चौस्थान
सापेक्षतेचा सिद्धान्तात चौस्थान हे त्रिमितीतल्या स्थानाचे चौमितीतील व्यापक स्वरूप आहे मिन्कोवस्की अवकाशातील बिंदूस "घटना" असे म्हणतात आणि ते प्रमाणित पायाधारांत चार सहनिर्देशकांच्या संचात मांडले जाते:
येथे, = ०, १, २, ३, हे अवकाशकाल मितींना खूणते आणि c हा प्रकाशाचा वेग. ही व्याख्या सगळ्या सहनिर्देशकांना एकच एकक (लांबी) असल्याची खात्री देते.[१][२][३] ही सहनिर्देशके एखाद्या घटनेच्या चौदिश स्थानाचे घटक आहेत. दोन घटनांना जोडणारा एक "बाण" अशी चौदिश विस्थापनाची व्याख्या केली जाते:
चौस्थानाचे स्वतःशी अदिश गुणाकार म्हणजे:[४]
ज्यात मिन्कोवस्की अवकाशकालातील अचल अवकाशकाल अंतराल s आणि उचित काल τ आहे. त्याचप्रमाणे भैदिज चौस्थानाचे स्वतःशी अदिश गुणाकार:
ह्यात रेषा घटक ds आणि उचित काल वाढ dτचा अंतर्भाव आहे.
सारणीरूप
[संपादन]सारणीरूपांत ते खालीलप्रमाणे लिहिले जाते:
येथे, ct हा काल निर्देशक (काल गुणिले प्रकाशाचा वेग) आणि त्रिमितीतील x, y, z ही सहनिर्देशके
संदर्भ
[संपादन]- ^ Jean-Bernard Zuber & Claude Itzykson, Quantum Field Theory, pg 5 , ISBN 0-07-032071-3
- ^ चार्ल्स मिस्नर, किप थॉर्न आणि जॉन व्हीलर,Gravitation, pg 51, ISBN 0-7167-0344-0
- ^ जॉर्ज स्टरमन, An Introduction to Quantum Field Theory, pg 4 , ISBN 0-521-31132-2
- ^ Dynamics and Relativity, J.R. Forshaw, A.G. Smith, Wiley, 2009, ISBN 978-0-470-01460-8