नेट (परीक्षा)

राष्ट्रीय पात्रता परीक्षा

Example alt text UGC-NET Logo
राष्ट्रीय पात्रता परीक्षा

राष्ट्रीय पात्रता परीक्षा(नेट) ज्याला यूजीसी नेट(UGC-NET) किंवा एनटीए-यूजीसी-नेट(NTA-UGC-NET) म्हणून ओळखले जाते, ही भारतीय विद्यापीठे आणि महाविद्यालयांमध्ये सहाय्यक प्राध्यापक आणि / किंवा कनिष्ठ संशोधन फेलोशिप (जेआरएफ) मिळवण्यासाठी पात्रता निश्चित करण्यासाठीची चाचणी आहे. यूजीसी नेट ही भारतातील सर्वात कठीण परीक्षांपैकी एक मानली जाते आणि यशाचे प्रमाण केवळ ^% आहे. पूर्वी, उत्तीर्ण प्रमाण ३% - ४%च्या आसपास होते. खासगी महाविद्यालयातील साहाय्यक प्राध्यापक नेट पास असू शकतात किंवा नसू शकतात. परंतु विद्यापीठ आणि सरकारी महाविद्यालयांसाठी नेटची पात्रता अनिवार्य आहे. विद्यापीठे व शासकीय महाविद्यालयांमधील साहाय्यक प्राध्यापक ७व्या वेतन आयोगांतर्गत एचआरए, डीए आणि इतर भत्ते वगळता सुरुवातीलाच ₹ ५७,७०० पगाराला पात्र असतात., जे वार्षिक ही वेतनवाढीच्या ३%सह सर्वात जास्त पगार देणारी सरकारी नोकरी आहे. नॅशनल टेस्टिंग एजन्सीच्या (एनटीए) नुकत्याच आलेल्या अहवालानुसार, २१९ शहरांमधील ७०० केंद्रांवर ८१ विषयांचा समावेश असलेल्या नेटच्या परीक्षेसाठी डिसेंबर २०१९मध्ये एकूण १०,३४,८७२ उमेदवारांनी अर्ज केला होता.

जुलै २०१८पर्यंत केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (सीबीएसई) नेट परीक्षा घेत होते. परंतु डिसेंबर २०१८पासून युनिव्हर्सिटी ग्रॅॅंट्स कमिशन ही राष्ट्रीय पात्रता परीक्षा घेत आहे. भारत सरकारने प्रसिद्धीस दिलेल्या पत्रकानुसार ही परीक्षा जून महिन्यात आणि डिसेंबर महिन्यात अशी वर्षातून दोनदा घेण्यात येणार असून ती ऑफलाइन मोडऐवजी ऑनलाइन पद्धतीने घेण्यात येणार आहे.

यूजीसी नेट पात्रता निकष आणि टक्केवारी

यूजीसी नेट प्रक्रिया आणि निकालाच्या पायऱ्यांच्या घोषणेसाठी निकष :

• सर्वसाधारण प्रवर्गाला एकूण ५५% गुणांसह पदवीधर पदवीधर इतरांना ५०% गुणांसह किमान पात्रता गुण मिळवले पाहिजेत.
• ह्या परीक्षेसाठी पेपर १ आणि २ असे दोन पेपर असतील. - उमेदवारांना तीन तासांत एकूण (पेपर १ आणि २ मधील) ३०० प्रश्न सोडवावे लागतील.
• पेपर १ व २ मध्ये ४०% टक्क्याहून कमी गुण मिळवणारे नेटसाठी अपात्र समजले जातील. अनुसूचित जाती /जमाती /ओबीसी-एनसीएल /पीडब्ल्यूडी /ट्रान्सजेंडर प्रवर्गासाठी पात्रता गुण ३५% आहेत.
• ज्या उमेदवारांनी किमान गुण मिळविले आहेत त्यांच्यापैकी अशा दोन उमेदवारांनी मिळवलेल्या दोन पेपरांच्या एकूण गुणांचा वापर करून विषय यादीनुसार व प्रवर्गनिहाय यादी तयार केली जाईल.
• प्राध्यापक होण्यासाठीचे एकूण कट ऑफ गुण - सध्या सर्वसाधारण वर्गासाठी ५४-६०%च्या दरम्यान आहेत, ओबीसी एनसीएलसाठी ते ५६-५९% आहेत, एससी / एसटीसाठी ते ४५-५४% आहेत आणि ईडब्ल्यूएस (इकाॅनाॅमिकली वीकर सेक्शन)साठी ते ४८-५८% आहेत (सर्व विषयांसाठी).
• असिस्टन्ट प्रोफेसरच्या पात्रतेसाठी टॉप ६% उमेदवारांचीच निवड केली जाईल. जेआरएफ (जुनियर रिसर्च फेलोशिप)साठी स्वतंत्र यादी तयार केली जाईल. ही यादी उपरोक्त गुणवत्ता यादीतल्या नेट पात्र उमेदवारांमधून तयार केली जाईल.
• २०१८पर्यंत यूजीसीने छापील प्रमाणपत्रे जारी केली, परंतु डिसेंबर २०१८नंतर एनटीए(नॅशनल टेस्टिंग एजन्सीने)ने पात्र उमेदवारांसाठी यूजीसी नेट ई-प्रमाणपत्र आणि जेआरएफ पुरस्कारपत्र त्याच्या अधिकृत वेबसाईटवर टाकायला सुरुवात केली. यशस्वी उमेदवार अधिकृत संकेतस्थळावरून ई-प्रमाणपत्रे आणि पुरस्कार पत्रे ऑनलाइन डाऊनलोड करू शकतील.

कनिष्ठ संशोधन फेलोशिपमध्ये आरक्षण कोटा

जेआरएफ परीक्षा पास होणारे उमेदवार राष्ट्रीय पात्रता चाचणीसाठी पात्र आहेत. यूजीसी भारत सरकारच्या आरक्षणाच्या धोरणाचे अनुसरण करते, त्यानुसार किमान २७%, १०%, १५%, ७.५% आणि ३% फेलोशिप अनुक्रमे ओबीसी (नॉन-क्रीमी लेयर), ईडब्ल्यूएस, एससी, एसटी आणि अपंग (पीडब्ल्यूडी) व्यक्तींसाठी आरक्षित आहेत.

नेट पात्र उमेदवारांसाठी नोकरी

विद्यापीठ अनुदान आयोगाने (यूजीसी) २०१३मध्ये जाहीर केले की नेट यशस्वीरित्या उत्तीर्ण होणारे उमेदवार सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमाच्या पब्लिक सेक्टर अंडरटेकिंगमध्ये (पीएसयू)मध्ये आकर्षक नोकऱ्यांसाठी पात्र असतील. विज्ञान (रिसर्च अँड डेव्हलपमेन्ट-R&D), व्यवस्थापन, कॉर्पोरेट कम्युनिकेशन्स, मानव संसाधन आणि वित्त यांसारख्या विषयांमध्ये पीएसयू त्यांच्या संस्थांमधील कार्यकारी अधिकाऱ्यांच्या पदांच्या भरती प्रक्रियेसाठी यूजीसी-नेट स्कोअर वापरू शकतात. यूजीसीने उचललेल्या या पावलामुळे अलीकडच्या वर्षांत हळूहळू घट झालेल्या यूजीसी-नेट परीक्षा देणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्याही वाढेल.

बाह्य दुवे

• अधिकृत संकेतस्थळ Archived 2019-09-09 at the Wayback Machine.