कैदी वसाहत

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
बोटनी बेच्या ऑस्ट्रेलियन दंडात्मक वसाहतीत असलेला आयरिश कैद्याचा सन्मान करणारा दगड.

कैदी वसाहत किंवा निर्वासित वसाहत म्हणजे कैद्यांना निर्वासित करण्यासाठी आणि सामान्य लोकांपासून दूर ठेवण्यासाठी तयार केलेली वसाहत होय. अशा जागा बहुतेकदा बेटावरील किंवा दूरच्या वसाहतींच्या प्रदेशात असतात. या शब्दाचा उपयोग दुर्गम ठिकाणी असलेल्या जागा जेथे गुन्हेगारांना सुधारण्यासाठी ठेवले जाते. परंतु सामान्यत: अशा ठिकाणी वॉर्डन किंवा संपूर्ण अधिकारी असलेले राज्यपाल यांच्या देखरेखीखाली असलेल्या कैद्यांच्या समुदायाचा संदर्भ वापरला जातो. ऐतिहासिकदृष्ट्या दंडात्मक वसाहती बहुधा एखाद्या राज्याच्या आर्थिकदृष्ट्या अविकसित भागामध्ये आणि तुरूंगातील फार्मपेक्षा जास्त मोठ्या प्रमाणात दंडात्मक कामगारांसाठी वापरल्या जात असत.

ब्रिटिश साम्राज्य[संपादन]

अंदमान बेटांमधील दंड वसाहत (१८९० च्या उत्तरार्धात)

ब्रिटिशांनी उत्तर अमेरिकेत असलेल्या वसाहतींचा उपयोग कैदी वसाहती म्हणून केला. येथे सक्तमजुरी साठी गुलामांना पाठवण्यात येत असे. वसाहतींमध्ये आगमन झाल्यावर व्यापारी दोषीं व्यक्तिंना तेथील शेत मालकांसाठी लिलाव करून विकत असे. असा अंदाज आहे की ब्रिटिशांनी सुमारे ५०,००० दोषींना अमेरिकेतील वसाहतीत पाठविण्यात आले होते. यातील बहुतेक मेरीलॅंड आणि व्हर्जिनियाच्या चेझापीक वसाहतींमध्ये पाठविले होते. १८ व्या शतकातील सर्व ब्रिटिश स्थलांतरितांपैकी एक चतुर्थांश लोक हे कैदी व्यक्ती होते. [१] उदाहरणार्थ जॉर्जियाच्या वसाहतीची स्थापना सर्वप्रथम जेम्स एडवर्ड ओगलेथोर्पे यांनी केली होती ज्यांचे मूळतः कर्जदारांच्या तुरूंगातून मोठ्या प्रमाणात घेतलेल्या कैद्यांचा वापर करण्याचा हेतू होता आणि तेथे कर्जदारांची कॉलनी तयार केली गेली जेथे कैदी व्यवहार शिकू शकतील आणि त्यांची कर्जे फेडतील. जरी हे मोठ्या प्रमाणात अयशस्वी झाले, तरीही लोकप्रिय इतिहास आणि स्थानिक विद्या या दोन्ही ठिकाणी कैदी वसाहत म्हणून राज्य सुरू झाले ही कल्पना कायम आहे. [२]

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ Ekirch, A. Roger (1987), Bound For America: The Transportation of British Convicts to the Colonies, 1718–1775, Oxford University Press.
  2. ^ Butler, James Davie (October 1896), "British Convicts Shipped to American Colonies", American Historical Review 2, Smithsonian Institution, National Museum of Natural History