टायको ब्राहे

टायको ब्राहे

टायको ब्राहे (मूळ नाव: टायगे ऑट्टेसन ब्राहे) (डिसेंबर १४,१५४६ - ऑक्टोबर २४,१६०१) हा डॅनिश खगोलशास्त्रज्ञ व अल्केमिस्ट होता.

टायको ब्राहे (da; जन्म नाव टायगे ओट्टेसन ब्राहे, १४ डिसेंबर १५४६ – २४ ऑक्टोबर १६०१) हा प्रबोधनकालीन युगातील एक डॅनिश खगोलशास्त्रज्ञ होता. अत्यंत अचूक आणि सर्वसमावेशक खगोलशास्त्रीय निरीक्षणांसाठी तो प्रसिद्ध होता. त्याच्या जीवनकाळात तो खगोलशास्त्रज्ञ, ज्योतिषी आणि अल्केमिस्ट म्हणून ओळखला जात असे. दुर्बिणीच्या शोधापूर्वीचा तो शेवटचा महत्त्वाचा खगोलशास्त्रज्ञ मानला जातो. काहींच्या मते, तो "दुर्बिणीपूर्व सर्वश्रेष्ठ खगोलशास्त्रज्ञ" होता.

१५७२ मध्ये, ब्राहेने आकाशात एक नवीन तारा पाहिला —SN 1572, जो कोणत्याही ज्ञात ग्रह किंवा ताऱ्यापेक्षा अधिक तेजस्वी होता. या नवताऱ्याच्या घटनेने प्रेरित होऊन, त्याने पुढील १५ वर्षे (१५७६–१५९१) अचूक खगोलशास्त्रीय उपकरणे विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित केले. डेनमार्कचा राजा फ्रेडरिक दुसरा याने त्याला ह्वेन बेटावर एक इस्टेट आणि उरॅनिबॉर्ग वेधशाळा उभारण्यासाठी आर्थिक साहाय्य पुरवले. त्यानंतर त्याने स्टेर्नबॉर्ग येथे एक भूमिगत वेधशाळा देखील बांधली. त्याच्या संशोधन कार्यक्रमामुळे खगोलशास्त्राला पहिल्या आधुनिक विज्ञानांपैकी एक बनण्यास मदत झाली आणि वैज्ञानिक क्रांतीचा पाया रचण्यास महत्त्वाचा हातभार लागला.

ब्राहेने कोपर्निकन प्रणालीतील गणितीय अचूकता आणि टॉलेमिक प्रणालीतील तात्त्विक फायदे एकत्र करून टायकॉनिक प्रणाली विकसित केली. या प्रणालीनुसार सूर्य पृथ्वीभोवती फिरतो आणि इतर ग्रह सूर्याभोवती फिरतात. त्याच्या De nova stella (१५७३) या ग्रंथात त्याने अरिस्टॉटलचे भौतिकशास्त्रातील “स्वर्गातील गोष्टी अपरिवर्तनीय असतात” या संकल्पनेचे खंडन केले. आपल्या निरीक्षणांद्वारे त्याने सिद्ध केले की सुपरनोव्हा आणि धूमकेतू हे चंद्राच्या कक्षेबाहेर आहेत आणि केवळ वातावरणीय (हवामानविषयक) घटना नाहीत.

१५९७ मध्ये, नवीन राजा क्रिश्चियन चौथा याच्या वाढत्या दबावामुळे त्याला डेन्मार्क सोडावे लागले. त्यानंतर तो प्राग येथे स्थलांतरित झाला, जिथे तो पवित्र रोमन साम्राज्याचा सम्राट रुडॉल्फ दुसरा याचा अधिकृत खगोलशास्त्रज्ञ म्हणून नियुक्त झाला आणि बेनाटकी नाद जिझेरौ येथे एक वेधशाळा उभारण्यास सुरुवात केली. आपल्या मृत्यूपूर्वीच्या शेवटच्या वर्षात, त्याला योहानेस केप्लर याचे सहकार्य लाभले. केप्लरने नंतर टायकोच्या निरीक्षण डेटाचा उपयोग करून आपले ग्रहगतीचे नियम मांडले.