गोरखचिंच

**गोरखचिंच**
	species of plant
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया; Wikispecies
प्रकार	टॅक्सॉन
वापर	अन्न;
Taxonomy
साम्राज्य	Plantae
Subkingdom	Viridiplantae
Infrakingdom	Streptophyta
Superdivision	Embryophyta
Division	Tracheophyta
Subdivision	Spermatophytes
Order	Malvales
Family	Malvaceae
Subfamily	Bombacoideae
Genus	Adansonia
Species	Adansonia digitata
अधिकार नियंत्रण
	Q158742; NCBI taxonomy ID: 69109; एनकेसी ओळखण: ph691747; ITIS TSN: 21591; Encyclopedia of Life ID: 584789; BioLib taxon ID: 62048; GBIF taxon ID: 5406695; Tropicos ID: 3900201; IPNI plant ID: 558628-1; PlantList-ID: kew-2621135; [ GRIN URL: https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=1433]; USDA PLANTS ID: ADDI3; African Plant Database ID: 48434; ARKive ID: adansonia-digitata; EPPO Code: AADDI; iNaturalist taxon ID: 81500; BOLD Systems taxon ID: 252468; uBio ID: 277087; Plants of the World online ID: urn:lsid:ipni.org:names:558628-1; IRMNG ID: 11076440
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

Adansonia digitata (es); Баобаб (kk-kz); Apabrauðstré (is); Pokok Botol (ms); باوباب (kk-cn); същински баобаб (bg); Baobab (ro); 猢猻樹 (zh-hk); Baobab (sv); Adansonia digitata (oc); 猢猻樹 (zh-hant); Adansonia digitata (io); Baobab (uz); Баобаб (kk); Adansonia digitata (eo); baobab prstnatý (cs); Adansonia digitata (an); Adansonia digitata (ext); Баобаб (udm); Drvo majmunskog kruha (hr); गोरखचिंच (mr); Afriski wopiči chlěbowc (hsb); Adansonia digitata (vi); Баобаб (kv); baobabs (lv); Adansonia digitata (af); Dhunyduol (din); Adansonia digitata (pt-br); 猴面包树 (zh-sg); Баобаб (kk-cyrl); Adansonia digitata (nn); Adansonia digitata (nb); Baobab (az); Baobab (kk-latn); 猴面包树 (zh-hans); 猢猻樹 (zh-tw); Adansonia digitata (en); تبلدي إصبعي (ar); Баобаб (koi); Baobab (ku-latn); Baobab (kk-tr); 波巴布樹 (yue); Nsirasun (bm); ባምባ (am); Tua (dag); Adansonia digitata (eu); majomkenyérfa (hu); Adansonia digitata (ast); baobab africà (ca); Baobab Africain (fr); Afrikanischer Affenbrotbaum (de); Adansonia digitata (sq); баабаб (be); բաոբաբ (hy); 猴面包树 (zh); Baobab (ku); ბაობაბი (ka); アフリカバオバブ (ja); Adansonia digitata (ia); Kuka (ha); تبلدى اصبعى (arz); Adansonia digitata (ie); באובב (he); Adansonia digitata (la); 猢狲树 (wuu); गोरखचिंच (hi); బ్రహ్మ మల్లిక (te); Apinanleipäpuu (fi); Baobab (frr); Баобаб (mrj); Baobab afrykański (pl); பொந்தன்புளி (ta); Adansonia digitata (it); บาวบาบ (th); баобаб (ru); Baobab (ht); Adansonia digitata (sco); 猴面包树 (zh-cn); kónkínà (mcn); 바오밥나무 (ko); Баобаб (ky); آدانسونیا دیجیتاتا (fa); Баобаб (tg); Adansonia digitata (pt); Adansonia digitata (vo); ბაობაბი (xmf); Adansonia digitata (ceb); Tikrasis baobabas (lt); Adansonia digitata (sl); Ximuwu (ts); Adansonia digitata (ga); باوباب (kk-arab); Asem buto (id); Mbuyu (sw); അഡൻസോണിയ ഡിജിറ്റാറ്റ (ml); Afrikaanse baobab (nl); Баобаб (cv); Ɓowre (ff); دنگيء درخت (sd); Adansonia digitata (uk); Adansonia digitata (gl); Adansonia digitata (war); Αδανσονία η δακτυλωτή (el); باۆباب (ku-arab) especie de planta (es); 木棉科波巴布樹屬嘅植物 (yue); növényfaj (hu); especie de planta (ast); вид растений (ru); Art der Gattung Affenbrotbäume (Adansonia) (de); lloj i bimëve (sq); բույսերի տեսակ (hy); 锦葵科猴面包属植物 (zh); specie de plante (ro); bishia (ha); نوع من النباتات (arz); מין של צמח (he); speco di planto (io); specio (eo); baobab z čeledi slézovité (cs); தாவர இனம் (ta); specie di pianta della famiglia Bombacaceae (it); উদ্ভিদের প্রজাতি (bn); espèce de plantes (fr); species of plant (en); loài thực vật (vi); plantspesie (af); tinxaka ta swimilana (ts); ചെടിയുടെ ഇനം (ml); soort uit het geslacht baobab (nl); especie de planta (gl); вид рослин (uk); espècie de planta (ca); گونه‌ای از آدانسونیا (fa); species of plant (en); نوع من النباتات (ar); espécie de planta (pt); вид растение (bg) Árbol del pan del mono, Adansonia scutula, Adansonia bahobab, Baobabus digitata, Ophelus sitularius, Adansonia situla, Adansonia sphaerocarpa, Arbol del pan del mono, Adansonia integrifolia, Adansonia sulcata, Baobab (es); 大肥仔樹, 大肥佬樹 (yue); Adansonia digitata, Baobab (fr); Adansonia subg. Adansonia, Adansonia digitata, Afrikanischer Baobab, Baobab africain (de); Adansonia digitata (koi); Adansonia digitata (udm); Adansonia digitata, afrikai baobabfa (hu); baobab (ast); Pokok Baobab (ms); Baobab (it); Adansonia digitata (hsb); Imbondeiro (pt); Adansonia digitata (be); Adansonia digitata, Baobab africà, Baobab africain (ca); Kalbasboom, Dorsboom, Afrika-kremetart (af); Baobab africain (lt); Адансония африканская, Adansonia digitata, Адансония пальчатая, Баобаб африканский (ru); Adansonia digitata, Чуня адансония (kv); Adansonia digitata, Afrikaanse apenbroodboom, Afrikaanse apebroodboom (nl); Adansonia digitata (ha); Adansonia digitata, Baobabträd, Baobab africain (sv); Adansonia digitata (pl); адальсонія пальчаста, баобаб африканський (uk); Adansonia digitata (az); Adansonia digitata, אדנסוניה מאוצבעת (he); Sìra (bm); 猴面包果, 非洲猴面包树 (zh); Baobab, Adansonia digitata, Baobabpuu (fi); African Baobab, common baobab (en); أدانسونية إصبعية, تبلدي الإصبعي, خبز القرود الإصبعي, صندل احمر (ar); Adansonia digitata (cs); африкански баобаб, Adansonia digitata (bg)

गोरखचिंच (शास्त्रीय नाव: Adansonia digitata, अदानसोनिया डिजिटेटा ; इंग्लिश: African baobab , आफ्रिकन बाओबाब ;) हा मूलतः आफ्रिका खंडातला, मादागास्कर, अरबी द्वीपकल्प तसेच ऑस्ट्रेलिया येथे व आता उष्ण कटिबंधीय प्रदेशांत आढळणारा वृक्ष आहे. याच्या नऊ प्रजातींपैकी सहा फक्त मादागास्करमध्ये आढळतात. मायकेल ॲडनसन या फ्रेंच निसर्ग शास्त्रज्ञाने या वृक्षाचे वर्णन केल्यामुळे त्याच्या सन्मानार्थ Adansonia digitata हे नाव देण्यात आले. त्याची उंची ५० फुटांपर्यंत होत असून हा पानगळी वृक्षात मोडतो. खोडाचा परीघ १०० फुटांपर्यंतही असतो. खोडाचा जाड पापुद्रा राखाडी रंगाचा असतो. फुले मांसल ५ पाकळ्यांची असून, लांब देठाने झाडावर लटकत राहतात. याची फुले रात्री फुलतात. त्यांना मंद सुवास असतो. फुले गळून तेथे बाटलीच्या आकाराची फूटभर लांबीची फळे येतात. ती राखाडी रंगाच्या व कठीण कवचाच्या दुधी भोपळ्यांसारखी दिसतात. खोडामध्ये मोठ्या प्रमाणावर पाणी साठवले जाते, त्यामुळे पाणी कमी असलेल्या प्रदेशातसुद्धा हे वृक्ष तग धरतात. त्यांचे आयुष्य १००० वर्षे असते. खोडे पोकळ झालेले काही वृक्षसुद्धा आढळले आहेत. अशा खोडात मादागास्करमध्ये आलेल्या वादळाच्या वेळी काही लोकांनी आश्रय घेतला होता.महाराष्ट्रात नगर जिल्ह्यात धमोरी येथे पुरातन वृक्ष असून परिसरातील लोक येथे पूजा करतात गोरक्षनाथ यांचे शिष्य अडबनगीनाथ यांनी याच ठिकाणी तप केले अशी आख्यायिका आहे.

नावामागील आख्यायिका[संपादन]

गोरखचिंचेखाली बसून गोरक्षनाथांनी शिष्यांना विद्यादान केले, म्हणून याला गोरखचिंच हे नाव पडल्याचे सांगितले जाते. याच्या बाओबाब या आफ्रिकन नावाचा अर्थ ज्येष्ठवर्य असा आहे.

उपयोग[संपादन]

फळाचे साल मखमली असून वजन साधारण १.५ किलो असते. गोरखचिंचेच्या पानांत ‘क’ जीवनसत्त्व, शर्करा, पोटॅशिअम व टार्टरेट असते. ताज्या बियांची भाजी करतात, तर काही वेळा त्या भाजून कॉफीऐवजी वापरतात. गरापासून शीत पेय करतात. गराचा उपयोग दाह कमी करण्यासाठी होतो. आव, अजीर्ण, अतिसार, भोवळ यांवर या पेयाचा उपयोग होतो. जंगली प्राणी याची पाने आवडीने खातात. माणसे खोडाचे तुकडे चघळून शोष कमी करतात. खोडाच्या अंतरसालापासून मजबूत दोर व गोणपाट तयार केले जातात. फळाच्या वाळलेल्या करवंट्यांचा उपयोग पाणी पिण्यासाठी करतात. लाकूड हलके असते. त्यामुळे गुजरातमध्ये याच्या लाकडापासून मासेमारीसाठी होड्या तयार केल्या जातात. अंतरसाल उत्तम, टिकाऊ असल्यामुळे त्याचा वापर ब्राऊन पेपर तयार करण्यासाठी होतो. या वृक्षावर सुगरणीसारखे पक्षी घरटी करतात.