महिलांवरील वाढता हिंसाचार व त्यावरील उपाय
या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
महिलांवरील वाढता हिंसाचार व त्यावरील उपाय....!
महिलांवरील हिंसाचार म्हणजे सामान्यत कोणत्याही वयोगटातील, कोणत्याही जातीच्या आणि जातीच्या महिलांवरील अपराध,गुन्हे कोणत्याही प्रकारचे असू शकतात;सहसा,त्यात खून, अत्याचार, विनयभंग,बलात्कार आणि बालहत्या,आणि घरगुती हिंसाचार यांचा समावेश असतो.दरवर्षी भारतात महिलांवरील अत्याचाराचे प्रमाण वाढतच आहे.2012 मध्ये भारतातील महिलांवरील अत्याचाराचे प्रमाण 4 % होते,म्हणजे सरासरी तीन मिनिटांतच एक महिला हिंसाचाराला बळी पडते.भारतातील महिलांवरील गुन्हे अनेक रूप धारण करतात.मुख्यत या गुन्ह्यांमुळे अजीवन,आघात किंवा मृत्यू होतो.हुंडा मृत्यू हे भारतीय महिलांवरील अत्याचाराचे एक उदाहरण आहे.जुन्या भारतीय परंणपरेनुसार वधूच्या कुटूंबियांना व!राला बरीच रक्कम दिली जाते,हुंडा ही संकल्पना आहे.ग्रामीण भागात, वधू, सहसा गरीब घराची असते,[हुंडा]पैशासाठी वराची जास्त मागणी पूर्ण करण्यास असमर्थ असतात. ते वरातर्फे मागितलेली रक्कम पूर्ण करण्यात आणि देण्यास अपयशस्वी ठरतात. अशा वेळी बऱ्याचदा वधू वरच्या तोंडी आणि शारीरिक अत्याचाराला बळी पडतात.हुंड्यासाठी तिच्या कुटुंबाच्या असमर्थतेमुळे महिलेला मारहाण केली जाते,शिवी दिली जाते आणि नियमितपणे विनयभंग केला जाते.हुंडा मृत्यू बहुतेक वेळा भारताच्या ग्रामीण भागात पाहिला जातो आणि महिलांवरील अत्याचारासाठी जबाबदार भाग बनतो.बलात्कार आणि असंघटित लैंगिक क्रिया ही भारतीय महिलांवरील हिंसाचाराचा मोठा भाग आहे.आकडेवारीवरून असे दिसून आले आहे की भारतीय उपखंडात महिला सर्वाधिक दुर्मिळ आहेत.आतापर्यंत बलात्काराच्या घटनांशी संबंधित सर्वात धोकादायक देश आहे. बलात्कार म्हणजे सहसा तिच्या संमतीशिवाय महिलेबरोबर लैंगिक संबंध ठेवले जातात.है खरंच खरं आहे की बलात्काराच्या विषयाबद्दल महिला आता अधिक जागरूक आणि मुक्त झाल्या आहेत.ते त्यांच्या स्वतःच्या लैंगिक अत्याचाराच्या कथांबद्दल उघडत बोलत आहेत. तथापि,भारतात संख्या वाढतच आहे.गुन्हेगारना बऱ्याचदा शिक्षा भोगीवली जात आहे.वैवाहिक बलात्कार हे स्त्रियांवरील हिंसाचाराचे आणखी एक प्रमुख उदाहरण आहे. वैवाहिक बलात्कार म्हणजे बहुतेक वेळा त्यांच्या संमतीशिवाय आपल्या पत्नीवर लादून आणि त्यांच्यावर जबरदस्ती करतात. यामुळे महिलेच्या शरीरावर मोठ्या प्रमाणात गैरवर्तन आणि शारीरिक छेडछाड होते.महिलांची तस्करी आणि जबरदस्ती वेश्याव्यवसाय हे दोन प्रकारचे हिंसाचार आहेत ज्याचा भारतीय महिलांना बळी पडतो.भारतीय महिलांविरूद्ध केलेल्या हिंसाचाराच्या इतर प्रकारांमध्ये बाल विवाह, घरगुती अत्याचार, लैंगिक तस्करी आणि अपहरण यांचा समावेश आहे.महिलांविरूद्ध केलेल्या प्रत्येक दहा गुन्ह्यांपैकी पुरुष नऊच.यावरून हे सिद्ध होते की महिलांवरील गुन्हेगारीची उत्पत्ती भारतीय पुरुषांच्या मनात खोलवर रुजलेली पुरुषप्रधान विचारसरणीतून कशी निर्माण झाली आहे. पुरुषांपेक्षा पुरुष शारीरिकदृष्ट्या श्रेष्ठ आहे असा त्यांचा विश्वास त्यांना त्यांच्या महिला भागांवर स्वतःला भाग पाडण्यास प्रवृत्त करतो आणि महिला समुदायाला त्रास जात आहे.
जो स्त्रीचा अपमान करतो तो आईचा अपमान करतो,
जो आईचा अपमान करतो, देवाचा अपमान करतो
आणि जो देवाचा अपमान होतो,
त्याचा विनाश निश्चित आहे.
- 'हिंसाचाराचे प्रकार...!'
महिलांवरील हिंसाचार बऱ्याच विस्तृत प्रकारांमध्ये बसू शकतात. यात व्यक्तींनी तसेच राज्यांनी केलेल्या हिंसाचाराचा समावेश आहे. व्यक्तींनी केलेल्या हिंसाचाराचे काही प्रकार आहेत.बलात्कार, घरगुती हिंसाचार, लैंगिक छळ, असिड फेकणे, पुनरुत्पादक बळजबरी, स्त्री-बालहत्या, जन्मपूर्व लिंग निवड, प्रसूती हिंसा, ऑनलाइन लिंग-आधारित हिंसा आणि जमावटोळी हिंसा. तसेच हानिकारक प्रथा किंवा पारंपारिक पद्धती जसे की हुंडा हिंसा, अपहरण करून लग्न आणि जबरदस्तीने लग्न करणे. अशा प्रकारच्या हिंसाचाराचे प्रकार आहेत ज्यावर सरकारकडून अत्याचार होऊ शकतात किंवा त्यांच्यावर दंडात्मक कारवाई केली जाऊ शकते, जसे की सामूहिक बलात्कार,लैंगिक हिंसा आणि नसबंदी,सक्तीचा गर्भपात, पोलीस आणि अधिकृत कर्मचाऱ्यांकडून हिंसाचार,दगडमार आणि मारहाण. महिलांमध्ये होणारी तस्करी आणि जबरदस्ती वेश्याव्यवसाय यांसारख्या अनेक प्रकारची अनेकदा संघटित गुन्हेगारी नेटवर्कद्वारे केली जाते. ऐतिहासिकदृष्ट्या, संघटित डब्ल्यूएव्हीचे प्रकार घडले आहेत, जसे कि आधुनिक काळातील विच ट्रायल्स किंवा कम्फर्ट महिलांची लैंगिक गुलामगिरी.1. कौटुंबिक किंवा घरगुती घटनेत होणारी हिंसा, यासह, इतर शारीरिक, मानसिक आक्रमकता, भावनिक आणि मानसिक अत्याचार, बलात्कार आणि लैंगिक अत्याचार, अनैतिक संबंध, जोडीदारांमधील बलात्कार, नियमित किंवा अधूनमधून भागीदार आणि सहकारी, सन्मानाच्या नावाखाली केलेले गुन्हे, महिला जननेंद्रिय आणि लैंगिक विकृती आणि जबरदस्तीने केलेले विवाह यासारख्या स्त्रियांसाठी हानिकारक इतर पारंपारिक पद्धती.2. लैंगिक शोषण आणि आर्थिक शोषण आणि लैंगिक पर्यटनाच्या उद्देशाने संस्थांमध्ये किंवा इतरत्र महिलांमध्ये होणारी तस्करी, इतर गोष्टींसह, बलात्कार, लैंगिक अत्याचार, लैंगिक छळ आणि कामावर धमकी देणे यासह सामान्य समुदायात हिंसाचार.3. राज्य किंवा त्याच्या अधिकाऱ्यांनी हिंसाचार केला किंवा त्यांना दडपले.4. लैंगिक शोषण आणि आर्थिक शोषणाच्या उद्देशाने सशस्त्र संघर्षाच्या परिस्थितीत स्त्रियांच्या मानवी हक्कांचे उल्लंघन, विशेषत बंधक बनविणे, सक्तीने विस्थापन, पद्धतशीर बलात्कार, लैंगिक गुलामगिरी, सक्तीची गर्भधारणा आणि तस्करी.
- 'महिलांवरील हिंसाचारचा इतिहास...!'
महिलांवरील हिंसाचाराचा इतिहास वैज्ञानिक साहित्यामध्ये अस्पष्ट आहे. हे एक भाग आहे कारण स्त्रियांविरूद्ध बऱ्याच प्रकारचे हिंसा (विशेषतः बलात्कार, लैंगिक अत्याचार आणि घरगुती हिंसा) याविषयी अनेकदा सामाजिक नियम, वर्ज्य, कलंक आणि या विषयाच्या संवेदनशील स्वरूपामुळे केले जाते. हे सर्वत्र ओळखले जाते की आजही विश्वासार्ह आणि सतत डेटाची कमतरता ही महिलांवरील हिंसाचाराचे स्पष्ट चित्र तयार करण्यास अडथळा आहे. जरी महिलांवरील हिंसाचाराच्या इतिहासाचा मागोवा घेणे अवघड आहे, परंतु हे स्पष्ट आहे की हिंसाचाराचा बराचसा भाग स्वीकारला गेला, त्याला माफ केले गेले आणि कायदेशीररित्या मंजूर देखील केले. उदाहरणे यात समाविष्ट आहेत की रोमन कायद्याने पुरुषांना आपल्या पत्नींना दंड देण्याचा अधिकार दिला, अगदी मृत्यूपर्यंत, आणि चर्च आणि राज्य या दोघांनीही या गोष्टीचा बडगा उगारला होता (जरी ही केवळ स्त्रियांविरूद्धची प्रथा नव्हती).महिलांवरील हिंसाचाराचा इतिहास स्त्रियांच्या मालमत्तेच्या ऐतिहासिक दृष्टीकोनाशी आणि अधीनतेच्या लैंगिक भूमिकेशी संबंधित आहे. कुलपितांचे स्पष्टीकरण आणि एकंदर जागतिक व्यवस्था किंवा स्थिती ज्यात लैंगिक असमानता अस्तित्वात आहेत आणि ती कायम राहिली आहेत त्यांना स्त्रियांवरील हिंसाचाराची व्याप्ती आणि इतिहास स्पष्ट करण्यासाठी उद्धृत केले आहे. महिलांवरील हिंसाचाराच्या निर्मूलनाविषयी संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या घोषणेत म्हणले आहे की, “महिलांवरील हिंसाचार हे पुरुष आणि स्त्रियांमधील ऐतिहासिकदृष्ट्या असमान शक्ती संबंधांचे प्रकटीकरण आहे, ज्यामुळे पुरुषांद्वारे स्त्रियांवर वर्चस्व आणि भेदभाव वाढला आहे आणि प्रतिबंध रोखला गेला आहे. महिलांची पूर्ण प्रगती, आणि महिलांवरील हिंसा ही एक महत्त्वाची सामाजिक यंत्रणा आहे ज्याद्वारे पुरुषांच्या तुलनेत महिलांना अधीनस्थ पदावर भाग पाडले जाते.यूएनच्या मते, "जगाचा कोणताही प्रदेश नाही, कोणताही देश नाही आणि अशी कोणतीही संस्कृती नाही ज्यामध्ये हिंसाचारापासून महिलांचे स्वातंत्र्य सुरक्षित केले गेले आहे." जगाच्या ठराविक भागात अनेकदा हिंसाचाराचे प्रकार अधिक प्रमाणात आढळतात, बऱ्याचदा विकासात देश. उदाहरणार्थ, हुंडा हिंसा आणि नववधू जाळणे हा भारत, बांगलादेश, श्रीलंका आणि नेपाळशी संबंधित आहे. एसिड फेकणे या देशांशी तसेच कंबोडियासह दक्षिणपूर्व आशियामध्ये देखील संबंधित आहे. ऑनर किलिंग हा मध्य पूर्व आणि दक्षिण आशियाशी संबंधित आहे. मादी जननेंद्रिय विकृती बहुतेक आफ्रिकेत आणि काही प्रमाणात मध्य पूर्व आणि आशियाच्या काही भागात आढळतात. अपहरण करून विवाह इथिओपिया, मध्य आशिया आणि काकेशसमध्ये आढळला आहे. वधूच्या किंमतीशी संबंधित अत्याचार (जसे की हिंसा, तस्करी आणि जबरी विवाह) उप-सहारा आफ्रिका आणि ओशनियाच्या काही भागांशी जोडलेले आहेत. (लोबोलो देखील पहा.)ठराविक प्रदेश यापुढे हिंसाचाराच्या विशिष्ट प्रकाराशी संबंधित नाहीत, परंतु अशा ठिकाणी हिंसाचार अगदी सामान्य होता; हे दक्षिण / भूमध्य युरोपमधील सन्मान-आधारित गुन्ह्यांविषयी खरे आहे. उदाहरणार्थ, इटलीमध्ये 1981 पूर्वी, एखाद्या सन्मानासंदर्भात कारणास्तव एखाद्या स्त्रीने किंवा तिच्या लैंगिक जोडीदाराचा खून केल्याच्या घटनेत कमी केल्याची तरतूद करून फौजदारी संहिताने कमी करता येणारी परिस्थिती दिली होती.महिलांवरील हिंसाचाराच्या विशिष्ट प्रकारांचे स्पष्टीकरण देण्यासाठी संस्कृतीचे आवाहन करणे त्यांना कायदेशीरपणाचे असल्याचे दिसून येते. ज्या पद्धतीने सांस्कृतिक परंपरा, स्थानिक चालीरिती आणि सामाजिक अपेक्षा तसेच धर्माचे विविध अर्थ लावले जातात त्याविषयी वादविवाद आणि वाद देखील आहेत. विशेषत महिलांविरूद्ध काही हिंसक कृत्याचे सांस्कृतिक औचित्य काही देशांमधील काही राज्ये आणि सामाजिक गटांनी त्यांच्या परंपरेचे रक्षण केल्याचा दावा करतात. हे औचित्य तंतोतंत शंकास्पद आहेत कारण बचाव सामान्यत.राजकीय नेत्यांनी किंवा पारंपारिक अधिका यांद्वारे व्यक्त केला जातो, प्रत्यक्षात प्रभावित झालेल्यांनी नाही. संवेदनशीलतेची आणि संस्कृतीचा आदर करण्याची गरज एक घटक आहे ज्याकडे दुर्लक्ष केले जाऊ शकत नाही.अशाप्रकारे एक संवेदनशील वादविवाद चालू झाला आणि चालू आहे.या हिंसाचाराचे हानिकारक प्रभाव ओळखून घेण्याचा इतिहासही आहे. 1870च्या दशकात अमेरिकेच्या कोर्टाने सामान्य स्त्री-कायद्यातील तत्त्व ओळखणे थांबविले की पतीचा “एक व्यभिचारी पत्नीला शारीरिक शिक्षेचा” हक्क आहे. हा अधिकार मागे घेणारी पहिली राज्य म्हणजे 1871 मध्ये अलाबामा होती. यूकेमध्ये पतीने आपल्या पत्नीला “कर्तव्याच्या हद्दीत” ठेवण्यासाठी मध्यम स्वरूपाची शारीरिक शिक्षेचा हक्क 1891 मध्ये काढून टाकला होता.20 व्या आणि 21 व्या शतकांत आणि विशेषत 1990-1990च्या दशकापासून राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर संशोधन, जनजागृती करणे आणि महिलांवरील सर्व प्रकारच्या हिंसाचाराच्या प्रतिबंधासाठी वकील म्हणून कार्य करणे वाढले आहे. बऱ्याचदा महिलांवरील हिंसाचाराला आरोग्याचा प्रश्न म्हणून घोषित केले जाते. आणि मानवी हक्कांचे उल्लंघन म्हणून. 2002 मध्ये झालेल्या एका अभ्यासानुसार जगातील प्रत्येक पाच स्त्रियांपैकी किमान एक पुरुष त्यांच्या आयुष्यात एखाद्या पुरुषाने शारीरिक किंवा लैंगिक अत्याचार केला होता आणि वयोगटातील महिलांमध्ये लैंगिक-आधारित हिंसा इतकी मृत्यू आणि आजारपण होते. कर्करोग म्हणून वर्षे, आणि एकत्रित मलेरिया आणि रहदारी अपघातांपेक्षा आजारपणाचे मोठे कारण आहे. "महिलांवरील अत्याचाराची विशिष्ट वैशिष्ट्ये या संशोधनातून समोर आली आहेत. उदाहरणार्थ, महिलांवरील हिंसाचाराची कृती ही बहुधा अनन्य घटना नसतात, परंतु कालांतराने चालू असतात. बऱ्याच वेळा न केल्यास, हिंसा एखाद्या अनोळखी व्यक्तीने नव्हे तर एखाद्या स्त्रीला ठाऊक असलेल्याद्वारे केली जाते. महिलांवरील हिंसा ही जगभरातील एक गंभीर आणि व्यापक समस्या आहे, याचे महिलांना आणि मुलांच्या आरोग्यावर आणि त्यांच्या आरोग्यावर विनाशकारी परिणाम होत आहेत, याचे पुरावे या संशोधनातून दिसून येत आहेत.
"ती आहे म्हणून सारे विश्व आहे,
ती आहे म्हणून सारे घर आहे,
ती आहे म्हणून सुंदर नाती आहेत,
आणि केवळ ती आहे,
म्हणून नात्यांमध्ये प्रेम आहे…!"