कोविल
कोयिल किंवा कोयल किंवा कोविल म्हणजेच देवाचे निवासस्थान [N १] . ही एक द्रविडीयन वास्तुकला असलेल्या हिंदू मंदिराच्या वेगळ्या शैलीसाठी असलेला एक तमिळ शब्द आहे. दोन्ही संज्ञा कोयिल (கோயில்) आणि कोविल (கோவில்) [१] आलटून पालटून वापरल्या जातात. तमिळमध्ये, कोविल(wikt:ta:கோவில்)[२] हा तमिळ व्याकरणाच्या नियमांनुसार व्युत्पन्न केलेला शब्द आहे.[N २]
वर्णन[संपादन]
आधुनिक तमिळमध्ये, शब्द कोयिल, "उपासना करण्याची जागा" या अर्थाने वापरला जातो. आधुनिक औपचारिक भाषणात, कोयिल याला आलयाम असेही म्हटले जाते. अंबालम १९ व्या शतकातील तमिळ भिक्षू वल्लारच्या भक्तांनी वापरलेला आणखी एक शब्द आहे. याला 'थाली', (தளி)[३][४] म्हणजेच मंदिर या अर्थानेही याचा वापर केला जातो.
वैष्णवांसाठी सर्वात महत्त्वाचे कोयिल म्हणजे श्री रंगनाथस्वामी मंदिर, श्रीरंगम आणि तिरुमाला वेंकटेश्वर मंदिर, तिरुपती मानले जातात. तर शैवासाठी सर्वात महत्त्वाचे कोविल चिदंबरम मंदिर आणि कोणेश्वरम मंदिर मानले जातात.
भारतातील तामिळनाडूमध्ये "कोयिल" हा शब्द सामान्यतः या प्रदेशातील प्रसिद्ध हिंदू मंदिरांचा संदर्भ घेण्यासाठी वापरला जातो. जसे की पार्थसारथी मंदिर, चेन्नई, थंजापूरमधील बृहदेश्वर मंदिर,[५] आणि नरसिंहस्वामी मंदिर, नामक्कल हे महत्त्वाचे सांस्कृतिक आणि धार्मिक स्थळे आहेत. दरवर्षी हजारो अभ्यागतांना आकर्षित करतात.
तामिळनाडूमध्येच ३६,४८८ पेक्षा जास्त मंदिरे हिंदू धार्मिक आणि धर्मादाय निधी विभागात नोंदणीकृत आहेत. द संगम लिपिकृत साहित्यात, सामान्य युगाच्या आधी, काही मंदिरांचा उल्लेख सापडतो. ही मंदिरे तामिळगावाच्या राजाने उभारली होती. आदरणीय लोकांची गाणी वैष्णव अळ्वार ५ व्या ते १० व्या शतकातील संतांची आहेत. शैवा नायनार ७ व्या ते १० व्या शतकाच्या काळातील मंदिरांचा भरपूर संदर्भ देते. दगडी शिलालेख बहुतेक मंदिरांमध्ये विविध शासकांनी त्यांना दिलेल्या संरक्षणाचे वर्णन करतात.
प्राचीन मंदिरे लाकडापासून तसेच विटा आणि दगडांनी बांधली गेली.[६] सुमारे ७०० सीई पर्यंत बहुतेक मंदिरे दगडांना कापून बनवली होती. महान पल्लव राजे दगडात मंदिरे बांधणारे होते. चोल राजवंश (८५० ते १२७९ सीई) यांनी त्यांच्या कारकिर्दित अनेक स्मारके बांधली जसे की थंजापूरमधील बृहदेश्वर मंदिर. चोलांनी मंदिरांमध्ये अनेक सुशोभित मंडप जोडले आणि मोठे मिनार बांधले. पांड्य शैली (इ.स. १३५० पर्यंत) मध्ये प्रचंड बुरुज, उंच भिंतीचे बाग आणि प्रचंड टॉवर गेटवे (गोपुरम) उदयास आले. विजयनगर शैली (१३५० ते १५६० सीई) विशेषतः सुशोभित एकसंध स्तंभांसाठी आणि सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे. नायक शैली (१६०० ते १७५० सीई) मोठ्या प्रकाराम (बाह्य अंगण) (सर्कम-एम्बुलेटरी पथ) आणि स्तंभित हॉल बांधले जातात.
हेही पहा[संपादन]
नोट्स[संपादन]
- ^ The modern Tamil word for Hindu temple is kōvil (तमिळ: கோவில்) meaning "the residence of God". In ancient Tamil Nadu, the king (கோ, Kō) was considered to be a ‘representative of God on earth' and lived in a kōvil, which also means "king’s house". Old words for king like Kō (கோ "King"), Iṟai (இறை "Emperor") and Āṇṭavan (ஆண்டவன் "Conqueror") are now primarily used to refer to God.
- ^ "உடம்படுமெய்ப் புணர்ச்சி" என்ற தமிழ் இலக்கண விதிப்படி, "வ்" வரும், கோ + இல் = கோவில். உடம்படு மெய்: நிலைமொழியில் இ, ஈ, ஐ, இருந்தால் "ய்" யும்; ஏனைய உயிர்கள் (அ, ஆ, உ, ஊ, ஓ) இருந்தால் "வ்"வும்; "ஏ' இருந்தால் இரண்டும் (ஏதாவது ஒன்று) உடம்படு மெய்யாக வரும்.
संदर्भ[संपादन]
- ^ कोयिल किंवा कोविल, काय योग्य आहे? கோயில், கோவில்; எது சரி? Dinamani.com वृत्तपत्राचा कादिर पूरक.
- ^ योग्य शब्द-कोयिल किंवा कोविल? எது சரி? கோயிலா அல்லது கோவிலா? Dinamani.com वृत्तपत्राच्या तमिळ मणी परिशिष्टात.
- ^ Thali, தளி= Kovil, given at Wiktionary wikt:ta:தளி and ValaiTamil.com Tamil dictionary.
- ^ Metraleeswar temple, Kanchipuram. மேற்கு தளி, மெற்றாளி.
- ^ "Brihadeeswarar Temple in Thanjavur". Kovils. 2023-03-23 रोजी पाहिले.
- ^ "The Hindu : Tamil Nadu News : Remains of ancient temple found". The Hindu. Archived from the original on 20 December 2016.
बाह्य दुवे[संपादन]
विकिमिडिया कॉमन्सवर Hindu temples in Tamil Nadu by district शी संबंधित संचिका आहेत.
