जागतिकीकरण विरोधी मोहिम

जागतिकीकरण विरोधी चळवळ किंवा प्रति-जागतिकीकरण चळवळ ही आर्थिक जागतिकीकरणाची गंभीर टीका आहे. चळवळीला सामान्यपणे जागतिक न्याय चळवळ, बदली-जागतिकीकरण चळवळ, विरोधी-ग्लोबलिस्ट चळवळ, कॉर्पोरेट विरोधी जागतिकीकरण चळवळ, किंवा नव-उदार जागतिकीकरणाविरूद्धच्या चळवळी असेही म्हणले जाते.

सहभागी त्यांची टीका अनेक संबंधित कल्पनांवर आधारित करतात. काय सामायिक केले जाते ते असे की सहभागी, मोठमोठ्या, बहुराष्ट्रीय कंपन्यांचा विरोध करतात ज्यांना अनियंत्रित राजकीय शक्ती असते, व्यापार कराराद्वारे आणि नियमनमुक्त आर्थिक बाजाराद्वारे वापरली जातात. विशेषतः, कामांची सुरक्षा परिस्थिती आणि मानके, कामगारांची भरती आणि भरपाईची निकष, पर्यावरणीय संवर्धनाची तत्त्वे आणि राष्ट्रीय विधि प्राधिकरणाची अखंडता, स्वातंत्र्य आणि सार्वभौमत्व या खर्चावर जास्तीत जास्त नफा मिळविण्याचा प्रयत्न करीत असल्याचा आरोप कॉर्पोरेशनवर केला जातो. जानेवारी २०१२ पर्यंत, काही टीकाकारांनी जागतिक अर्थव्यवस्थेतील बदलांचे वैशिष्ट्य "टर्बो-भांडवलशाही" (एडवर्ड लुटवाक), "बाज़ार कट्टरपंथवाद" (जॉर्ज सॉरोस), "कॅसिनो कॅपिटलिझम" (सुसान स्ट्रेंज),आणि "मॅकवॉर्ल्ड" "(बेंजामिन नाई).

जागतिकीकरणविरोधी अनेक कार्यकर्ते सर्वसाधारणपणे जागतिकीकरणाला विरोध करीत नाहीत आणि लोकशाही प्रतिनिधित्व, मानवाधिकारांची प्रगती, न्याय्य व्यापार आणि शाश्वत विकास या चांगल्या प्रकारे पुरविणाऱ्या जागतिक एकात्मतेचे स्वरूप देतात आणि म्हणूनच "जागतिकीकरणविरोधी" हा शब्द दिशाभूल करणारा आहे असे वाटते.

जागतिकीकरणविरोधी अनेक कार्यकर्ते सर्वसाधारणपणे जागतिकीकरणाला विरोध करीत नाहीत ते बहुधा जागतिक एकात्मतेला स्वरूप देऊ शकणाऱ्या गोष्टी जसे कि लोकशाही प्रतिनिधित्व, मानवाधिकारांची प्रगती, न्याय्य व्यापार आणि शाश्वत विकास याच्या संदर्भात बोलतात आणि म्हणूनच "जागतिकीकरणविरोधी" हा शब्द दिशाभूल करणारा आहे असे वाटते.

विचारसरणी आणि कारणे

समर्थकांचा असा विश्वास आहे की २० व्या शतकाच्या उत्तरार्धात, "सत्ताधारी अभिजात वर्ग" म्हणून ओळखले जाणारे लोक त्यांच्या स्वतःच्या हितासाठी जागतिक बाजारपेठांच्या विस्ताराचा फायदा उठविण्याचा प्रयत्न करीत होते; ब्रेटन वुड्स संस्था, राज्ये आणि बहुराष्ट्रीय कंपन्यांच्या या संयोजनाला "जागतिकीकरण" किंवा "वरून जागतिकीकरण" म्हणले गेले आहे. प्रतिक्रिया म्हणून, विविध सामाजिक चळवळी त्यांच्या प्रभावाला आव्हान देण्यासाठी उभ्या झाल्या; या हालचालींना "अँटी-ग्लो" म्हणले जाते.

आंतरराष्ट्रीय वित्तीय संस्था आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थाचा विरोध

जागतिकीकरणाला विरोध करणाऱ्या लोकांना असा विश्वास आहे की आंतरराष्ट्रीय करार आणि वित्तीय संस्था जसे की आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (आयएमएफ) आणि वर्ल्ड ट्रेड ऑर्गनायझेशन स्थानिक सरकारॉना निर्णय घेण्यास कमजोर करते. या संस्था त्यांच्या स्वतःच्या कॉर्पोरेट आणि आर्थिक स्वारस्यांना समर्थन देण्यासाठी वापरणाऱ्या कॉर्पोरेशन, त्या विशेषाधिकारांचा उपयोग करु शकतात ज्यात व्यक्ती आणि लहान व्यवसाय करू शकत नाहीत.

नव-उदारमतवादास जागतिक विरोध

इंटरनेटच्या माध्यमातून नव-उदारमतवादाच्या सिद्धांताच्या विरोधात एक चळवळ विकसित होऊ लागली जी १९९० च्या दशकात व्यापकपणे प्रकट झाली. जेव्हा आर्थिक सहकार आणि विकास संघटनेने (ओईसीडी) आपल्या बहुपक्षीय कराराद्वारे सीमापार गुंतवणूकीचे उदारीकरण आणि व्यापार निर्बंध प्रस्तावित केले. गुंतवणूकीवर (एमएआय) हा तह अकाली सार्वजनिक घोटाळ्यांसमोर आला आणि त्यानंतर नोव्हेंबर १९९८ राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय नागरी संस्था प्रतिनिधींनी कठोर निषेध आणि टीका केली.

युद्धविरोधी आंदोलन

२००२ पर्यंत चळवळीच्या बऱ्याच समर्थकांनी इराकवर होणाऱ्या हल्ल्याला मोठा विरोध दर्शविला. १ फेब्रुवारी, २००२ च्या शनिवारी व रविवारी इराक युद्धाच्या युद्धविरूद्ध झालेल्या जागतिक निदर्शनांमध्ये सहभागी झालेल्या ११ दशलक्ष किंवा त्याहून अधिक निदर्शकांमध्ये बरेच सहभागी होते. इतर युद्धविरोधी प्रात्यक्षिके अँटीग्लोबलायझेशन चळवळीद्वारे आयोजित केली गेली होती: उदाहरणार्थ इराकमधील होणाऱ्या युद्धाच्या विरोधात आयोजित मोठे प्रात्यक्षिक इटलीच्या फ्लॉरेन्समध्ये नोव्हेंबर २००२ मध्ये पहिले युरोपियन सोशल फोरम द्वारे आयोजित केले होते.

प्रभाव

अनेक प्रभावी कामांनी जागतिकीकरणविरोधी चळवळीला प्रेरणा दिली आहे. नाही लोगो, बहुराष्ट्रीय कंपन्यांची निर्मिती पद्धती आणि लोकप्रिय संस्कृतीत ब्रँड चालवणा marketing्या विपणनाची सर्वत्र उपस्थिती यावर टीका करणारे कॅनेडियन पत्रकार नाओमी क्लेन यांचे पुस्तक चळवळीचा “जाहीरनामा” बनला आहे.भारतातील चळवळीचे काही बौद्धिक संदर्भ वंदना शिवांच्या कार्यात आढळतात, ज्या पर्यावरणशास्त्रज्ञ आणि स्त्रीवादी आहेत, ज्यांनी आपल्या बायोपिरेसी या पुस्तकात आदिवासींचे व इतर भाषांचे नैसर्गिक भांडवल बौद्धिक भांडवलाचे रूपांतर केले आहे. नंतर अशा प्रकारे व्युत्पन्न केलेली खासगी युटिलिटी सामायिक न करता अनन्य व्यावसायिक मालमत्ता म्हणून ओळखले जाईल अरुंधती रॉय ही लेखिका अणुविरोधी स्थितीसाठी आणि भारताच्या प्रचंड जलयुक्तविरूद्धच्या तिच्या सक्रियतेसाठी प्रसिद्ध आहेत.

परिणाम

शैक्षणिक आणि जागतिक न्याय चळवळीचे कार्यकर्ते डेव्हिड ग्रॅबर यांच्या म्हणण्यानुसार जागतिक न्याय चळवळ त्याचे काही महत्त्वाचे उद्दिष्ट गाठण्यात यशस्वी ठरली आहे. उदाहरणार्थ, बरेच देश यापुढे आयएमएफ कर्जावर अवलंबून नाहीत आणि म्हणूनच २००० च्या दशकाच्या मध्यापर्यंत, आयएमएफ कर्ज १९७० च्या दशकापासून जगातील जीडीपीच्या सर्वात कमी वाटा होता.

टीका

राजकारणी, पुराणमतवादी थिंक टँकचे सदस्य आणि अनेक मुख्य प्रवाहातील अर्थतज्ज्ञांकडून जागतिकीकरणविरोधी चळवळीवर टीका झाली आहे.

पुरावा नसणे

समीक्षक असे ठामपणे सांगतात की अनुभवजन्य पुरावे जागतिकीकरण विरोधी चळवळीच्या मतांचे समर्थन करत नाहीत. हे समीक्षक सांख्यिकीय ट्रेंडकडे लक्ष वेधतात जे जागतिकीकरण, भांडवलशाही आणि त्यांना प्रोत्साहित केलेल्या आर्थिक वाढीचे परिणाम असल्याचे समजले जाते.

पूर्व आशियात दररोज १ डॉलरपेक्षा कमी ऊत्पनावर जगणाऱ्या विकसनशील देशांच्या लोकसंख्येच्या टक्केवारीत निरपेक्ष घट झाली आहे (महागाई आणि खरेदी शक्ती समायोजित) सब सहारान आफ्रिका, असे एक क्षेत्र आहे ज्याला गरीब प्रशासनाचे दुष्परिणाम वाटले आणि जागतिकीकरणाला कमी प्रतिसाद मिळाला, दारिद्र्यात वाढ दिसून आली आहे, तर जगातील इतर सर्व भागात दरामध्ये कोणताही बदल झाला नाही. २००२-०७ च्या कालावधीत जगातील मुख्य उत्पन्नामध्ये वाढ झाली आहे १९९० ते २००० मध्ये सर्व देशामध्ये ६२.५% पर्यंत सार्वत्रिक मताधिकार वाढले आहेत. दरडोई इलेक्ट्रिक पॉवर, कार, रेडिओ आणि दूरध्वनी तसेच शुद्ध पाण्याची सुविधा असलेल्या लोकसंख्येच्या टक्केवारीसाठी असेच ट्रेंड आहेत. तथापि १.४ अब्ज लोक अद्याप शुद्ध पिण्याच्या पाण्याशिवाय जगतात आणि जगातील २.६ अब्ज लोकांकडे स्वच्छतेचा अभाव आहे.

असंघटितपणा

चळवळीची सर्वात सामान्य टीका, जी त्याच्या विरोधकांकडून अपरिहार्यपणे येत नाही, ती म्हणजे फक्त जागतिकीकरणविरोधी चळवळीत सुसंगत उद्दीष्टे नसतात आणि वेगवेगळ्या निदर्शकांचे विचार अनेकदा एकमेकांच्या विरोधात असतात. चळवळीतील बऱ्याच सदस्यांना याची जाणीव आहे आणि असा युक्तिवाद आहे की जोपर्यंत त्यांच्यात सामान्य विरोधक आहे तोपर्यंत त्यांनी एकत्र कूच करायला हवं - जरी त्यांच्यात समान राजकीय दृष्टी नसली तरीही.मायकेल हार्ड्ट व अँटोनियो नेग्री यांनी त्यांच्या पुस्तकांमध्ये (एम्पायर अँड मल्टीट्यूड) एकत्रित केलेल्या एका विस्कळीत लोकांच्या या कल्पनेचा विस्तार केला आहे: माणसे एकत्रित कारणासाठी एकत्र येत आहेत, परंतु लोकांच्या कल्पनेत पूर्ण समानता नसते.

प्रभावीपणाचा अभाव

जागतिकीकरणविरोधी चळवळीच्या विरोधकांनी (विशेषतः इकॉनॉमिस्टद्वारे) अनेकदा असा युक्तिवाद केला आहे की, तृतीय जगातील शेतकऱ्याचे दारिद्र्याचे एक मुख्य कारण म्हणजे श्रीमंत राष्ट्र आणि गरीब राष्ट्रांप्रमाणेच व्यापारातील अडथळे. डब्ल्यूटीओ ही व्यापारी अडथळे दूर करण्याच्या उद्देशाने कार्य करणारी एक संस्था आहे. म्हणून, असा युक्तिवाद केला जात आहे की, तृतीय जगाच्या दुर्दशाबद्दल खरोखरच काळजी असणाऱ्या लोकांनी लढा देण्याचा प्रयत्न करण्याऐवजी मुक्त व्यापारास प्रोत्साहित केले पाहिजे. विशेष म्हणजे, जागतिक अर्थव्यवस्थेमध्ये असमान प्रभाव असलेल्या शक्तिशाली अर्थव्यवस्थांच्या (अमेरिका, युरोप आणि जपान) वतीने देण्यात येणा अनुदानामुळे साखरेसारख्या वस्तूंचा मोठ्या प्रमाणात विकृतपणा होतो. याचा परिणाम म्हणून, या देशांमधील उत्पादकांना बऱ्याचदा जागतिक बाजारपेठेतील किंमत २-३ टक्क्यांनी मिळते. अमानी एलोबीड आणि जॉन बेगिन यांनी लक्षात घेतल्यानुसार, या विकृती दूर केल्या जाण्यासाठी, जागतिक किमतीत ४८% (२०११ / २०१२ बेसलाइनद्वारे) कमी होऊ शकते.

जागतिकीकरणाच्या समर्थकांचे मत आहे की जागतिकीकरणविरोधी चळवळीने वकिली केलेली गरज नसली तरी आजच्या धोरणांपेक्षा वेगळी धोरणे अवलंबली पाहिजेत. उदाहरणार्थ, काहीजण जागतिक बँक आणि आयएमएफ भ्रष्ट नोकरशहा म्हणून पाहतात ज्यांनी कधीही सुधारणाही न केल्याने हुकूमशहाला वारंवार कर्ज दिले आहे. हर्नान्डो डी सोटो यांच्यासारख्या काहीजणांचा असा मत आहे की तृतीय जगातील देशांमध्ये बहुतेक दारिद्र्य पाश्चात्य व्यवस्थेच्या कमतरतेमुळे व तसेच परिभाषित नसलेल्या आणि जागतिक स्तरावर मान्यताप्राप्त मालमत्ता हक्कांमुळे होते. डी सोटो असा युक्तिवाद करतात की कायदेशीर अडथळ्यांमुळे त्या देशातील गरीब लोक अधिक संपत्ती निर्माण करण्यासाठी आपल्या मालमत्तेचा उपयोग करू शकत नाहीत.

विकसनशील देशांमध्ये व्यापक पाठिंबा नसणे

श्रीमंत विकसित देशांतील कार्यकर्ते, संघटना आणि स्वयंसेवी संस्थांकडून जागतिकीकरणाला कडाडून विरोध केला जात असताना, गरीब आणि विकसनशील देशांचे लोक तुलनेने जागतिकीकरणाला स्वीकारत आहेत आणि समर्थक आहेत, असे समीक्षकांनी म्हणले आहे. "द ग्लोबलायझेशन मिथ"चे लेखक अ‍ॅलन शिपमन यांनी जागतिकीकरण विरोधी चळवळीचा आरोप केला आहे की "वेगाने वाढवणारा आणि शोषण करणाऱ्या विकसनशील देशांच्या स्वेटशॉप्सकडे वळवून पाश्चात्य वर्ग युद्धाला नाकारले जाते." नंतर त्यांनी असा दावा केला की जागतिकीकरणविरोधी चळवळ विकसनशील देशांतील गरीब आणि कष्टकरी लोकांचा व्यापक पाठपुरावा करण्यात अपयशी ठरली आहे आणि त्याचे "सर्वात प्रबळ आणि अत्यंत निंदनीय टीकाकार नेहमीच कामगार होते ज्यांचे रोजगारापासून मुक्ती होते." सुरक्षित.

हे समीक्षक असे मानतात की तिसरे जगातील लोक जागतिकीकरणविरोधी चळवळींना त्यांच्या नोकऱ्या, वेतन, उपभोग्य पर्याय आणि रोजीरोटीसाठी धोका दर्शवित आहेत आणि जागतिकीकरणाच्या समाप्तीमुळे किंवा उत्क्रांतीमुळे गरीब देशातील बऱ्याच लोक मोठ्या दारिद्र्यात राहतील.

संयुक्त राष्ट्र संघात इजिप्तच्या राजदूतांनी असेही म्हणले आहे की, अचानक हा प्रश्न पडतो की, अचानक तिसरे जगातील कामगार स्पर्धात्मक असल्याचे सिद्ध झाले तेव्हा औद्योगिक देश आपल्या कामगारांबद्दल का काळजी घेऊ लागतात? जेव्हा अचानक चिंता निर्माण होते तेव्हा आमच्या कामगारांचे कल्याण, हे संशयास्पद आहे.

दुसरीकडे, विकसनशील देशांतील कामगारांकडून काही जागतिकीकरणाच्या धोरणांविरूद्ध उल्लेखनीय निषेध नोंदविण्यात आले आहेत कारण भारतीय शेतक farmers्यांनी पेटंटिंग बियाण्याविरूद्ध आंदोलन केले आहे.

गेल्या काही वर्षांत, बऱ्याच विकसनशील देशांनी (उदा. लॅटिन अमेरिका आणि कॅरिबियन भाषेतील) बदल-जागतिकीकरण संस्था इकॉनॉमिक ब्लॉक्स मर्कोसुर आणि उनासुर, राजकीय समुदाय सीईएलएसी किंवा बँक ऑफ द साउथ म्हणून तयार केल्या आहेत ज्या आयएमएफचा सहभाग न घेता कमी उत्पन्न असलेल्या देशांच्या विकासास पाठिंबा देतात.

मुख्य तळागाळातील संस्था

भारतात नर्मदा बचाओ आंदोलन, दक्षिण अफ्रिकेतील अबलाली बेसमोंडोलो, मेक्सिकोमधील ईझेडएलएन, हैती मधील फन्मी लावलास, ब्राझीलमधील बेघर कामगार चळवळ, दक्षिण आफ्रिकेमधील भूमिहीन पीपल्स चळवळ, ब्राझीलमधील भूमिहीन कामगार चळवळ, ब्राझील मधील पॅट्रिओटा, मूव्हमेंट फॉर जस्टिस इन अमेरिकेत अमेरिकेत, भारतात कुडनकुलाम चळवळ आणि दक्षिण आफ्रिकेतील वेस्टर्न केप-विरोधी उत्तेजन मोहीम

निदर्शने आणि नेमणुका

बर्लिन १९८८

१९८८ मध्ये वेस्ट बर्लिन येथे झालेल्या आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (आयएमएफ) आणि जागतिक बँकेच्या वार्षिक बैठकीत जोरदार निषेध पाहायला मिळाला ज्याला जागतिकीकरणविरोधी चळवळीचे अग्रदूत म्हणून वर्गीकृत केले जाऊ शकते. मुख्य आणि अयशस्वी उद्दीष्टांपैकी एक (जसे की भविष्यात बऱ्याच वेळा असे होते) सभा खोदून टाकणे हे होते.

पॅरिस १९८९

जुलै १९८९ मध्ये काउंटर समिट पॅरिसमध्ये आयोजित करण्यात आले होते. या कार्यक्रमाला "ça suffit comme ça" ("ते पुरेसे आहे") म्हणले गेले आणि मुख्यतः दक्षिणेकडील देशांद्वारे घेतलेले कर्ज रद्द करण्याच्या उद्देशाने. प्रात्यक्षिकेने १०,००० लोकांना एकत्र केले आणि २,००,००० लोकांसहला बॅस्टील चौकात एक मैफल आयोजित केली गेली. वॉशिंग्टनच्या चौदा वर्षांपूर्वीचा हा पहिला एंटी-जी ७ कार्यक्रम होता. मुख्य राजकीय परिणाम असा झाला की फ्रान्सने कर्ज रद्द करण्याच्या बाजूने भूमिका घेतली.

माद्रिद १९९४

ऑक्टोबर १९९४ मध्ये माद्रिद येथे साजरा करण्यात आलेल्या आयएमएफ आणि जागतिक बँकेचा ५० वा वर्धापन दिन, ज्याला नंतर जागतिकीकरण विरोधी चळवळी म्हटल्या जातील अशा तदर्थ युतीने केलेल्या निषेधाचे ठिकाण होते. १९९० च्या मध्यापासून आयएमएफ आणि जागतिक बँक समूहाची वार्षिक सभा ही जागतिकीकरण विरोधी चळवळीच्या निषेधाची केंद्रबिंदू ठरली आहेत. त्यांनी बँकर्सच्या पक्षांना बाहेरून आवाजात बुडविण्याचा प्रयत्न केला आणि "५० वर्ष इज इफ इव्हफ" या उद्दीष्टेखाली इतर सार्वजनिक स्वरूपात निषेध केला. स्पॅनिश किंग जुआन कार्लोस एका विशाल प्रदर्शन हॉलमध्ये सहभागींना संबोधित करीत असताना, दोन ग्रीनपीस कार्यकर्ते वरच्या टोकावर चढले आणि "ओझोन लेयर डिस्ट्रक्शन फॉरनो $ एस" घोषवाक्य घेऊन बनावट डॉलर बिले देऊन उपस्थितांना वर्षाव केले. असंख्य निदर्शकांना कुख्यात काराबानचेल तुरुंगात पाठवण्यात आले.

जे १८

१८जुन १९९९ रोजी जगातील अनेक डझनभर शहरात सर्वप्रथम आंतरराष्ट्रीय जागतिकीकरणविरोधी निषेध आयोजित करण्यात आला होता. ओरेगॉनमधील लंडन आणि यूजीनमधील लोकांपैकी बहुतेकदा याची नोंद होती. या ड्राईव्हला कार्निवल अगेन्स्ट कॅपिटल असे म्हणले गेले किंवा संक्षिप्तपणे जे १८. हा दिवस जर्मनीच्या कोलोन येथे झालेल्या २५ व्या जी ८ शिखर परिषदेसह झाला. यूजीनमधील निषेध दंगलीच्या रूपात बदलला जेथे स्थानिक अराजकवाद्यांनी एका लहानशा पार्कमधून पोलिसांना हाकलले. रॉबर्ट थॅक्सटॉन नावाच्या एका अराजकवादीला अटक करण्यात आली आणि पोलीस अधिकाऱ्यावर् दगडफेक केल्याबद्दल दोषी ठरवले.