स्वामी अँड फ्रेंड्स

स्वामी अँड फ्रेंड्स
लेखक	आर. के. नारायण
भाषा	इंग्रजी
देश	भारत
साहित्य प्रकार	कादंबरी
प्रकाशन संस्था	Hamilton
प्रथमावृत्ती	१९३५
मालिका	स्वामी अँड फ्रेंड्स
पृष्ठसंख्या	४५९
आय.एस.बी.एन.	978-0-09-928227-3

स्वामी अँड फ्रेंड्स ही भारतातील इंग्रजी भाषेतील कादंबरीकार आर.के. नारायण (1906-2001) यांनी लिहिलेल्या कादंबऱ्यांची मालिका आहे. नारायण यांनी लिहिलेले हे मालिकेतील पहिले पुस्तक, ब्रिटीश भारतातील मालगुडी नावाच्या काल्पनिक गावातील आहे. द बॅचलर ऑफ आर्ट्स आणि द इंग्लिश टीचर ही त्रयीतील दुसरी आणि तिसरी पुस्तके आहेत.

मालगुडी स्कूल डेज ही स्वामी आणि मित्रांची थोडीशी संक्षिप्त आवृत्ती आहे आणि त्यात मालगुडी डेज आणि अंडर द बनियान ट्री स्वामींच्या दोन अतिरिक्त कथांचा समावेश आहे.

संपूर्ण कादंबरीत त्याला स्वामी म्हणून संबोधले जाते. सर्व घटना मालगुडी या काल्पनिक शहरात घडतात. सोमवारी स्वामी थोड्या उशिरा उठतात आणि त्यांचे मित्र नाराज होतात. स्वामी हे वडिलांना सांगतात. दुसऱ्या दिवशी, तो त्याच्या वडिलांचे मुख्याध्यापकांना पत्र घेऊन येतो, स्वामीही आपल्या मित्रांना त्या पत्राबद्दल सांगतात. त्याचे मित्र काय, मणी, सोमू, शंकर आणि सॅम्युअल आहेत. मणी हा पराक्रमी मुलगा आहे, काही वेळा आळशी आहे आणि अभ्यासात फारसा चांगला नाही. सोमू हा वर्गाचा मॉनिटर आहे. शंकर हा अभ्यासात अतिशय हुशार आणि हुशार आहे. सॅम्युअलला त्याच्या उंचीसाठी 'द पी' असे नाव देण्यात आले आहे. त्या संध्याकाळी, स्वामी आणि मणि सरयू नदीच्या काठावर बसले आणि ते त्यांच्या वर्गमित्रांपैकी एक असलेल्या राजमबद्दल बोलत आहेत. राजम हा एका श्रीमंत पोलीस अधीक्षकाचा मुलगा आहे. मणीला राजम आवडत नाही आणि त्याला त्याला नदीत टाकायचे आहे. मणी राजमला आपला प्रतिस्पर्धी मानतात. स्वामी म्हणतात की ते नेहमीच त्यांची बाजू घेतील. पण त्याचवेळी स्वामींची इच्छा आहे की त्यांनी राजमशी समेट करावा. शाळेत, मणी राजमला कोण चांगले आणि सामर्थ्यवान आहे हे सिद्ध करण्यासाठी लढण्याचे आव्हान देते. स्वामी दोघांमध्ये मध्यस्थाचे काम करतात. ते नदीच्या काठावर लढण्यासाठी भेटायचे ठरवतात. पण जेव्हा भांडणाची वेळ येते तेव्हा राजमने त्यांना मित्र बनवण्याचा सल्ला दिला आणि मणी सहमत झाला. त्यांच्या सामंजस्याने स्वामी सर्वांत सुखी आहेत. राजम यांच्या चांगल्या गुणांसाठी त्यांचे खूप कौतुक आहे.

स्वामींच्या आईने गरोदर असते. बहुतेक वेळा ती अंथरुणावर पडून असते. तिला आजारी म्हणून घेऊन स्वामींना तिची काळजी वाटते. ती एका मुलाला जन्म देते. सुब्बू असे या बाळाचे नाव आहे. त्याची आई खूप काळजी घेणारी आणि गोड आहे. त्याचे वडीलही त्याच्यावर खूप प्रेम करतात. परंतु त्याला नेहमी त्याच्या अभ्यासाची आणि परीक्षेची काळजी असते कारण काही वेळा स्वामी निष्काळजी आणि निष्काळजी होतात. स्वामींना आजीशी जास्त ओढ आहे. बहुतेकदा, तो त्याच्या मित्रांबद्दल विशेषतः राजमबद्दल, त्याच्या आजीशी बोलतो. राजम आपल्या मित्रांना त्याच्या घरी आमंत्रित करतो आणि त्यांना स्वादिष्ट भोजन आणि खेळणी देतो. एके दिवशी शाळेत सोमू, शंकर आणि सॅम्युअल स्वामींची "राजमाची शेपटी" म्हणून हाक मारतात. कारण त्यांना असे वाटते की स्वामींनी त्यांच्याकडे दुर्लक्ष केले आहे आणि आता ते त्यांच्या संपत्तीमुळे राजमाची नेहमीच खुशामत करत आहेत. स्वामींना त्यांच्या मित्रांनी नकार दिल्याने वाईट वाटते. घरी आल्यावर स्वामी कागदाच्या होडीशी खेळण्याचा आनंद घेतात. शाळेत, सोमू आणि इतर लोक त्याला "राजमची शेपटी" म्हणत चिडवत राहतात. राजम स्वामीला त्यांच्या घरी भेट देण्याचे वचन देतो. स्वामी वडिलांना विनंती करतात.

प्रकाशन

स्वामी अँड फ्रेंड्स ही आर.के. नारायण यांनी लिहिलेली पहिली कादंबरी आहे. ऑक्सफर्डमध्ये शिकत असलेल्या एका मित्राच्या आणि शेजाऱ्याच्या ("किट्टू" पूर्णा) मध्यस्थीने ते प्रकाशित झाले. त्याच्याद्वारे, ग्रॅहम ग्रीन नारायणच्या कामाच्या संपर्कात आले, त्यांना त्यात विशेष रस निर्माण झाला आणि त्यांनी हे पुस्तक एका प्रतिष्ठित इंग्रजी प्रकाशकाकडे (हॅमिश हॅमिल्टन) ठेवण्याची जबाबदारी घेतली. स्वामी अँड फ्रेंड्स या शीर्षकासाठी ग्रॅहम ग्रीन जबाबदार होते, त्यांनी ते नारायणच्या स्वामी, द टेटमधून बदलून असे सुचवले की रुडयार्ड किपलिंगच्या स्टॅल्की अँड कंपनीशी काही साम्य असण्याचा फायदा होईल.

ग्रीनने कराराच्या तपशीलांची मांडणी केली आणि कादंबरी प्रकाशित होईपर्यंत जवळून सहभाग घेतला. ग्रीनला सादर केलेल्या स्वामी आणि मित्र नारायण यांच्या प्रतीच्या पुढच्या टोकावर नारायणचे ग्रीनचे ऋण कोरलेले आहे: "पण तुमच्यासाठी, स्वामी आता थेम्सच्या तळाशी असावेत".

सांस्कृतिक चित्रण

स्वामी अँड फ्रेंड्सचे रूपांतर अभिनेता-दिग्दर्शक शंकर नाग यांनी 1986 मध्ये मालगुडी डेज या टेलिव्हिजन नाटक मालिकेत केले होते. या मालिकेचे दिग्दर्शन नाग यांनी केले होते आणि कर्नाटक संगीतकार एल. वैद्यनाथन यांनी संगीत दिले होते. आर. के. नारायण यांचे भाऊ आणि प्रसिद्ध व्यंगचित्रकार आर. के. लक्ष्मण हे स्केच आर्टिस्ट होते.

प्रतिसाद

5 नोव्हेंबर 2019 रोजी, बीबीसी न्यूजने या कादंबरीला 100 सर्वात प्रभावशाली कादंबऱ्यांच्या यादीत स्थान दिले.