लुई माउंटबॅटन

မောင့်ဗက်တင်၊ လူဝီ (my); Louis Mountbatten (br); Lajos Ferenc battenbergi herceg (hu); લુઇ માઉન્ટબેટન (gu); Louis Mountbatten (is); Louis Mountbatten (eu); 路易斯·蒙巴顿，第一代缅甸的蒙巴顿伯爵 (zh-hans); 루이스 마운트배튼 (ko); Lluís Mountbatten (ca); Louis Mountbatten, 1. Earl Mountbatten of Burma (de); Louis Mountbatten (cy); ルイス・マウントバッテン (ja); Louis Mountbatten (ga); لوئیس مونتباتن (fa); Луис Маунтбатън (bg); Earl Mountbatten (da); لوئس ماؤنٹ بیٹن (pnb); 路易斯·蒙巴頓，第一代緬甸的蒙巴頓伯爵 (zh-hk); Луис Маунтбеттен (ru); Louis Mountbatten (nl); Lord Mountbatten (sv); लुईस माउंटबेटन, बर्मा के पहले अर्ल माउंटबेटन (hi); לואי מאונטבאטן (he); 路易斯·蒙巴頓，第一代緬甸的蒙巴頓伯爵 (zh-tw); 路易斯·蒙巴頓，第一代緬甸的蒙巴頓伯爵 (zh-hant); 路易斯·蒙巴顿，第一代缅甸的蒙巴顿伯爵 (zh-cn); లూయిస్ మౌంట్‌బాటన్ (te); Lui Mauntbatten, Birmaning 1-grafi Mauntbatten (uz); ലൂയി മൗണ്ട്ബാറ്റൻ (ml); Louis Mountbatten (eo); Louis Mountbatten (cs); மவுண்ட்பேட்டன் பிரபு (ta); Louis Mountbatten (it); লর্ড লুই মাউন্টব্যাটেন (bn); Louis Mountbatten (fr); Louis Mountbatten (pl); Louis Mountbatten (et); Louis Mountbatten (id); Louis Mountbatten (es); ଲର୍ଡ଼ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ (or); Louis Mountbatten, Primul Conte Mountbatten de Burma (ro); लुई माउंटबॅटन (mr); Louis Mountbatten, 1.º Conde Mountbatten da Birmânia (pt); Louis Mountbatten, Bá tước Mountbatten thứ nhất của Miến Điện (vi); Lord Mountbatten (fi); لوئس ماؤنٹ بیٹن (ur); Louis Mountbatten (af); 路易斯·蒙巴頓，第一代緬甸的蒙巴頓伯爵 (zh); Louis Mountbatten (sl); Луїс Маунтбеттен (uk); Louis Mountbatten, 1.º Conde Mountbatten da Birmânia (pt-br); 路易斯·蒙巴顿，第一代缅甸的蒙巴顿伯爵 (zh-sg); หลุยส์ เมานต์แบ็ทแตน เอิร์ลเมานต์แบ็ทแตนแห่งพม่า (th); Louis Mountbatten (nn); Louis Mountbatten (nb); Louis Mountbatten (sh); Louis Mountbatten (sq); Louis Mountbatten (tr); ಲೂಯಿಸ್‌ ಮೌಂಟ್‌‌ಬ್ಯಾಟನ್‌‌ (kn); Louis Mountbatten (ms); Louis Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma (en); لويس مونتباتن (ar); Λούις Μαουντμπάττεν (el); لويس مونتباتن (arz) 1.ᵉʳ Conde Mountbatten de Birmania (es); battenbergi herceg, India alkirálya és főkormányzója, Burma grófja (hu); બ્રિટિશ રાજકારણી અને નૌસેના અધિકારી (gu); британский адмирал (ru); Swyddog llynges britisg a gwladweinydd diweddarach (1900 - 1979) (cy); státaire agus oifigeach cabhlaigh Sasanach (1900–1979) (ga); سیاست‌مدار و دانشمند علوم کامپیوتر بریتانیایی (fa); United Kingdom siyaasa nira ŋun nyɛ doo (dag); イギリスの海軍軍人、貴族 (1900-1979) (ja); brittisk sjöofficer och Indiens siste vicekung (sv); איש צבא ובן מלוכה בריטי (he); インチリーぬ政治家 (ryu); ब्रिटिश राजनेता और नौसेना अधिकारी (hi); బ్రిటిష్ రాజనీతి మరియు నావికా అధికారి (te); brittiläinen amiraali (fi); britský admirál a politik (cs); ultimo viceré d'India, primo conte Mountbatten di Birmania e ammiraglio britannico (it); ব্রিটিশ রাষ্ট্রনায়ক এবং নৌ আধিকারিক (১৯০০-১৯৭৯) (bn); personnalité politique et militaire britannique (fr); British statesman and naval officer (1900-1979) (en); ଭାରତର ଶେଷ ଭାଇସରାୟ, ନୌସେନା ଅଧିକାରୀ (or); britisk marineoffiser og statsmann (nn); 영국의 정치가이자 해군 장교 (ko); britischer Admiral und Staatsmann (1900-1979) (de); brytyjski polityk, lord, wicekról Indii (pl); ബ്രിട്ടീഷ് അഡ്മിറലും‍ ഭരണകർത്താവും (ml); Brits militair en bestuurder (1900–1979) (nl); militar i aristòcrata anglès (ca); engelsk admiral (da); британський військовий і державний діяч, останній Віце-король Індії (uk); chính khách, sĩ quan hải quân, họ hàng gần của hoàng gia Anh (vi); British statesman and naval officer (1900-1979) (en); ضابط عسكري بريطاني (ar); Άγγλος πολιτικός, στρατιωτικός, διπλωμάτης και αξιωματικός του ναυτικού (el); britisk marineoffiser og statsmann (nb) Luigi Mountbatten, Lord Mountbatten, Luigi Mountbatten, I conte Mountbatten di Burma, Louis Mountbatten, I conte Mountbatten di Burma (it); ଲୁଇସ ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ (or); Louis mountbatten, 1er comte mountbatten de birmanie, Louis Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma, Lord Mountbatten (fr); લોર્ડ માઉન્ટબેટન (gu); Lord Mountbatten, Louis Mountbatten (ca); לואיס, נסיך בטנברג, לואיס מאונטבטן (he); Lord Mountbatten, Louis Francis Albert Victor Nicholas Mountbatten (es); 제1대 마운트배튼오브버마 백작 루이스 마운트배튼 (ko); Луис Маунтбаттен, Маунтбеттен, Луис (ru); लॉर्ड माउंटबॅटन, लुई फ्रांसिस आल्बर्ट व्हिक्टर निकोलस माउंटबॅटन (mr); Louis Mountbatten (de); Louis Mountbatten, 1.º Conde Mountbatten de Burma, Lord Mountbatten (pt); Lord Louis Mountbatten, Louis Francis Albert Victor Nicholas Mountbatten (tr); Louis Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma (sl); 路易斯·蒙巴頓, 蒙巴頓, 路易斯·蒙巴頓，緬甸的第一代蒙巴頓伯爵, 路易斯·蒙巴顿，缅甸的第一代蒙巴顿伯爵, 路易斯·蒙巴顿 (zh); Louis Mountbatten (da); Louis Mountbatten, Louis Mountbatten, Conte Mountbatten de Burma (ro); لارڈ ماؤنٹ بیٹن (ur); Lajos battenbergi herceg, Louis Mountbatten, Louis Francis Mountbatten, Lord Louis, Mountbatten Lajos Ferenc (hu); Louis Mountbatten, മൗണ്ട് ബാറ്റൺ പ്രഭു, Louis Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma (ml); Louis Mountbatten, HSH prins Louis av Battenberg, Prins Louis av Battenberg (sv); Lord Mountbatten (nn); Louis Mountbatten, 1. jarl Mountbatten av Burma, Lord Mountbatten (nb); Louis Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma, Lord Louis Mountbatten, Lord Mountbatten, Lodewijk Mountbatten, Earl Mountbatten (nl); Lord Mountbatten, Louis Mountbatten, 1. hrabia Mountbatten, Louis Francis Albert Victor Nicholas George Mountbatten (pl); द अर्ल माउंटबेटन ऑफ़ बर्मा (hi); ది ఎర్ల్ మౌంట్బాట్టేం అఫ్ బర్మా (te); Lordi Mountbatten, Louis Mountbatten, Louis Francis Albert Victor Nicholas Mountbatten (fi); The Earl Mountbatten of Burma, Prince Louis of Battenberg, Louis Francis Albert Victor Nicholas Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma, Adm. Louis Francis Albert Victor Nicholas George Mountbatten, Lord Louis Mountbatten, Louis Mountbatten, Lord Mountbatten (en); yr Arglwydd Mountbatten, Louis Mountbatten, Iarll 1af Mountbatten o Fyrma (cy); Λουδοβίκος Μαουντμπάττεν, Λούις Μαουντμπάττεν, 1ος Κόμης Μαουντμπάττεν της Βιρμανίας, (el); லூயி மவுண்ட்பேட்டன், மவுண்ட்பேட்டன் (ta)

लुई माउंटबॅटन 

British statesman and naval officer (1900-1979)
माध्यमे अपभारण करा
विकिपीडिया
स्थानिक भाषेतील नाव	Louis Francis Albert Victor Nicholas Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma
जन्म तारीख	जून २५, इ.स. १९०० Windsor Castle
मृत्यू तारीख	ऑगस्ट २७, इ.स. १९७९ Mullaghmore
मृत्युची पद्धत	खून
मृत्युचे कारण	explosion
चिरविश्रांतीस्थान	Romsey Abbey
कार्य कालावधी (प्रारंभ)	इ.स. १९१३
कार्य कालावधी (अंत)	इ.स. १९६५
नागरिकत्व	युनायटेड किंग्डम
शिक्षण घेतलेली संस्था	Christ's College Lockers Park School
व्यवसाय	राजकारणी लष्करी कर्मचारी राजदूत naval officer
सदस्यता	रॉयल सोसायटी
पद	Governor-General of India (इ.स. १९४७ – इ.स. १९४८) Member of the Privy Council of the United Kingdom (इ.स. १९४७ – ) member of the House of Lords (–Unknown) Chief of the Defence Staff (इ.स. १९५९ – इ.स. १९६५) First Sea Lord (इ.स. १९५५ – इ.स. १९५९) Lord Lieutenant of the Isle of Wight (इ.स. १९७४ – इ.स. १९७९) Governor of the Isle of Wight (इ.स. १९६५ – )
उत्कृष्ट पदवी	Earl Mountbatten of Burma (Patricia Knatchbull, 2nd Countess Mountbatten of Burma, मृत्यू, 1, इ.स. १९४७ – इ.स. १९७९) Baron Romsey (1, मृत्यू, इ.स. १९४७ – इ.स. १९७९) Viscount Mountbatten of Burma (1, मृत्यू, इ.स. १९४६ – इ.स. १९७९)
कुटुंब	Mountbatten family
वडील	Prince Louis of Battenberg
आई	Princess Victoria of Hesse and by Rhine
भावंडे	George Mountbatten, 2nd Marquess of Milford Haven (elder brother) Louise Mountbatten (elder sister) Princess Alice of Battenberg (elder sister)
अपत्य	Lady Pamela Hicks Patricia Knatchbull, 2nd Countess Mountbatten of Burma
वैवाहिक जोडीदार	Edwina Mountbatten, Countess Mountbatten of Burma (इ.स. १९२२ – इ.स. १९६०)
सहचर	Yola Letellier
पुरस्कार	Distinguished Service Order (इ.स. १९४१) Knight Grand Cross of the Order of the Bath (इ.स. १९५५) Knight Grand Cross of the Royal Victorian Order (इ.स. १९३७) Chief Commander of the Legion of Merit (इ.स. १९४३) Grand Cross of the Order of Isabella the Catholic (इ.स. १९२२) Order of the Star of Romania Legionnaire of Legion of Merit Grand Cross of the Legion of Honour Order of the Nile Order of the Star of Nepal Knight of the Garter (इ.स. १९४६) Companion of the Order of the Bath (इ.स. १९४३) ऑर्डर ऑफ दि बाथ च्या नाईट कमांडर (इ.स. १९४५) Order of Merit (इ.स. १९६५) Member of the Royal Victorian Order (इ.स. १९२०) Knight Commander of the Royal Victorian Order (इ.स. १९२२) Knight Grand Commander of the Order of the Star of India (इ.स. १९४७) Knight Grand Commander of the Order of the Indian Empire (इ.स. १९४७) Fellow of the Royal Society (इ.स. १९६६) Knight of the Order of Saint John (इ.स. १९४०) British War Medal Victory Medal 1939–45 Star Burma Star King George V Silver Jubilee Medal King George VI Coronation Medal Queen Elizabeth II Coronation Medal Order of the Dannebrog Royal Order of the Seraphim Distinguished Service Medal Asiatic-Pacific Campaign Medal Croix de Guerre Order of the White Elephant Order of George I Knight Grand Cross in the Order of the Netherlands Lion Order of Aviz Order of Solomon Order of the Crown Order of the Cloud and Banner Mentioned in Despatches (इ.स. १९४१) Commander of the Order of Saint John (इ.स. १९२८) Order of the Garter War Cross Africa Star Q126416258 (इ.स. १९७९)
अधिकार नियंत्रण  Q157068 आयएसएनआय ओळखण: 0000000110605263 व्हीआयएएफ ओळखण: 46765217 जीएनडी ओळखण: 118584561 एलसीसीएन ओळखण: n79145174 बीएनएफ ओळखण: 11917073z एसयूडीओसी ओळखण: 027040879 NACSIS-CAT author ID: DA05872912 आय.एम.डी.बी. दुवा: nm0609884 एनएलए (ऑस्ट्रेलिया) ओळखण: 35218512 Open Library ID: OL968150A एसईएलआयबीआर: 206496 Nationale Thesaurus voor Auteursnamen ID: 06958124X बीआयबीएसआयएस ओळखण: 90183538 NUKAT ID: n02091847 U.S. National Archives Identifier: 10582128 Oxford Dictionary of National Biography ID: 31480 NLP ID (old): a0000002648222 Libris-URI: nl023tm64zf22w0 PLWABN ID: 9810551434405606 J9U ID: 987007265501605171
अनुनादक पेटस्केन टिप्पणी ओपनस्ट्रीट मॅप शोधक साधन चित्रित शोध

ॲडमिरल लुई फ्रांसिस आल्बर्ट व्हिक्टर निकोलस माउंटबॅटन, बर्माचा पहिला अर्ल माउंटबॅटन (इंग्लिश: Louis Francis Albert Victor Nicholas Mountbatten, 1st Earl Mountbatten of Burma; २५ जून १९८० - २७ ऑगस्ट १९७९) हा एक ब्रिटिशराजकारणी, नौसेनेचा अधिकारी व भारतामधील ब्रिटिश राजवटीचा शेवटचा व्हॉइसरॉय होता. माउंटबॅटनच्या कार्यकाळादरम्यान १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारत देशाला ब्रिटिश सत्तेपासून स्वातंत्र्य मिळाले. त्यानंतर पुढील एक वर्ष तो भारतीय अधिराज्याचा पहिला गव्हर्नर-जनरल होता.

लुई माउंटबॅटन

माहिती

भारतातील शेवटचा ब्रिटिश व्हॉइसरॉय आणि स्वतंत्र भारताचा पहिला गव्हर्नर जनरल. त्यांचे पूर्ण नाव लूई फ्रान्सिस ॲल्बर्ट व्हिक्टर निकोलस ऑफ बॅटनबर्ग. लॉर्ड माउंटबॅटन हा प्रिन्स लूई ऑफ बॅटनबर्ग (१८५१–१९२४) यांचा धाकटा मुलगा. प्रिन्स लूई १८६२ पासून ब्रिटिश नौदलामध्ये होते. स्वकर्तृत्वावर त्यांनी डिसेंबर १९१२ मध्ये ब्रिटिश नौदलामध्ये प्रमुखपद मिळविले; पहिल्या महायुद्धाला तोंड फुटल्यानंतर ब्रिटिश नौदलाला पुरेसे यश मिळविता आले नाही. त्यामुळे प्रिन्स लूई यांच्यावर टीका होऊ लागली. बॅटनबर्ग ह्या जर्मन नावामुळे आणि लहानपण ऑस्ट्रियामध्ये गेलेले असल्यामुळे त्यांच्या राष्ट्रप्रेमाविषयी शंका घेतली जाऊ लागली. म्हणून ऑक्टोबर १९१४ मध्ये त्यांना नौदलप्रमुखपद सोडावे लागले. जर्मन द्वेषाची ही लाट पुढेही टिकून राहिल्याने राजाने आणि राजघराण्याशी संबंधितांनी आपली जर्मन नावे बदलावीत, असे शासनाने १९१७ मध्ये सुचविले. प्रिन्स लूई यांनी व्हिक्टोरिया राणीच्या नातीशी विवाह केल्यामुळे १९१७ मध्ये ते माउंटबॅटन बनले.

लूई (डिकी) माउंटबॅटन वयाच्या तेराव्या वर्षीच ऑझ्‌बर्न येथील रॉयल नेव्हल कॉलेजात दाखल झाले. जुलै १९१६ मध्ये त्यांनी प्रत्यक्ष नौदलात कॅडेट म्हणून प्रवेश केला. पुढे नौदलात त्यांना जे जे पद मिळाले, त्यावर आपल्या स्वकर्तृत्वाचा ठसा उमटविला. मुख्यतः नौदलातील संदेशवहन आणि दूरसंदेश ह्यांचा त्यांनी विशेष अभ्यास केला. दुसरे महायुद्ध सुरू झाले, तेव्हा ‘केली’ (Kelly) ह्या जहाजाचा कॅप्टन म्हणून माउंटबॅटन काम पाहात असत. युद्धात ते जहाज निकामी झाल्यानंतर काही काळ त्यांनी इलस्ट्रियस ही विमानवाहू नौका सांभाळली. येथून पुढे त्यांच्या उत्कर्षाला खऱ्या अर्थाने प्रारंभ झाला.

पंतप्रधान विन्स्टन चर्चिल ह्यांनी १९४१ मध्ये तिन्ही सोनादलांच्या संयुक्त हालचालींचे सूत्रधार म्हणून माउंटबॅटनना नेमले. ह्या काळात यूरोपातील त्यांच्या कर्तृत्वाचा आणि संघटना-कौशल्याचा प्रभाव अमेरिकेचे अध्यक्ष फ्रॅन्क्लिन रुझव्हेल्ट यांच्यावर पडला. त्यामुळेच पुढे १९४३ मध्ये दक्षिणपूर्व (आग्नेय) आशियामधील दोस्त राष्ट्रांच्या सैन्याने सुप्रीम कमांडर म्हणून माउंटबॅटन यांची नेमणूक केली. आग्नेय आशियामध्ये दोस्त राष्ट्रांचे सैन्य सगळीकडे पराभूत होत होते. त्यावेळी माउंटबॅटननी सैन्यामध्ये विश्वास निर्माण करून त्याचे धैर्य वाढविले. त्याचप्रमाणे भर पावसाळ्यात ब्रह्मदेशात जपानच्या सैन्याशी मुकाबला करण्याची महत्त्वाकांक्षी योजना राबविली. त्यामुळे आग्नेय आशियातील दोस्त राष्ट्रांच्या सैन्याची प्रतिमा खूपच उंचावली. मात्र ह्या युद्धात निर्णायक विजय मिळविण्याची त्यांची योजना पूर्ण झाली नाही; कारण दोस्त राष्ट्रांनी अणुबॉम्बचा वापर करून युद्ध संपविण्याचा निर्णय घेतला. तरीही सिंगापूरमध्ये जपानी सैन्याची शरणागती माउंटबॅटननीच स्वीकारली. यशस्वी सेनानी म्हणून त्यांनी स्वतःचा ठसा उमटविला. त्याचबरोबर बह्मदेश, सिंगापूर आणि इतर प्रदेशांच्या रहिवाशांशीही त्यांनी चांगले संबंध निर्माण केले. पश्चिमी साम्राज्यशाहीखाली असलेल्या देशांमध्ये युद्धानंतर राष्ट्रवादाला निर्णायक रूप आले आणि तेथील राष्ट्रवादी चळवळी प्रखर बनल्या. या चळवळींकडे पाहण्याचा माउंटबॅटन यांचा दृष्टिकोन उदार आणि समंजस होता. १९२० ते १९४५ या कालखंडात भारतात राष्ट्रवादी आंदोलन देशव्यापी झाले.

माउंटबॅटन यांच्या या उदार दृष्टिकोणामुळे महायुद्धानंतर निवडून आलेल्या क्लेमंट ॲटलींच्या मजूर पक्षाच्या शासनाने माउंटबॅटनना भारताचे व्हाइसरॉय म्हणून पाठविण्याचा निर्णय १९४७ मध्ये घेतला. सेनानी म्हणून यशस्वी ठरलेल्या माउंटबॅटनवर शासनप्रमुख होण्याची आणि भारतातील ब्रिटिश राजवट संपुष्टात आणण्याची जबाबदारी पडली. मार्च १९४७ मध्ये माउंटबॅटन भारतात आले. ह्यावेळेस भारतातील परिस्थिती अत्यंत स्फोटक होती. हिंदु-मुस्लिम तणावांनी अत्यंत गंभीर स्वरूप धारण केले होते. नौदलाचे बंड (१९४६), भारत छोडो आंदोलन आणि दुसऱ्या महायुद्धाचा ब्रिटनला बसलेला फटका यांमुळे भारतावर फार काळ नियंत्रण ठेवणे शक्य नाही, ह्याची जाणीव मजूर पक्षाच्या शासनाला झाली होती. म्हणूनच स्टॅफर्ड क्रिप्स-योजना व त्रिमंत्रि-योजना अयशस्वी झाल्यानंतरही ब्रिटिशांनी भारताला लवकरात लवकर स्वातंत्र्य देण्याचा निर्णय घेतला. माउंटबॅटन यांनी भारतातील जबाबदारी स्वीकारण्यापूर्वी ॲटलींच्या मागे लागून जून १९४८ पूर्वी स्वातंत्र्य देण्यात येईल, अशी घोषणा करवून घेतली.

प्रत्यक्षात स्टॅफर्ड क्रिप्स यांची आणि नंतरची त्रिमंत्रि-योजना ह्यांच्यावरील चर्चेतून काँग्रेस आणि मुस्लिम लीग एकत्र येणे अशक्य आहे, हे स्पष्ट झाले होते आणि फाळणीची अपरिहार्यता बहुतेक काँग्रेसने स्वीकारली होती. माउंटबॅटन यांनी प्रत्येक नेत्याशी स्वतंत्रपणे प्रदीर्घ चर्चा करून जवळजवळ सर्वच नेत्यांचा विश्वास संपादन केला. आकर्षक व्यक्तिमत्त्व, थंड डोक्याने युक्तिवाद करण्याची शैली, भारताच्या प्रश्नाबद्दलची कळकळ आणि इतर कोणत्याही व्हॉइसरॉयच्या तुलनेने माउंटबॅटन यांना मिळालेले विशेष अधिकार, यांमुळे त्यांना झटपट निर्णय घेणे शक्य झाले. भारतातील चिघळणारी परिस्थिती लक्षात घेऊन ३ जून १९४७ रोजी त्यांनी १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारतास स्वातंत्र्य देण्याची घोषणा केली. इतक्या अल्प-मुदतीचे दडपण आल्याने काँग्रेस आणि लीगच्या नेत्यांना फाळणीच्या योजनेबद्दल शब्द फिरविता येणार नाही, अशी त्यांची अटकळ होती. फाळणी अटळ आहे, असे मत बनल्यानंतर अत्यंत धूर्तपणे, मुत्सद्देगिरीने आणि कार्यक्षम रीतीने त्यांनी संपूर्ण योजना राबवून १४ ऑगस्ट १९४७ रोजी स्वतंत्र पाकिस्तान आणि १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी स्वतंत्र भारत जाहीर करून सत्तांतर घडवून आणले. हे करीत असतानाच दोन्ही स्वतंत्र राष्ट्रे ब्रिटिश राष्ट्रकुलातच राहावीत, ह्यासाठी त्यांनी यशस्वीपणे प्रयत्न केले.

काँग्रेस नेत्यांचा त्यांनी एवढा विश्वास संपादन केला, की स्वतंत्र भारताचे गव्हर्नर जनरल म्हणून काम पाहण्याची जबाबदारी त्यांच्यावरच टाकली गेली (ऑगस्ट १९४७–जून १९४८). भारताच्या फाळणीबद्दल माउंटबॅटन ह्यांची भूमिका नंतर वादाचा विषय झाली असली, तरी त्यांचे भारताविषयीचे प्रेम वादातीत होते. प्रत्यक्ष फाळणीचा अप्रिय निर्णय त्यांनी अत्यंत कौशल्याने राबविला. तो राबवीत असताना ब्रिटिशांच्या हितसंबंधांना संरक्षण देण्याचे धोरणही त्यांनी कटाक्षाने पाळले.

भारतातून परत गेल्यानंतर १९४८ च्या जूनमध्ये ते पुन्हा नौदलाच्या सेवेत रुजू झाले. १९५२ ते १९५५ ह्या काळात ते भूमध्य समुद्राच्या क्षेत्रातील नाटोच्या नौदलाचे कमांडर इन्-चीफ होते. १९५५ मध्ये ते ब्रिटिश नौदलाचे प्रमुख (फर्स्ट सी लॉर्ड) बनले. १९५९ ते १९६५ पर्यंत संरक्षण विभागाचे प्रमुख (चीफ ऑफ डिफेन्स स्टाफ) ह्या नात्याने तिन्ही सैन्य दलांच्या सुसूत्रीकरणाची फार महत्त्वाची कामगिरी त्यांनी पार पाडली आणि मग ते सेवानिवृत्त झाले.

माउंटबॅटन यांना राजघराण्याशी असलेल्या आपल्या नात्याचा फार अभिमान होता. देखण्या व्यक्तिमत्त्वाच्या माउंटबॅटन ह्यांचा विवाह १९२२ मध्ये एड्‌विना ॲश्ली (१९०१–६०) ह्या श्रीमंत आणि सौंदर्यसंपन्न युवतीबरोबर झाला होता. माउंटबॅटन आणि एड्‌विना दोघेही त्याकाळी त्यांच्या उदार, काहीशा डावीकडे झुकलेल्या विचारांबद्दल प्रसिद्ध होते. प्रत्यक्षात त्यांचा विचार आणि कार्य दोन्ही जहाल किंवा समाजवादी नव्हे तर मानवतावादी स्वरूपाचे होते. माउंटबॅटन दांपत्य आणि पाट्रिशिया व पॅमेला ह्या त्यांच्या मुली. ह्यांनी भारतीय जनतेला आपलेसे करून टाकले होते. सर्वसामान्यांमध्ये मिसळण्याचा त्यांचा गुण हेच त्याचे मुख्य कारण.

पत्नीच्या मृत्यूनंतर आणि निवृत्तीनंतर माउंटबॅटन काहीसे शांत आणि एकाकी जीवन ते कंठत होते. आयर्लंडमधील त्यांच्या डोनेगल उपसागरातील घराजवळ मासेमारी बोटीमध्ये आयरिश दहतशतवाद्यांनी ठेवलेल्या बॉम्बच्या स्फोटामध्ये त्यांचे निधन झाले.

बाह्य दुवे

• Campbell-Johnson, Alan, Mission with Mountbatten, London, 1951.
• Collins, Larry ; Dominique, Lapierre, Mountbatten and the Partition of India,  Vol. I : March 22-August 15, 1947, Delhi, 1982.
• Das, Manmath Nath, Partition and Independence of India : Inside Story of the Mountbatten Days, Delhi. 1982.
• Hatch, Alden, The Mountbattens, London, 1966.
• Hodson, H. V. The Great Divide : Britain-India-Pakistan, London, 1969.
• Moon, Penderal, Divide and Quit, London, 1961.
• Terraine, John, The Life and Times of Lord Mountbatten, London, 1980.
• Ziegler, Philip, Mountbatten, London, 1985.
• तळवलकर, गोविंद, सत्तांतर : १९४७, खंड – २, मुंबई, १९८३.

विकिमीडिया कॉमन्सवर

लॉर्ड माउंटबॅटन

संबंधित संचिका आहेत