध्ये लिहिण्यासठी असलेला आयत १.५५ X ०.३४ इंच (सुमारे ३९ X ८.५ मिमी) आकारमानाचा (सुमारे ३९ X ८.५ मिमी) असतो.

(अपूर्ण)