कोळसा

दगडी कोळसा कोळशाचे प्रकार[संपादन]

ॲंथ्रेसाइट - कडक दगडी कोळसा
लिगनाईट - मध्यम कडक दगडी कोळसा
बदामी कोळसा - ब्राउन कोल
पीट -कच्चा कोळसा
कोक - दगडी कोळशातून कोलगॅस काढून घेतल्यावर उरणाऱ्या शुद्ध कार्बनी कोळशाला कोक म्हणतात.

उष्णता देण्याच्या क्षमतेनुसार त्याचे पाच प्रकार पडतात. ते खालीलप्रमाणे 1) ॲन्थ्रोसाईट 2) बिटूमिनस 3) लिग्नाईट 4) पिट 5) कॅनल 1)अँथ्रासाइट: कोळशाचा सर्वोच्च दर्जा. हा एक कडक, ठिसूळ आणि काळा चमकदार कोळसा आहे, ज्याला बऱ्याचदा कठोर कोळसा म्हटले जाते, ज्यामध्ये स्थिर कार्बनची उच्च टक्केवारी आणि अस्थिर पदार्थांची कमी टक्केवारी असते.

2) बिटुमिनस: बिटुमिनस कोळसा हा सबबिट्युमिनस आणि अँथ्रासाइट यांच्यातील मध्यम दर्जाचा कोळसा आहे. बिटुमिनस कोळशाचे सामान्यत: उच्च तापविण्याचे (Btu) मूल्य असते आणि ते युनायटेड स्टेट्समध्ये वीज निर्मिती आणि पोलाद निर्मितीमध्ये वापरले जाते. बिटुमिनस कोळसा अवरोधित आहे आणि जेव्हा तुम्ही तो प्रथम पाहता तेव्हा तो चमकदार आणि गुळगुळीत दिसतो, परंतु जवळून पाहिल्यास तुम्हाला त्याचे पातळ, आलटून-पालटणारे, चमकदार आणि निस्तेज स्तर दिसतील.

3) सबबिट्युमिनस: सबबिट्युमिनस कोळसा काळा रंगाचा असतो आणि मुख्यतः निस्तेज (चमकदार नसतो). सबबिट्युमिनस कोळसा कमी-ते-मध्यम हीटिंग व्हॅल्यू आहे आणि मुख्यतः वीज निर्मितीमध्ये वापरला जातो.

4) लिग्नाइट: लिग्नाइट कोळसा, उर्फ तपकिरी कोळसा, सर्वात कमी दर्जाचा कोळसा आहे ज्यामध्ये कार्बनचे प्रमाण कमी आहे. लिग्नाईटचे हीटिंग व्हॅल्यू कमी आणि आर्द्रतेचे प्रमाण जास्त आहे आणि ते मुख्यतः वीज निर्मितीमध्ये वापरले जाते.

इतिहास[संपादन]

आधुनिक वापर[संपादन]

कोळसा हे एक प्रकारचे जीवाष्म इंधन आहे. जळाऊ लाकडे धुमसवून करतात त्या कोळशाला लोणारी कोळसा म्हणतात, तर खाणीत नैसर्गिकपणे बनलेल्या व सापडणाऱ्या कोळशाला दगडी कोळसा म्हणतात..लोणारी कोळशाच्या भुकटीपासून बनणाऱ्या कोळशाला कांडी कोळसा म्हणतात.दगडी कोळश्याचा वापर औष्णिक वीजनिर्मिती केंद्रात केला जातो.