भारतीय रुपयाच्या २०१६तील नवीन नोटा

भारत सरकारने वापरात असलेल्या ५०० आणि १००० रुपये किंमतीच्या नोटा ८ नोव्हेंबर २०१६च्या मध्यरात्रीपासून रद्द केल्या आणि त्याजागी ५०० आणि २००० किंमतीच्या नव्या नोटा जारी करण्याचा निर्णय घेतला. या नव्या नोटा अनेक बाबतीत जुन्या नोटांपेक्षा वेगळ्या आहेत, त्यांची वैशिष्ट्ये :-

५०० रुपयाच्या नोटेच्या विशेषता

• आकारमान ६६ मिमी X १५० मिमी
• रंग : राखाडी (स्टोन ग्रे)
• नोटेच्या दर्शनीय भागात महात्मा गांधीचे उजव्या बाजूला तोंड असणारे छायाचित्र आहे. याआधीच्या नोटेवर गांधींजीचे छायाचित्र हे डाव्या बाजूला तोंड करून होते.
• आधीच्या नोटेपेक्षा या नोटेचे आकारमान कमी आहे.
• नोटेच्या मागच्या बाजूला स्वच्छ भारत अभियानाचा लोगो आहे. तसेच लाल किल्ल्याची प्रतिमा आहे.

नजर कमी असलेल्या व्यक्तींसाठी

• उजव्या बाजूला ५०० या आकड्यासाह एक वर्तुळ उचललेल्या छपाईत
• उजवीकडे व डावीकडे वर उचललेल्या छपाईत ५ ब्लीड लाईन्स.

२००० रुपयाच्या नोटेच्या विशेषता

• आकारमान ६६ मिमी X १६६ मिमी
• रंग: मॅजेंटा (गडद गुलाबी रंग)
• नोटेच्या दर्शनी भागात भारताने अंतराळात सोडलेल्या मंगलयानाची प्रतिमा.

नजर कमी असलेल्या व्यक्तींसाठी

• उजव्या बाजूला २००० या आकड्यासह आडवा आयत उचललेल्या छपाईत
• उजवीकडे व डावीकडे वर उचलेल्या छपाईत ७ ब्लीड लाईन्स

५०० आणि २००० रुपयांच्या नोटांमधील साम्ये

• मूल्याचा आकड्यांचे आरपार (सी थ्रू) मुद्रण. हा आकडा फक्त नोट प्रकाशाकढे रोखल्यावर दिसतो.
• मूल्याच्या आकड्याची लपलेली (लेटेंट) प्रतिमा. ही नोट तिरपी केल्यावर दिसते.
• मूल्याचा आकडा देवनागरी लिपीत.
• महात्मा गांधीच्या चित्राची बदललेली अभिमुखता तिच्या जागेत बदल. या छापील चित्राखेरीज उजवीकडील कोऱ्या जागेत वाॅटरमार्क स्वरूपात गांधींची प्रतिमा.
• नोट तिरपी केल्यास सुरक्षा धाग्याचा हिरवा रंग बदलून निळा दिसतो. धाग्यावर छोट्या अक्षरात आरबीआय आणि मूल्याचा आकडा लिहिला आहे.
• रक्कम अदा करण्याची हमी देणारे वचन, रिझर्व बॅंकेच्या गव्हर्नरची स्वाक्षरी आणि बॅंकेचे चिन्ह उजवीकडे सरकविण्यात आले आहे.
• प्रतिमा आणि इलेक्ट्रोटाईप वॉटर मार्क.
• संस्था पॅनलवर वाढत्या आकारमानाचे आकडे डावीकडून वर आणि उजवीकडे खाली.
• आकड्यातील मूल्य रुपयाच्या चिन्हासह रंग बदलणाऱ्या शाईत (हिरव्यावरून निळा), उजवीकडून खाली
• उजवीकडे अशोक स्तंभाचे चिन्ह.