जॉर्ज एव्हरेस्ट
 | या लेखात सत्यापनासाठी अतिरिक्त संदर्भ किंवा स्रोतांची आवश्यकता आहे. कृपया विश्वसनीय संदर्भ जोडून हा लेख सुधारण्यात मदत करा. स्रोतहीन सामग्रीला आव्हान दिले जाऊ शकते आणि काढले सुद्धा जाऊ शकते. |
ब्रिटिश सर्वेक्षक आणि भूगोलशास्त्रज्ञ (१७९०-१८६६)   | |
| माध्यमे अपभारण करा | |
 विकिपीडिया | |
| स्थानिक भाषेतील नाव | George Everest |
|---|---|
| जन्म तारीख | जुलै ४, इ.स. १७९० Greenwich (ग्रेट ब्रिटनचे राजतंत्र) |
| मृत्यू तारीख | डिसेंबर १, इ.स. १८६६ Westminster (ग्रेट ब्रिटन व आयर्लंडचे संयुक्त राजतंत्र) |
| चिरविश्रांतीस्थान |
|
| नागरिकत्व | |
| निवासस्थान |
|
| शिक्षण घेतलेली संस्था |
|
| व्यवसाय |
|
| सदस्यता |
|
| कार्यक्षेत्र |
|
| भावंडे |
|
| पुरस्कार |
|
 | |
सर जॉर्ज एव्हरेस्ट (४ जुलै, १७९० – १ डिसेंबर, १८६६) हे ब्रिटिश सर्वेक्षक आणि भूगोलतज्ञ होते. त्यांनी १८३० ते १८४३ या कालावधीत भारताचे सर्वेक्षक जनरल म्हणून कार्य केले.[ संदर्भ हवा ]
मार्लो येथे लष्करी शिक्षण घेतल्यानंतर, एव्हरेस्ट यांनी ईस्ट इंडिया कंपनीत प्रवेश केला आणि १६ व्या वर्षी भारतात आले. त्यांना विलियम लॅम्बटन यांचे सहायक म्हणून नेमण्यात आले आणि ग्रेट ट्रिग्नोमेट्रिकल सर्व्हे मध्ये काम सुरू केले. १८२३ मध्ये लॅम्बटन यांच्या मृत्यूनंतर, एव्हरेस्ट यांनी त्यांची जागा घेतली आणि या सर्वेक्षणाचे संचालक म्हणून कार्य केले.[ संदर्भ हवा ] एव्हरेस्ट यांनी भारताच्या दक्षिणेकडील टोकापासून नेपाळपर्यंत, सुमारे २४०० किलोमीटर (१५०० मैल) अंतरावर मेरिडियन आर्क चे सर्वेक्षण केले. हे काम १८०६ ते १८४१ पर्यंत चालले. १८३० मध्ये त्यांची भारताचे सर्वेक्षक जनरल म्हणून नियुक्ती झाली, आणि १८४३ मध्ये त्यांनी निवृत्ती घेऊन इंग्लंडला परतले.[ संदर्भ हवा ]
१८६५ मध्ये, रॉयल जिओग्राफिकल सोसायटीने पीक XV या जगातील सर्वात उंच शिखराला माउंट एव्हरेस्ट असे नाव दिले, जे एव्हरेस्ट यांच्या सन्मानार्थ होते.[ संदर्भ हवा ] त्यांचे शिष्य आणि सर्वेक्षक जनरलचे उत्तराधिकारी अँड्र्यू स्कॉट वॉ यांनी १८५६ मध्ये त्यांच्या नावाची शिफारस केली. माउंट एव्हरेस्टला अनेक स्थानिक नावे होती, परंतु सर्वांसाठी योग्य नाव निवडण्याच्या अडचणीमुळे एव्हरेस्ट यांचे नाव निवडण्यात आले. सुरुवातीला एव्हरेस्ट यांनी या सन्मानाला नकार दिला, कारण त्यांचा शिखराच्या शोधात कोणताही सहभाग नव्हता आणि त्यांचे नाव हिंदीत लिहिणे किंवा उच्चारणे सोपे नाही असे त्यांचे मत होते.[ संदर्भ हवा ]
प्रारंभिक आयुष्य
[संपादन]जॉर्ज एव्हरेस्ट यांची कबर, सेंट अँड्र्यू चर्च, चर्च रोड, होव. जॉर्ज एव्हरेस्ट यांचा जन्म ४ जुलै १७९० रोजी झाला, परंतु त्यांच्या जन्मस्थानाबद्दल अनिश्चितता आहे. त्यांचे बाप्तिस्मा २७ जानेवारी १७९१ रोजी ग्रीनविच, लंडन येथील सेंट अल्फेज चर्चमध्ये झाले. त्यांचा जन्म ग्रीनविच किंवा क्रिकहॉवेल, ब्रेकनॉकशायर (सध्याच्या पॉविसचा भाग), वेल्सजवळील त्यांच्या कुटुंबाच्या ग्वेर्नवेल मॅनर इस्टेटवर झाला होता.[ संदर्भ हवा ] एव्हरेस्ट हे ल्युसेट्टा मेरी (स्मिथ) आणि विल्यम ट्रिस्ट्रॅम एव्हरेस्ट यांचे सहा मुलांपैकी तिसरे आणि सर्वात मोठे होते. त्यांचे वडील सॉलिसिटर आणि न्यायाधीश होते. एव्हरेस्ट कुटुंब ग्रीनविचमध्ये १६०० च्या दशकापासून वास्तव्य करत असल्याचे आढळले आहे.[ संदर्भ हवा ]
एव्हरेस्ट यांनी बकिंगहॅमशायरमधील रॉयल मिलिटरी कॉलेजमध्ये शिक्षण घेतले आणि १८०६ मध्ये ईस्ट इंडिया कंपनीत प्रवेश घेतला. त्यांना दुसऱ्या लेफ्टनंट म्हणून बंगाल आर्टिलरीमध्ये नियुक्त केले गेले आणि ते भारतात रवाना झाले.[ संदर्भ हवा ]
एव्हरेस्ट एक फ्रीमेसन होते. ते पेनांगमधील नेपच्यून लॉजचे सदस्य होते. नंतर त्यांनी लंडनमध्ये प्रिन्स ऑफ वेल्स लॉजमध्ये प्रवेश केला.[ संदर्भ हवा ]
कुटुंब
[संपादन]जॉर्ज एव्हरेस्ट यांचे अनेक भावंड होते, त्यापैकी एक रॉबर्ट एव्हरेस्ट हे ईस्ट इंडिया कंपनीचे पाद्री होते. त्यांच्या दुसऱ्या भावाचे नाव थॉमस रुपेल एव्हरेस्ट होते, जो मेरी एव्हरेस्टचा पिता आणि होमिओपॅथ होता.[ संदर्भ हवा ]
एव्हरेस्ट यांची मुलगी एथेल एव्हरेस्ट लिलियन बेयलिस यांची मैत्रीण होती. तिने दक्षिण लंडनमधील मॉर्ले कॉलेजच्या स्थापनेसाठी आर्थिक मदत केली होती.[ संदर्भ हवा ]
जॉर्ज एव्हरेस्ट यांचा मुलगा लॅन्सलॉट फील्डिंग एव्हरेस्ट हारो स्कूल आणि ट्रिनिटी कॉलेज, कॅम्ब्रिजमध्ये शिकले. ते एक वकील झाले आणि त्यांनी "द लॉ ऑफ एसटॉपल" या पुस्तकाचे सह-लेखन केले. लॅन्सलॉट यांचा मुलगा सायरिल फील्डिंग एव्हरेस्ट १९१४ मध्ये कॅनडियन इन्फंट्रीत दाखल झाले आणि १९१६ मध्ये सोमच्या लढाईत वीरमरण आले.[ संदर्भ हवा ]
भारतातील कारकीर्द
[संपादन]
भारतात एव्हरेस्ट यांच्या सुरुवातीच्या काळाबद्दल फारसे माहिती नाही, पण १६ व्या वर्षी ते भारतात आले तेव्हा त्यांना गणित आणि खगोलशास्त्राची आवड होती.[ संदर्भ हवा ] १८१४ मध्ये त्यांची जावा येथे बदली झाली, जिथे लेफ्टनंट-गव्हर्नर स्टॅमफोर्ड रॅफल्स यांनी त्यांची नेमणूक केली. त्यानंतर १८१६ मध्ये ते बंगालमध्ये परतले आणि गंगा आणि हुगळी या नद्यांबद्दल ब्रिटिश ज्ञान वाढवले. त्यांनी कलकत्त्याहून बनारसपर्यंत टेलिग्राफ लाईनचे सर्वेक्षण केले.[ संदर्भ हवा ]
सर्वेक्षक जनरल ऑफ इंडिया
[संपादन]जून १८३० मध्ये एव्हरेस्ट पुन्हा भारतात परतले आणि ग्रेट ट्रिग्नोमेट्रिकल सर्व्हे चे काम सुरू केले, तसेच भारताचे सर्वेक्षक जनरल म्हणून नियुक्त झाले. १८४१ मध्ये त्यांनी केप कॉमोरिनपासून ब्रिटिश भारताच्या उत्तरेकडील सीमा पर्यंत सर्वेक्षण पूर्ण केले. त्यांचा शिष्य अँड्र्यू स्कॉट वॉ यांना त्यांनी आपल्या उत्तराधिकारी म्हणून नियुक्त केले. १८४३ मध्ये ते इंग्लंडला परतले.[ संदर्भ हवा ]
नंतरचे जीवन
[संपादन]१८४५ मध्ये, जॉर्ज एव्हरेस्ट हे एसएस ग्रेट ब्रिटनच्या पहिल्या प्रवासात प्रवासी होते. हा जगातील पहिला प्रवास होता ज्यामध्ये स्क्रू चालवलेल्या स्टीमशिपने महासागर ओलांडला होता. १८४७ मध्ये, एव्हरेस्टने "अन अकाउंट ऑफ द मेजरमेंट ऑफ टू सेक्शन्स ऑफ द मॅरिडिओनल आर्क ऑफ इंडिया" हे पुस्तक प्रकाशित केले, ज्यासाठी त्यांना रॉयल अ‍ॅस्ट्रोनॉमिकल सोसायटीकडून पदक प्रदान करण्यात आले.[ संदर्भ हवा ] त्यांना नंतर रॉयल एशियाटिक सोसायटी आणि रॉयल जिओग्राफिकल सोसायटीचे फेलो म्हणून निवडण्यात आले.[ संदर्भ हवा ]
१८५४ मध्ये त्यांना कर्नल म्हणून बढती देण्यात आली आणि १८६१ मध्ये त्यांना कमांडर ऑफ द ऑर्डर ऑफ द बाथ बनवले गेले. मार्च १८६१ मध्ये त्यांना नाइट बॅचलरचा सन्मान देण्यात आला.[ संदर्भ हवा ] १ डिसेंबर १८६६ रोजी हायड पार्क गार्डन्स येथील त्यांच्या घरी त्यांचे निधन झाले आणि त्यांना सेंट अँड्र्यू चर्च, होव्ह येथे दफन करण्यात आले.[ संदर्भ हवा ]
माउंट एव्हरेस्टचे नामकरण
[संपादन]जॉर्ज एव्हरेस्ट यांचा माउंट एव्हरेस्टशी कोणताही थेट संबंध नव्हता आणि त्यांनी कधीही हे शिखर पाहिले नव्हते. मात्र, त्यांनी अँड्र्यू स्कॉट वॉ यांना नेमले, ज्यांनी या शिखराची पहिली औपचारिक मोजणी केली, आणि राधानाथ सिकदर यांना नियुक्त केले, ज्यांनी त्याची उंची मोजली.[ संदर्भ हवा ] आधी याचे महत्त्व लक्षात येण्याआधी, माउंट एव्हरेस्टला आधी "पीक बी" आणि नंतर "पीक XV" म्हणून ओळखले जात असे. मार्च १८५६ मध्ये वॉ यांनी रॉयल जिओग्राफिकल सोसायटीला लिहून कळवले की हे शिखर जगातील सर्वात उंच शिखर असल्याचे मानले जाते आणि त्यांच्या "प्रतिष्ठित पूर्वसूरी" च्या सन्मानार्थ त्याचे नाव देण्याची सूचना केली. स्थानिक नावे शोधणे कठीण होते कारण नेपाळमध्ये ब्रिटिशांना प्रवेश मिळाला नव्हता. काही विद्वानांनी भारतीय स्थानिक नावे सुचवली, जसे की ब्रायन हॉटन हॉजसनचे "देवधुंगा" आणि हर्मन श्लागिनटवाइटचे "गौरीशंकर". एव्हरेस्ट यांनी त्यांच्या नावाविरोधात तक्रार केली, कारण भारतीय लोक त्याचे उच्चारण करू शकत नव्हते आणि ते हिंदीत सोपे नव्हते. तरीही, १८६५ मध्ये सोसायटीने अधिकृतपणे "माउंट एव्हरेस्ट" असे नाव ठेवले.[ संदर्भ हवा ]
संदर्भ
[संपादन]
- ^ Olausson, Lena; Sangster, Catherine M. (2006). Holmquist Olausson, Lena; Sangster, Catherine (eds.). Oxford BBC guide to pronunciation: the essential handbook of the spoken word. British Broadcasting Corporation. Oxford New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280710-6.
- ^ "Alagiah, George Maxwell, (22 Nov. 1955–24 July 2023), presenter, BBC TV News at Six (formerly BBC TV 6 o'clock News), since 2003". Who Was Who. Oxford University Press. 2007-12-01. ISBN 978-0-19-954089-1.
- ^ Sanyal, Ram Copal (1894). Reminiscences and Anecdotes of Great Men of India: Both Official and Non-official for the Last One Hundred Years (इंग्रजी भाषेत).
- ^ Ahluwalia, H. P. S. (2001). The Everest Within (इंग्रजी भाषेत). Hemkunt Press. ISBN 978-81-7010-309-7.
- ^ "The Naming of Mount Everest - Everest Education Expedition | Montana State University". www.montana.edu. 2024-10-08 रोजी पाहिले.
- ^ "Sir George Everest | Surveyor, Geographer, Mapping | Britannica". www.britannica.com (इंग्रजी भाषेत). 2024-10-08 रोजी पाहिले.
- ^ "George Everest Peak Trek - Trek to one of the Most Historical Peaks near Mussoorie". indiahikes.com. 2024-10-08 रोजी पाहिले.