वाव्हिलोव्ह केंद्र
 | या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
वाव्हिलोव्ह केंद्र किंवा उत्पत्तीचे केंद्र हे एक भौगोलिक क्षेत्र आहे जेथे प्राण्यांच्या समूहाने, एकतर पाळीव किंवा जंगली, प्रथम त्याचे विशिष्ट गुणधर्म विकसित केले.[१] त्यांना विविधतेचे केंद्र देखील मानले जाते. १९२४ मध्ये निकोलाई वाव्हिलोव्ह यांनी प्रथम उत्पत्तीची केंद्रे ओळखली.
वनस्पती
[संपादन]पीक वनस्पतींचे मूळ शोधणे हे रोपांच्या प्रजननासाठी मूलभूत आहे. हे एखाद्याला जंगली नातेवाईक, संबंधित प्रजाती आणि नवीन जीन्स (विशेषतः प्रबळ जीन्स, जे रोगांना प्रतिकार देऊ शकतात) शोधू देते. अनुवांशिक धूप, इकोटाइप आणि लँडरेस नष्ट झाल्यामुळे जर्मप्लाझमचे नुकसान, अधिवास नष्ट होणे (जसे की पावसाची जंगले), आणि वाढलेले शहरीकरण टाळण्यासाठी पीक वनस्पतींच्या उत्पत्तीचे ज्ञान महत्वाचे आहे. जर्मप्लाझम संरक्षण जनुक बँकांद्वारे (मोठ्या प्रमाणात बियाणे संग्रहित परंतु आता गोठलेले स्टेम विभाग) आणि नैसर्गिक अधिवासांचे संरक्षण (विशेषतः उत्पत्ती केंद्रांमध्ये) द्वारे केले जाते.
वाव्हिलोव्ह केंद्रे
[संपादन]वाव्हिलोव्ह सेंटर (विविधतेचे) हे जगातील एक क्षेत्र आहे जे प्रथम निकोलाई वाव्हिलोव्ह यांनी वनस्पतींच्या पाळीवतेचे मूळ केंद्र असल्याचे सूचित केले आहे.[२] पीक वनस्पतींसाठी, निकोलाई वाव्हिलोव्ह यांनी वेगवेगळ्या केंद्रांची संख्या ओळखली: 1924 मध्ये तीन, 1926 मध्ये पाच, 1929 मध्ये सहा, 1931 मध्ये सात, 1935 मध्ये आठ आणि 1940 मध्ये पुन्हा सात करण्यात आले. [३] [४]
वाव्हिलोव्ह सेंटर (विविधतेचे) हे जगातील एक क्षेत्र आहे जे प्रथम निकोलाई वाविलोव्ह यांनी वनस्पतींच्या पाळीवतेचे मूळ केंद्र असल्याचे सूचित केले आहे.[५] पीक वनस्पतींसाठी, निकोलाई वाव्हिलोव्ह यांनी वेगवेगळ्या केंद्रांची संख्या ओळखली: १९२४ मध्ये तीन, १९२६ मध्ये पाच, १९२९ मध्ये सहा, १९३१ मध्ये सात, १९३५ मध्ये आठ आणि १९४० मध्ये पुन्हा सात करण्यात आले.[६][७]
वाव्हिलोव्हने असा युक्तिवाद केला की जगात कुठेतरी यादृच्छिकपणे वनस्पतींचे पालन केले जात नाही, परंतु असे प्रदेश आहेत जिथे पाळीवपणा सुरू झाला. उत्पत्तीचे केंद्र देखील विविधतेचे केंद्र मानले जाते.
शेरी आणि जॅनिक द्वारे अद्ययावत केल्यानुसार वाव्हिलोव्हची योजना
वाव्हिलोव्ह केंद्रे ही अशी क्षेत्रे आहेत जिथे पिकांच्या जंगली नातेवाईकांची उच्च विविधता आढळू शकते, जी पाळीव पिकांच्या वनस्पतींच्या नैसर्गिक नातेवाईकांचे प्रतिनिधित्व करते.[८][९][१०]
संदर्भ
[संपादन]- ^ "International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture" (PDF). Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2009. p. Article 2.
- ^ Blaine P. Friedlander Jr (2000-06-20). "Cornell and Polish research scientists lead effort to save invaluable potato genetic archive in Russia". 2008-03-19 रोजी पाहिले.
- ^ Vavilov, N. I.; Löve, Doris (trans.) (1992). Origin and Geography of Cultivated Plants. Cambridge University Press. p. xxi. ISBN 978-0521404273.
- ^ Corinto, Gian Luigi (2014). "Nikolai Vavilov's Centers of Origin of Cultivated Plants With a View to Conserving Agricultural Biodiversity". Human Evolution. 29 (4): 285–301.
- ^ Blaine P. Friedlander Jr (2000-06-20). "Cornell and Polish research scientists lead effort to save invaluable potato genetic archive in Russia". 2008-03-19 रोजी पाहिले.
- ^ Vavilov, N. I.; Löve, Doris (trans.) (1992). Origin and Geography of Cultivated Plants. Cambridge University Press. p. xxi. ISBN 978-0521404273.
- ^ Corinto, Gian Luigi (2014). "Nikolai Vavilov's Centers of Origin of Cultivated Plants With a View to Conserving Agricultural Biodiversity". Human Evolution. 29 (4): 285–301.
- ^ Mba, Chikelu; Dulloo, M. Ehsan; Nnadozie, Kent (2021-03-23). Plant genetic resources for food and agriculture for sustainable development. Burleigh Dodds Science Publishing. pp. 3–34. ISBN 978-1-78676-451-5.
- ^ Diamond, Jared; Bellwood, Peter (2003-04-25). "Farmers and Their Languages: The First Expansions". Science (इंग्रजी भाषेत). 300 (5619): 597–603. doi:10.1126/science.1078208. ISSN 0036-8075.
- ^ Janick, Jules; Paris, Harry (2022-02). "History of Controlled Environment Horticulture: Ancient Origins". HortScience. 57 (2): 236–238. doi:10.21273/hortsci16169-21. ISSN 0018-5345.
|date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)