मद्यपाश

मद्यपाश
----
"किंग अल्कोहोल आणि त्याचा प्रधान" c. 1820
ICD-10	F10.2
ICD-9	303
MedlinePlus	alcoholism
MeSH	D000437

दारूचे व्यसन, ज्याला दारू निर्भरता पण म्हणतात एक निष्क्रिय करून देणारे व्यसनी विकार आहे ज्याला बाध्यकारी आणि अनियंत्रित दारूच्या व्यसनाच्या रूपात निरूपित केले जाते जेव्हा की पिण्यारेच्यास आरोग्यावर वाइट प्रभाव पड़तो आणि त्याच्या जीवनात नकारात्मक सामाजिक परिणाम पाहिला मिळतो. अन्य नशा आण्णारे गोळ्यांची लत सारख्या शराबीपनाला चिकित्साच्या दृष्टि ने एक इलाज़ योग्य आजाराच्या रूपात परिभाषित केले गेले आहे.19वीं शताब्दी आणि 20वीं शताब्दीची सुरुवातीत दारू वर निर्भरताला शराबीपन शब्द द्वारा प्रतिस्थापित करण्यात आधी याला मदिरापान म्हणटले जात होते. शारीरिक स्वास्थ्यावर पडणाराप्रभाव दारुच्या सेवनाने शारीरिक स्वास्थ्य वर पडणारे प्रभावात लीवरचे रोग, मिरगी, बहुतंत्रिकाविकृति, मादक मनोभ्रंश, हृदय रोग, पोषणीचे अभाव, यौन दुष्क्रिया आणि अनेक स्रोतांनी होणारे मरण असु शकते.गंभीर संज्ञानात्मक समस्या दारुड्या माणसांमध्ये असामान्य नाही आहे. मनोभ्रंशांशी संबंधित अनेक कारणे दारू शी संबंधित आहे जे दारूला मनोभ्रंशचे दूसरे प्रमुख कारण असते. शारीरिक स्वास्थ्य वर पडणारे अन्य प्रतिकूल प्रभावांमध्ये हृदय आणि रक्तवाहिकासंबंधी आजार, कु-अवशोषण, दारू मुळे लीवर ते आजार आणि कैंसर आहे. निरंतर दारूचे सेवन करण्याने केन्द्रीय तंत्रिका तंत्र (सेंट्रल नर्व्हस सिस्टम)आणि परिधीय तंत्रिका तंत्र क्षतिग्रस्त होऊ शकते. दारू पिणारे अनेकांचे मरण्याची कारणे म्हणजे हृदय आणि रक्तवाहिकासंबंधी गुंतागुंती.

लक्षणे

• हा एक असाध्य रोग आहे.
• एकदा नियंत्रितपणे मद्यप्राशन करण्याची पात्रता गमावल्यावर हा रुग्ण आयुष्यात पुन्हा कधीही मर्यादित प्रमाणात मद्यसेवन करू शकत नाही.
• सतत वाढत जाणारा आजार आहे. आजारी माणसाने अनेक वर्षे वा काळ मद्यापासून दूर राहिल्यानंतर जर पुन्हा मद्यपान सुरू केले तर आजार ज्या पातळी दारू थांबली होती त्या पातळीपासून वर बाढत जातो.
• हा एक कौटुंबिक आजार आहे.
• ह्या रोगाला बळी पडलेल्या रुग्णाच्या जवळच्या नातेवाईकांवर ह्या रोगाचा परिणाम दिसून येतो. विशेषेकरून लहान मुलांच्या व्यक्तिमत्तवावर विशेष परिणाम घडून येतो.
• नकारात्मक विचार/भावना वाढत जाउन शेबटी रोग्याला जगण्याची ईच्छा देखील ह्या रोगात शिल्लक रहात नाही. सतत आत्महत्येचे विचार मनात घोळत रहातात.
• ह्या रोगात पेशंटचे नैतिक अधःपतन होत जाते. इच्छा नसताना/ कुठलेही वाईट संस्कार नसताना रोगी उगाच खोटे बोलायला लागतो. स्वतःच्याच घरात चोरी करणे. महत्त्वाच्या जबाबदारीकडे दुर्लक्ष करतो.
• निवडीच्या क्षमतेत बिघाड. दारुड्याला कधी, कुठे, किती, कोणती, कुणाबरोबर व कशी प्यावी ह्या बाबतीत निवड करण्याची क्षमता शिल्लक राहिलेली नसते.ईच्छाशक्तिची अपरैणामकारकता.
• अनेक वेळा निश्चय, निग्रह, संकल्प करून ही नेमकी ज्या वेळेला त्याने न पिणे अत्यावश्यक असते नेमके त्याच वेळी त्याची दारू पुन्हा चालू होणे.
• खोटे आत्मसमर्थन- कुणीही विचारले असताना /नसताना मद्यपी आपल्या पिण्याची स्वतःला न पटणारी कारणे अतिशय कल्पकतेने शोधून काढण्यात प्रवीण असतो.

मनाची कवाडे पूर्ण बंद रोग्याशी कुठल्याही मार्गाने संपर्क साधणे अशक्य झाले असते. तो जवळच्या सर्व मित्रांकडे, नातेवाईकांकडे संशयाच्या नजरेने बघत असतो. कुणाशोही मनमोकळेपणे संवाद साधायला तयार नसतो.त्याच्या भावना कुणाबरोबरही वाटायला तयार नसतो. वर होण्याबद्दल कुठली ही कळकळ, आस्था नसणे वर्तनान कमालीची बेजबाबदारी दिसुन येणे. आक्रमकता, वाद घालणे, निंदा नालस्ती करणे आदि अनेक दुर्गुणांचा लक्षणीय प्रादुर्भाव

परिणाम

सामाजिक परिणाम

दारू अचानक थांबवल्यामुळे शरीरावर व मनावर होणारे दुष्परिणाम : मानसिक ताण येतो.

उपचार

उपचारांची प्रभावशीलता

फक्त दवाखान्यात शक्य.