पुरुष प्रजनन प्रणाली
पुरुष प्रजनन प्रणालीमध्ये अनेक लैंगिक अवयव असतात जे मानवी पुनरुत्पादनाच्या प्रक्रियेत भूमिका बजावतात. हे अवयव शरीराच्या बाहेरील बाजूस आणि श्रोणीच्या आत असतात.
मुख्य पुरुष लैंगिक अवयव म्हणजे पुरुषाचे जननेंद्रिय आणि अंडकोष जे वीर्य आणि शुक्राणू तयार करतात, जे लैंगिक संभोगाचा भाग म्हणून, स्त्रीच्या शरीरात बीजांड तयार करतात; फलित बीजांड (झिगोट) गर्भात विकसित होतो, जो नंतर अर्भक म्हणून जन्माला येतो.
महिलांमध्ये संबंधित प्रणाली ही स्त्री प्रजनन प्रणाली आहे.
बाह्य जननेंद्रियाचे अवयव
[संपादन]लिंग
[संपादन]पुरुषाचे जननेंद्रिय हे पुरुषाचे अंतर्मुख अवयव आहे. यात एक लांब शाफ्ट आणि एक वाढलेली बल्बस-आकाराची टीप आहे ज्याला ग्लॅन्स पेनिस म्हणतात, जे पुढच्या त्वचेला आधार देते आणि संरक्षित करते. जेव्हा पुरुष लैंगिकदृष्ट्या उत्तेजित होतो, तेव्हा पुरुषाचे जननेंद्रिय ताठ होते आणि लैंगिक क्रियाकलापांसाठी तयार होते. शिश्नाच्या इरेक्टाइल टिश्यूमधील सायनस रक्ताने भरल्यामुळे इरेक्शन होते. शिश्नाच्या धमन्या विस्तारलेल्या असतात तर शिरा संकुचित केल्या जातात ज्यामुळे दबावाखाली रक्त स्थापना कूर्चामध्ये वाहते. पुरुषाचे जननेंद्रिय पुडेंडल धमनीद्वारे पुरवले जाते.
स्क्रोटम
[संपादन]स्क्रोटम ही एक थैलीसारखी रचना आहे जी लिंगाच्या मागे लटकते. हे अंडकोषांना धरून ठेवते आणि त्यांचे संरक्षण करते. त्यात असंख्य नसा आणि रक्तवाहिन्या देखील असतात. कमी तापमानाच्या काळात, क्रेमास्टर स्नायू आकुंचन पावतो आणि अंडकोष शरीराच्या जवळ खेचतो, तर डार्टोस स्नायू त्याला सुरकुत्या दिसतात; जेव्हा तापमान वाढते तेव्हा क्रेमास्टर आणि डार्टोस स्नायू शरीरापासून अंडकोष खाली आणण्यासाठी आणि अनुक्रमे सुरकुत्या काढून टाकण्यासाठी आराम करतात.
अंडकोष हे इनग्विनल कॅनालद्वारे ओटीपोटात किंवा श्रोणि पोकळीशी जोडलेले राहते. (शुक्राणुविषयक दोरखंड, शुक्राणूजन्य धमनी, रक्तवाहिनी आणि मज्जातंतूंपासून तयार झालेली संयोजी ऊतींद्वारे वृषणात प्रवेश करते.)