मांजर

मांजर 

domesticated feline Domestic cat
माध्यमे अपभारण करा
प्रकार	polyphyletic group of organisms known by one particular common name (Felis catus, Felis silvestris catus)
उपवर्ग	domesticated mammal (9 millennium BC, Fertile Crescent), pet
आरंभ वेळ	8 millennium BC
अधिकार नियंत्रण  Q146 जीएनडी ओळखण: 4030046-8
रिसोनेंटेर सखोलीया

gato (es); kot (szl); Agyinamoa (ak); köttur (is); Paka-kaya (sw); မႅဝ်း (shn); γάτα (el); kucing (ms); cat (gd); гæды (os); nani' (szy); cat (en-gb); پيشو (ps); Likati (ss); قطه (arz); kedi (tr); بلی (ur); پیشیک (azb); tchet (wa); mačka domáca (sk); hoeskat (li); Felis silvestris catus (oc); kat (nl); Ikati (xh); Pisîk (ku-latn); Kitiuraq (ik); mushuk (uz); মেকুৰী (as); katie (sgs); kočka domácí (cs); mačka (bs); बिलार (bho); Диис (tyv); chat (fr); gjat (fur); domaća mačka (hr); 貓 (wuu); jakuma (bm); pusa (tl); Катка (myv); मांजर (mr); پیچا (glk); ବିଲେଇ (or); Felis silvestris catus (ext); muus (wo); chat (frp); мачка (sr); ikati (zu); Felis (sc); mà (cdo); qattus (mt); Hauskaz (lb); kòt (csb); katt (nb); Ev pişiyi (az); Pusi (hif); Tete (gor); Felis catus (brh); Felis catus (an); 貓 (lzh); Мис (xal); kazh (br); Huuschatze (gsw); ကြောင် (my); 貓 (yue); Бакма мышыктар (ky); katsi (sn); Ацгәы (ab); meu-é (hak); kačs (ltg); gatu (ast); gat (ca); Hauskatze (de-ch); cath (cy); Felis silvestris catus (lmo); cat (ga); կատու (hy); 家貓 (zh); kat (da); შინაური კატა (ka); ネコ (ja); Felis silvestris catus (ia); kyanwa (ha); phisi (ay); Butsi (na); බළලා (si); feles (la); मार्जालः (sa); बिल्ली (hi); pōpoki (haw); ਬਿੱਲੀ (pa); Կատուներ (hyw); gat (pms); kass (et); பூனை (ta); chat (ht); tingau (dtp); katte (vls); кіт свійський (uk); кот (be-tarask); bussá (se); мәче (tt-cyrl); Pısıng (diq); بلی (pnb); kato (io); gattu (scn); puspusi (srn); بامشی (mzn); ܩܛܐ (arc); పెంపుడు పిల్లి (te); 貓 (zh-hk); кот свойскі (be); قط (ar); câtuși (rup); pusa (pag); แมว (th); katse (st); Pusa (pam); mačka (sh); مۈشۈك (ug); гурба (tg); Felis sylvestris catus (lij); Kat (stq); Kaži (vep); Hauskotz (bar); gato (vec); katė (lt); ཞི་མི། (bo); Katt (nds); katse (nso); ghjattu (co); Miztōn (nah); گربه (fa); Gàt (eml); katt (nn); catte (ang); ikos (bcl); Injangwe (rw); minoc (atj); Hauskatze (de); kath (kw); котка (bg); cot (pcd); pisică de casă (ro); Nyawu (kg); pusi (to); Yaanyuur (so); миисгэй (bxr); Michi (qu); кошка (ru); ಪುಚ್ಚೆ (tcy); 家貓 (zh-hant); mlatu (jbo); ແມວ (lo); 고양이 (ko); Kettur (fo); hejma kato (eo); Felis catus (map-bms); saka (mg); kayt (gv); meuz (za); коӵыш (udm); kucing (jv); кушак (cv); Кань (koi); Domacna kócka (dsb); katu (eu); קאץ (yi); kucing rumah (id); domjaca kóčka (hsb); mèo (vi); кань (kv); kaķis (lv); pusa (ilo); mósí (nv); Циск (inh); pɩyaʊ (kbp); gato (pt-br); cat (sco); муур (mn); niau (nan); ድመት (am); 貓 (gan); Kuciang (min); Felis catus (ban); Кето (av); Nkɔ́ndɔkɔ́ (ln); house cat (en); iring (ceb); mbarakaja (gn); ಬೆಕ್ಕು (kn); kat (fy); macja (sq); macska (hu); બિલાડી (gu); پشیلە (ckb); пырыс (mhr); kass (vro); котъ (cu); 𐌺𐌰𐍄𐍄𐌿𐍃 (got); Dadzi (ee); Pus (jam); Cicig (ce); Gato (lad); kat (af); kat (nds-nl); pisîk (ku); बिरालो (ne); বিড়াল (bn); giat (rm); cat (nrm); mië (ace); cat (en-ca); חתול הבית (he); мәче (tt); katt (sv); ឆ្មា (km); ᱯᱩᱥᱤ (sat); gato (mwl); kaat (frr); kissa (fi); gato (lfn); мысық (kk); gatto domestico (it); мачка (mk); بیٲر (ks); Felis silvestris catus (nov); Ччиту (lbe); 9a66ouc (aeb-latn); Кац (lez); قطّوس (aeb-arab); ucing (su); ológbò (yo); мачка (rue); gato (pt); kat (vo); ката (mdf); Felis catus (bjn); भौ (new); Domača mačka (sl); mäçe (tt-latn); бесәй (ba); ᏪᏌ (chr); misay (war); kot domowy (pl); പൂച്ച (ml); amcic (kab); meong (bug); куоска (sah); ٻلي (sd); Kaži (olo); gato (gl); Magodja (rmy); 猫 (zh-hans); gaahtoe (sma) especie doméstica de felino (es); macskafélék családjába tartozó, háziasított emlősalfaj (hu); એક પ્રકારનું પાલતુ પાણી (gu); felin domestik (ms); feline को घरेलु प्रजाति (ne); domestizierte Katze (de); 小型猫科动物，野猫的亚种 (zh-hans); хатняя жывёла (be); جانوری اهلی از خانواده گربه سانان نیست (fa); 小型猫科动物 (zh); huskat (da); pisică domesticită, specie de feline (ro); ネコ目ネコ科ネコ属に分類される小型哺乳類 (ja); домашно животно (mk); mamífero doméstico da familia dos felinos (gl); domestikovaný poddruh mačky divej (sk); домашно животно (bg); невеликий ссавець ряду хижих (Carnivora) родини котових (Felidae) (uk); Feles domesticus, parvus carnivorus e familia Felidarum (la); 小型貓科動物，野貓的亞種 (zh-hant); बिल्ली के बारे में (hi); മനുഷ്യർ വളർത്തുന്ന ഒരു ഓമനമൃഗമാണ്‌ പൂച്ച (ഇംഗ്ലീഷ്: Cat/House Cat, ശാസ്ത്രീയനാമം: ഫെലിസ് കാതുസ് - Felis catus) എലിയെ പിടിക്കുവാനും കൂട്ടിനുമായാണ് പൂച്ചയെ വളർത്തുന്നത് (ml); Kissaeläinten heimoon kuuluva yleinen lemmikkieläin (fi); 포유류에 속하는 동물이다. 일반적으로 고양이는 길들여진 집고양이(domestic cat)를 말한다. (ko); domesticated species of feline (en-ca); domestikovaná kočkovitá šelma (cs); பாலூட்டி விலங்கு (ta); mammifero carnivoro della famiglia dei felidi (it); বিড়াল একটি আদরের প্রাণী (bn); espèce de mammifères de la famille des félidés (fr); kewan (jv); хатняя жывёла (be-tarask); espécie domesticada de felino (pt); йорт хайваны (tt-cyrl); evcilleştirilen kedi cinsi (tr); napaamo a sebbangan ti pusa (ilo); domesticated feline (en); specia dumèstica di filinu (scn); vật nuôi trong nhà (vi); йорт хайваны (tt); mājdzīvnieks (lv); troeteldier (af); домаћа животиња (sr); สัตว์ชนิดหนึ่ง (th); yort xaywanı (tt-latn); espécie domesticada de felino (pt-br); petit mamífer carnívor domèstic (ca); hewan peliharaan (id); gatunek ssaka (pl); pattedyr (nb); huisdier (nl); binatang (min); בעל חיים ממשפחת החתוליים (he); домашнее животное (ru); húsdier (fy); domesticated feline (en); حيوان من فصيلة السنوريات تم تدجينه من طرف الإنسان (ar); κατοικίδιο ζώο (el); däggdjur (sv) Felis catus, minino, gato doméstico, Felis silvestris catus, gata, michu, mopo, gato domestico (es); )kra (ak); Felis silvestris catus, Kisa, Húnköttur, Heimilisköttur, Læða, Húsköttur, Fress, Búköttur, Kisi (is); Felis catus, kucing jinak, کوچيڠ (ms); Felis catus, Тикис, Felis silvestris catus (os); Ev kedisi, Kedilerin özellikleri (tr); mačka, cica (sk); Chat domestic, Cat, Chats, Chat, Cat domestic, Gat domestic, Gat, Gats (oc); Battu,'attu (sc); Мысықтар (kk); Felis silvestris f. catus, Felis catus, kočka (cs); Domaća mačka (bs); Gatu (ext); Felis silvestris catus, Felis catus, chat domestique, chaton, chatte (fr); Mačka, Mačak, Kućna mačka, Felis silvestris catus (hr); Псака (myv); घरगुती मांजर (mr); Felis silvestris catus, Felis catus, Felis ocreata domestica, маца, мујис, мачка кућна, кућна мачка, мачка домаћа, домаћа мачка, мачке, маце, мачак (sr); Felis catus (zu); tamkatt, Felis silvestris catus, Felis catus, huskatt, pusekatt, kattepus, pus (nb); Felis catus (su); 猫 (lzh); Felis catus (koi); 猫, Felis silvestris catus, 家貓 (yue); Felis domesticus, Felis silvestris catus, Catus (ast); Felis silvestris catus, Moix, Gat esgarrapador, Gates femelles, Felis domesticus, Gat domèstic, Gats, Gat amb classe (ca); Gat, Gàt, Gatt (lmo); Maca, Felis catus (sq); Ընտանի կատու, Felis catus, Կատուներ (hy); 貓, 貓咪 (zh); Boarre, dakhazze (fy); 猫, イエネコ, ねこ (ja); Catto domestic (ia); Felis catus (ha); قطة, بسه (arz); පූසා, බළලා හෙවත් පූසා (si); बिल्लियाँ (hi); kesykissa, kotikissa, Felis catus, Felis silvestris catus, Felis catus domestica, Kissa (fi); Felis catus (wa); котка (be-tarask); песи (tt-cyrl); jatta, jattu, iattu, attu (scn); Felis silvestris catus, Felis catus, แมววิลาศ, แมวเลี้ยง, แมวบ้าน, วิฬาร, วิฬาร์ (th); Domaća mačka (sh); Felis silvestris catus (vec); ཞི་མི, ཞི་མི་ (bo); Gattu (co); Miztōntli, Mizton, Gato (nah); Ipusi, Felis catus (rw); Felis catus, Felis silvestris catus, Домашна котка (bg); Felis catus, Cat (pcd); Pisici, Mâță, Pisica, Felis silvestris, Pisica de casă, pisică domestică (ro); Felis catus, Felis silvestris, Felis domesticus (to); Bisad (so); Semesterkatt, Tamkatt, Kattungar, Katten, Kissemiss, Felis silvestris catus, Katter, Källing, Felis catus, Kissekatt, Kattraser, Kattunge, Kattöra, Kattras, FIP, Sommarkatt (sv); Felis catus (ace); 貓, 貓咪 (zh-hant); 도둑고양이, 집고양이, 길고양이 (ko); kato (eo); Gato, Felis domesticus, Felis silvestris catus, Catus, Mixino, Mixíno (an); Писей, Felis catus, Felis silvestris catus (udm); Felis catus (jv); Felis silvestris catus (dsb); Kóčka domjaca, Felis silvestris catus (hsb); Felis silvestris catus, Felis catus, con mèo, mèo con, mèo nhà (vi); Felis silvestris catus, Mājas kaķis, Felis catus, Runcis, Kaķene (lv); Felis catus, Felis silvestris catus (af); Gídí, Másí (nv); Felis silvestris catus, gato caseiro, gato urbano, gato doméstico (pt-br); Гэрийн муур (mn); Bâ-á, Niau-á, Ka-niau, Bâ (nan); Felis catus (min); Felis catus (av); Nyáo, Púsu (ln); cat, domestic cat, housecat (en); Felis silvestris catus, házi macska, cica (hu); Felis catus (mhr); Ко́тъ (cu); Felis silvestris catus, Felis silvestris forma catus, Felis catus, Felis catus domestica, кот, кошки, домашняя кошка, кошка домашняя, котёнок, коты (ru); Gato, Felis silvestris catus, Misi, Mishi (qu); Felis silvestris catus, Katze (de); Цициг (ce); Felis silvestris catus, Котка, Felis catus, Кошка, кот (be); Katte (nds-nl); Pisîkan (ku); विरालो (ne); Felis catus, Felis silvestris catus (sw); Cat clóis (ga); Felis Silvestris Catus (lad); חתלתול, Felis silvestris catus, Felis, חתול בית, חתול (he); песи (tt); Kodukass, Felis silvestris catus, Felis catus, Kiisu, Kass (et); Felis silvestris catus, Felis domestica, hankat, huskat, katten (da); Felis catus (fur); Gáhttu (se); Кицька, Felis silvestris catus, Свійський кіт, Felis catus, Свійська кішка, Домашня кішка (uk); Gat, Felis catus (eml); Пишак (tg); Uding, Udíng (war); Felis silvestris catus, Felis catus, gatto (it); Katze (gsw); Kåtzn, Katze, Katzn, Katzen, Kotz, Kåtz, Katz (bar); Screeberagh, Kayt thieoil, Screeberey (gv); Felis catus (lbe); Sātys kačs (ltg); F. catus, Felis silvestris, Mga pusa, Felis silvestris catus, F. s. catus, F. silvestris, Felis catus, Iring, Ireng (tl); Cat (ilo); پیشی, گربهٔ اهلی, گربه اهلی, پشک, نماد جهانی ایران, گربۀ ایرانی (fa); Felis catus, Ológìnní (yo); Kat, Mangoyi, Kato (sn); Felis silvestris catus (pt); Kater, Bolzen (nds); Tamkatt, Katter, Kattungar, Huskatt, Kattunger, Katten, Kattar (nn); Felis silvestris catus, Felis catus domestica, Felis domestica, Felis catus (az); Naminė katė, Felis silvestris catus, Katės (lt); Felis silvestris catus, Domače mačke (sl); pesi (tt-latn); Kazh doñv (br); ᏪᏏ, ᏪᏍ, Cat (chr); kucing peliharaan, kucing domestik (id); Felis catus, Felis silvestris catus (pl); നാട്ടുപൂച്ച, നാട്ടുപൂച്ച‍, Cat (ml); Felis silvestris catus, Felis catus, Felis silvestris f. catus, Felis sylvestris catus, huiskat, poezen, poes, de poes, dakhaas (nl); Felis catus (bug); Felis catus, Мааска (sah); ېلي (sd); Felis silvestris catus, Felis catus, etxe katu, katua, etxeko katu (eu); Felis silvestris catus (gl); Mà-giāng (cdo); Γατάκι, Γαλή, Γατί, Felis catus (el); ܩܛܘܢܬܐ, ܩܛܘܢܐ, ܩܛܘ (arc)

मांजर ही मार्जार जातीतील एक मांसाहारी भूचर सस्तन प्राणी आहे. जगातील अनेक प्रदेशांत मांजर ही पाळीव प्राणी म्हणून ओळखली जाते. मांजरीला वाघाची मावशी असे म्हणतात.

मांजर ही पाळीव प्राणी म्हणून खूप प्रसिद्ध आहे. मांजरीचे अनेक प्रकार आहेत. मांजर हा प्राणी अनेक रंगामध्ये असतो. मांजरीचे मुख्य भक्ष्य उंदीर, विविध पक्षी, इतर छोटे प्राणी व दूध आहे . क्वचित मांजर गवत देखील खाताना आढळते, परंतु असे आचरण साधारणतः क्षुधापूर्तीसाठी नसते. मांजराकडे पालेभाज्या पचवण्याची क्षमता नसल्याने, जेव्हा मांजर गवत खाते, अशा वेळेस, वमन क्रियेद्वारे मांजराच्या पोटातून गवताबरोबर इतर अपायकारक पदार्थ बाहेर पडतात. मांजर हा असा प्राणी आहे जो दिशा लक्षात घेऊन घरी परत येतो. माणसाच्या शरीरात एकूण 206 हाडे असतात परंतु मांजराच्या शरीरात 280 हाडे असतात. मांजर आपल्या उंचीच्या तिनपट उंचीवर उडी मारून सुरक्षित अवस्थेत परत जमिनीवर येतात. मांजर हे प्राणी जन्मतःपासून भांडखोर वृत्तीचे असतात. मांजरीण एकावेळी 3 ते 5 पिल्लांना जन्माला घालते.

मांजरींचे शरीर इतर प्रजातींप्रमाणेच आढळते, त्यामध्ये एक मजबूत लवचिक शरीर, द्रुत प्रतिक्षेप, तीक्ष्ण दात आणि मागे घेतलेले लहान पंजे लहान शिकार मा करण्यासाठी अनुकूल आहेत. त्यांची रात्रीची दृष्टी आणि गंध घेण्याची क्षमता चांगली विकसित झालेली आहे. मांजरीच्या बोलण्याचे प्रकारामध्ये म्याव म्याव करणे, गुरगुरने, फुसफूसने, कंपयुक्त आवाज करणे, कल्लोळ करणे, तसेच मांजरींच्या विशिष्ट शारीरिक भाषेचा समावेश आहे. मांजर ही एक सामाजिक प्रजाती आहे, परन्तु शिकार नेहमी एकटीच करते. मांजर मानवी कांनांसाठी अगदी अस्पष्ट, अगदी कमी किंवा खूपच जास्त असलेले आवाज ऐकू शकते. त्यामुळे उंदीर किंवा इतर लहान सस्तन प्राण्यांनी केलेले आवाज ते अतिशय सहजपणे ऐकू शकते. मांजर हा एक असा शिकारी आहे जो पहाटे आणि संध्याकाळी सर्वात सक्रिय असतो.

मादी पाळीव मांजरीं वसंत ऋतु ते शरद ऋतूच्या शेवटी पर्यंत पिल्ले देतात, त्यामध्ये एकावेळी दोन ते पाच मांजरीचे पिल्ले असतात. घरगुती मांजरी ह्या प्रजनन व नोंदणीकृत वंशावळ म्हणून दर्शविल्या जातात, हा छंद मांजरीची आवड म्हणून ओळखला जातो. मांजरींच्या पाळीव प्राणी म्हणून पैदासीवर नियंत्रण ठेवण्यातील अपयशमुळे संपूर्ण जगातील मांजरी मोठ्या संख्येने वाढू लागल्या आणि याचा संपूर्ण जगातील पक्षी नष्ट होण्यास हातभार लागला. बराच काळ असा विचार केला जात होता की मांजरीचे पालनपोषण इजिप्तमध्ये केले गेले होते, कारण प्राचीन इजिप्तमधील मांजरींचे पूजन सुमारे इ.स.पु. ३१०० पूर्वीपासून केले जात होते. तथापि, आफ्रिकन जंगली मांजर (एफ. लाइबिका) च्या शिकवणीचा प्रारंभिक पुरावा सायप्रसमध्ये सापडला, जेथे एक मांजरीचा सांगाडा जवळजवळ इ.स.पु. ७५०० साली नियोलिथिक कबरने खोदला होता. त्यामुळे आफ्रिकन जंगली मांजरी ह्या बहुधा पूर्वेस सर्वप्रथम पाळल्या गेल्या.

२०१७ पर्यंत, घरगुती मांजरी ह्या अमेरिकेतील मालकीच्या पाळीव प्राण्यामध्ये ताज्या पाण्यातील माश्यांनंतर, दुसऱ्या क्रमांकाच्या लोकप्रिय पाळीव प्राणी ठरल्या. कारण ९५ दशलक्ष मांजरींची मालकी अमेरिकेतील लोकांकडे होती. २०१९ पर्यंत युनायटेड किंगडममध्ये सुमारे ७.३ दशलक्ष मांजरी ४.८ दशलक्षाहूनही जास्त घरात राहत होत्या.

भारतीय मांजराचे पिल्लू