पुणे नगर वाचन मंदिर

पुणे नगर वाचन मंदिर हे पुणे शहरातले ग्रंथालय आणि वाचनालय आहे. ह्याची स्थापना ७ फेब्रुवारी, इ.स. १८४८ रोजी झाली. पेशव्यांच्या बुधवार वाड्यात जज्ज हेन्री ब्राऊन यांनी स्थापन केलेल्या या ग्रंथालयाचे आधीचे नाव दि पूना नेटिव्ह जनरल लायब्ररी असे होते. न्यायमूर्ती रानडे हे संस्थेचे पहिले अध्यक्ष होते.

न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे, लोकहितवादी गोपाळ हरी देशमुख, कृष्णशास्त्री चिपळूणकर, प्रो. केरो लक्ष्मण छत्रे वगैरे लोकांनी श्रम आणि धन देऊन हे ग्रंथालय उभारले.

इतिहास

इ.स. १३ मे १८७९ रोजी बुधवार वाड्याला आग लागली व वाडा भस्मसात झाला. ग्रंथालयाच्या चिटणीसांच्या घरी असलेल्या एका धारिणी खेरीज संपूर्ण ग्रंथालय भस्मसात झाले. याची नोंद पूना गॅॅझेटियरमध्ये आहे. नगरकर वाड्यानंतर लायब्ररी १५ एप्रिल १८८४ ते १ एप्रिल १८८९ पर्यंत दाणे आळीतील पुणे सार्वजनिक सभेच्या जागेत होती. नंतर १५ मे १८८२ रोजी वाचनालयासाठी लक्ष्मीपथावरील बेलबाग समोरील फडणीसांची मोकळी जागा ४००० रुपयांना विकत घेतली. १७ जुलै १८८२ श्री. रावसाहेब फडणीस यांच्या हस्ते पायाभरणीचा कार्यक्रम झाला. ७ फेब्रुवारी १८४८ रोजी पुणे नेटिव्ह जनरल लायब्ररीची स्थापना झाली.

पुरस्कार

• पुणे नगर वाचन मंदिर ही संस्था दर वर्षी काही साहित्यिकांना श्री.ज. जोशी, श्री.ना. बनहट्टी आदींच्या नावाचे पुरस्कार देते.

बाह्य दुवे

• अधिकृत संकेतस्थळ