माती गणपती

श्री मातीचा गणपती हा पुण्यातील मोठी मूर्ती असलेला एक गणपती आहे. नारायण पेठेत असलेल्या या गणपतीची मूर्ती संपूर्ण मातीची आहे असे सांगितले जाते. मातीच्या मूर्तींपैकी ही सर्वात जुनी, म्हणजे इसवी सनाच्या अठराव्या शतकातील मूर्ती आहे. मूर्तीचा आणि मंदिराचा इतिहास म्हणजे असा की काही मुले रोज गणपतीची मूर्ती बनवून त्याची पूजा करत अणि नंतर तो मोडून टाकत. एकदा मोरया गोसावी तिथून जात असताना त्यांनी हे बघितले, अणि त्या मुलांना समजावले की असे करणे योग्य नाही. मोरया गोसावी यांनी ही मूर्ती घडवली अणि मुलांना त्याची पूजा करण्यास सांगितले.

पेशवेकालीन काही नोंदी सुद्धा ह्या गणपतीच्या आढळून येतात.

मातीचा गणपतीची ही मूर्ती चार ते साडेचार फूट उंच असून दोन ते अडीच फूट रुंद आहे. तिच्या चार हातांपैकी डावा खालच्या बाजूचा हात, दुमडलेल्या डाव्या पायावर ठेवलेला असून त्याच हातावर सोंड टेकलेली आहे. गणपती उजव्या हाताने अभय देतो आहे. वरच्या हातांमध्ये शस्त्रे नाहीत.

देवळाच्या गाभाऱ्यासमोर प्रशस्त सभामंडप आहे. सभामंडपात शिवलिंग व विष्णू-लक्ष्मीच्या मूर्ती आहेत.

इ.स. १९९८मध्ये देवळाचा जीर्णोद्धार झाला. पानशेतच्या पुरात संपूर्ण मंदिर पाण्याखाली गेले असताही गणपतीच्या या मातीच्या मूर्तीला काहीही झाले नाही; तसेच देवापुढील शंख आणि घंटाही हलली नाही.

या श्री मातीचा गणपतीच्या देवळाची मालकी श्रोत्री कुटुंबाकडे आहे. दर वर्षी माघ महिन्यात गणेश जन्माचा उत्सव इथे साजरा करण्यात येतो.