घोषणा आणि त्याग

क्रिकेटच्या खेळात, जेव्हा कर्णधार त्यांच्या संघाचा डाव संपविण्याची घोषणा करतो तेव्हा डाव घोषित (declare) म्हणून मानला जातो आणि जेव्हा कर्णधाराने फलंदाजी न करता डाव गमावणे निवडले तेव्हा त्याग (forfeiture) म्हणले जाते. क्रिकेटच्या कायद्याच्या नियम १५ मध्ये घोषणा आणि त्याग समाविष्ट आहे. ही संकल्पना फक्त त्या सामन्यांना लागू होते ज्यात प्रत्येक संघाने दोन डावात फलंदाजी करायची असते; कायदा १५ विशेषतः मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटच्या कोणत्याही प्रकारात लागू होत नाही.

डावाची घोषणा

फलंदाजी करणाऱ्या संघाचा कर्णधार सामन्यादरम्यान कधीही, चेंडू मृत झाल्यावर डाव घोषित करू शकतो. सहसा असे तेव्हा होते  जेव्हा कर्णधाराला वाटते की त्यांच्या संघाने सामना जिंकण्यासाठी आधीच पुरेशा धावा केल्या आहेत आणि अधिक वेळ फलंदाजी करू इच्छित नाही ज्यामुळे प्रतिस्पर्ध्यांना अनिर्णित राहणे सोपे होईल. खेळाच्या रणनितीनुसार डावाची घोषणा कधीकधी इतर परिस्थितींमध्ये केली जाते.

फ्रँक मे यांनी २ मे १९०६ रोजी मेरीलिबॉन क्रिकेट क्लबच्या वार्षिक सर्वसाधारण सभेत असा प्रस्ताव मांडला की, दोन दिवसीय सामन्यात फलंदाजी करणाऱ्या संघाच्या कर्णधाराला त्यांचा डाव कधीही घोषित करण्याचा अधिकार आहे, परंतु अशी घोषणा पहिल्या दिवसाचा खेळ संपण्यास एक तास आणि चाळीस मिनिटे बाकी असताना किंवा त्यानंतर  केली जाऊ शकत नाही. काही चर्चेनंतर हा ठराव मंजूर करण्यात आला.

घोषणेचा विचार करणाऱ्या कर्णधाराने खूप उशीरा घोषित करणाऱ्यांच्या विरुद्ध किंवा अजिबात न जाहीर करणाऱ्यांच्या विरुद्ध खूप लवकर घोषित करण्याच्या जोखमीचा (अशा प्रकारे विरोधी संघासाठी खूप कमी लक्ष्य सेट करणे) समतोल राखला पाहिजे (अशा प्रकारे प्रतिस्पर्ध्यांना सामना पूर्ण होण्यापासून रोखून ड्रॉ करण्यास भाग पाडणे सोपे होईल).

१८९० मध्ये डाव घोषित करणारा पहिला कर्णधार चार्ल्स राइट होता. ग्रेव्हसेंडमधील बॅट आणि बॉल ग्राउंडवर केंट विरुद्धच्या सामन्यात, राइटने नॉटिंगहॅमशायरचा दुसरा डाव ५ बाद १५७ धावांवर घोषित केला आणि केंटसमोर विजयासाठी २३१ धावांचे लक्ष्य ठेवले. केंटचा डाव ९ बाद ९८ धावांवर खेळ अनिर्णित राहिल्याने आणि नॉटिंगहॅमशायरला विजयासाठी आणखी एका विकेटची आवश्यकता असल्याने ही युक्ती जवळपास सार्थकी लागली.

घोषणा कायदेशीर होण्याआधी, ज्या संघाला दुसऱ्या संघाला पुन्हा फलंदाजी करायला लावायचे होते त्या संघाचे फलंदाज जाणूनबुजून स्वतःला बाद करत असत, ज्यामुळे काही हास्यास्पद परिस्थिती निर्माण होत असे, जिथे क्षेत्ररक्षण करणारा संघ बाद करण्याचा प्रयत्न करत असलेल्या फलंदाजाला बाद करण्याचा प्रयत्न करत नाही.