कोमल कोठारी
कोमल कोठारी या भारतीय लोक कलाकार आणि शास्त्रीय गायिका होत्या.[१][२]
करिअर[संपादन]
कोमल कोठारी यांच्या संशोधनामुळे लोककथांच्या अनेक क्षेत्रांचा त्यांचा अभ्यास विकसित झाला. विशेषतः, त्यांनी संगीत वाद्ये, मौखिक परंपरा आणि कठपुतळीच्या अभ्यासात योगदान दिले.[३]
ते लांगा आणि मंगनियार लोकसंगीताचे संरक्षक देखील होते. सध्या मेरासीसाठी निंदनीय शब्द म्हणून वापरले जाते.[४] त्यांची नोंद करणारे ते पहिले होते आणि त्यांनी त्यांच्या पारंपारिक प्रदेशातून बाहेर पडण्यास मदत केली.[५] यासाठी त्यांनी 'प्रेरणा' मासिकाचीही स्थापना केली.
कोमल कोठारी हे चंडी दान देठा यांनी स्थापन केलेल्या रुपायण संस्थेचे अध्यक्ष होते.[६] त्यांनी राजस्थानमधील बोरुंडा गावात विजयदान देठा यांच्यासोबत काम केले. ही संस्था राजस्थानी लोक-विद्या, कला आणि संगीत यांचे दस्तऐवजीकरण करणारी संस्था आहे. त्यांनी आपली कारकीर्द बहुतेक राजस्थान संगीत नाटक अकादमीत घालवली. एप्रिल २००४ मध्ये कर्करोगाने त्यांचे निधन झाले.
पुरस्कार आणि सन्मान[संपादन]
राजस्थान रत्न पुरस्कार २०१२
वारसा[संपादन]
त्यांच्या एथनोम्युसिकोलॉजी कार्यावरील १९७९ चा एक डॉक्युमेंटरी चित्रपट आणि कोमल दा नावाचा दुसरा चित्रपट, त्यांच्या जीवनावर आणि कार्यांवर, आता कोलंबिया विद्यापीठाच्या ग्रंथालयात संग्रहित आहे.[३]
कार्य[संपादन]
- लंगांवरील मोनोग्राफ: राजस्थानची लोक संगीतकार जात . १९६०.
- राजस्थानची लोक संगीत वाद्ये: एक फोलिओ . राजस्थान इन्स्टिट्यूट ऑफ फोकलोर, १९७७.
- बायवेजचे देव . मॉडर्न आर्ट म्युझियम, ऑक्सफर्ड. १९८२.आयएसबीएन 0-905836-28-6 .
- राजस्थान: द लिव्हिंग ट्रेडिशन्स, प्रकाश बुक डेपो. २०००.आयएसबीएन 81-7234-031-1ISBN ८१-७२३४-०३१-१ .
- पद्मभूषण श्री कोमल कोठारी (१९२९ - २००४) यांचे जीवन आणि कार्य, कोमल कोठारी, राष्ट्रीय लोकसाहित्य समर्थन केंद्र, NFSC. २००४.
- बार्ड्स, बॅलड्स अँड बाउंड्रीज: डॅनियल न्यूमन, शुभा चौधरी, कोमल कोठारी यांचे पश्चिम राजस्थानमधील संगीत परंपरांचे एथनोग्राफिक अॅटलस . सीगल, २००७.आयएसबीएन 1-905422-07-5ISBN 1-905422-07-5 .
अधिक वाचन[संपादन]
- राजस्थान: मौखिक इतिहास - रुस्तम भरुचा लिखित कोमल कोठारी यांच्याशी संभाषणे . पेंग्विन भारत. 2003.आयएसबीएन 0-14-302959-2ISBN ०-१४-३०२९५९-२ .
हे देखील पहा[संपादन]
- राजस्थानची वाद्ये
संदर्भ[संपादन]
- ^ 2000 Prince Claus Award Accessed 1 June 2006
- ^ "Komal Kothari – The Folk Musician". Press Information Bureau Government of India. 22 April 2004.
- ^ a b Remembering Komal Korthari Columbia University, Accessed 1 June 2006
- ^ Stephen Huyler, 25 September 2016
- ^ The magical music of Manganiyars goes global Good news India, Accessed 1 June 2006
- ^ "राजस्थानी बाल कहानियां : एक दृष्टि - दीनदयाल शर्मा". Dr. Mulla Adam Ali (हिंदी भाषेत). 2023-02-02 रोजी पाहिले.
गांवों में साहित्य, कला और संस्कृति की चेतना के लिए विक्रम संवत् 2021 में जोधपुर जिले के गांव बोरूंदा में तत्कालीन सरपंच चंडीदान देथा की देखरेख में एक साहित्यिक संस्थान ‘रूपायन संस्थान’ का गठन किया गया। गांव में इस संस्थान ने छापाखाना लगाया। संस्थान की तरफ से ‘वाणी’ नाम से एक मासिक पत्र आरंभ किया गया। जिसमें सैकड़ों लोक कथाएं और अनेक उपन्यास प्रकाशित किए गए। फिर यही लोक कथाएं पुस्तक रूप में आई तो इतनी मांग हुई कि एक ही वर्ष में एक पुस्तक के तीन-तीन संस्करण प्रकाशित हो गए।
बाह्य दुवे[संपादन]
- श्री कोमल कोठारी Archived 2022-02-09 at the Wayback Machine. राष्ट्रीय लोकसाहित्य समर्थन केंद्राचे जीवन आणि कार्य
- कोमल कोठारी यांच्याशी केलेली बातचीत Archived 2022-02-09 at the Wayback Machine.
- कलेतील पद्मभूषण पुरस्कारविजेते
- इ.स. २००४ मधील मृत्यू
- इ.स. १९२९ मधील जन्म
- भारतीय लोकसाहित्यकार
- जोधपूरमधील लोक
- राजस्थानमधील संगीतकार
- राजस्थानी लोक
- भारतीय मासिक संपादक
- भारतीय वांशिक संगीतशास्त्रज्ञ
- साहित्य व शिक्षणतील पद्मश्री पुरस्कारविजेते
- संगीत नाटक अकादमी फेलोशिपचे प्राप्तकर्ते
- २०व्या शतकातील भारतीय संगीतकार
- २०व्या शतकातील संगीतशास्त्रज्ञ