Jump to content

गेळफळ

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Catunaregam spinosa (es); Catunaregam spinosa (eu); Catunaregam spinosa (ast); Catunaregam spinosa (ca); Catunaregam spinosa (de); Catunaregam spinosa (sq); Catunaregam spinosa (bg); Catunaregam spinosa (ro); Catunaregam spinosa (ia); Catunaregam spinosa (sv); Catunaregam spinosa (ie); Catunaregam spinosa (uk); Catunaregam spinosa (la); Catunaregam spinosa (io); Catunaregam spinosa (fi); Catunaregam spinosa (eo); பெருங்காரை (ta); Catunaregam spinosa (it); Catunaregam spinosa (ext); Catunaregam spinosa (fr); गेळफळ (mr); Catunaregam spinosa (pt); Catunaregam spinosa (vo); Catunaregam spinosa (ilo); 山石榴 (zh); Catunaregam spinosa (ga); Găng trâu (vi); Chibayamakono (sn); Catunaregam spinosa (en); Catunaregam spinosa (ceb); Catunaregam spinosa (pl); കാരച്ചുള്ളി (ml); 山石榴 (zh-tw); Catunaregam spinosa (war); Catunaregam spinosa (ru); Catunaregam spinosa (an); Catunaregam spinosa (oc); Catunaregam spinosa (gl); Catunaregam spinosa (nl); Catunaregam spinosa (pt-br); 山石榴 (zh-cn) especie de planta (es); উদ্ভিদের প্রজাতি (bn); especie de planta (ast); espècie de planta (ca); औषधी वनस्पती (mr); Art der Gattung Catunaregam (de); lloj i bimëve (sq); բույսերի տեսակ (hy); вид растение (bg); specie de plante (ro); 茜草科山石榴属植物 (zh); מין של צמח (he); sebbangan ti mula (ilo); ചെടിയുടെ ഇനം (ml); soort uit het geslacht Catunaregam (nl); species of plant (en); speco di planto (io); вид растений (ru); вид рослин (uk); especie de planta (gl); نوع من النباتات (ar); druh rostliny (cs); தாவர இனம் (ta) 簕牯树, 刺子, 牛头簕, 簕泡木, 棘胸蛙, 刺榴 (zh)
गेळफळ 
औषधी वनस्पती
माध्यमे अपभारण करा
  विकिपीडिया
  Wikispecies
प्रकारटॅक्सॉन
वापर
IUCN conservation status
सामान्य नाव
Taxonomy
साम्राज्यPlantae
SubkingdomViridiplantae
InfrakingdomStreptophyta
SuperdivisionEmbryophytes
DivisionTracheophytes
SubdivisionSpermatophytes
OrderGentianales
FamilyRubiaceae
SubfamilyIxoroideae
GenusCatunaregam
SpeciesCatunaregam spinosa
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr

गेळफळ किंवा मदनफळ हा लहानसर, झाळकट, टणक व पुष्कळ फांद्यांनी युक्त असा सुमारे १५ फूट उंचीचा वृक्ष आहे.

अन्य नावे

[संपादन]

एमेटिक नट (इंग्रजी), पतिरी (उरिया), मंगरी, गेळ (कन्नड), रास, किर्कालू (काश्मीरी), गेली (कोंकणी), मींढळ (गुजराती), पुंगारै (तामिळ), मरंग (तेलुगू), मेदेळ (नेपाळी), मिंडल (पंजाबी), मेनफल, मदन (बंगाली), मंगकायी (मल्याळम), Randia dumetorum-रेन्डिया ड्युमेटोरम किंवा Catunaregam spinosa (शास्त्रीय नाव), मदन (संस्कृत), मैनफल, मेणफल, करहल (हिंदी).

वर्णन

[संपादन]

ह्याच्या खोडावर बोटे-दोन बोटे लांबीचे लहान मोठे मजबूत काटे असतात. पाने गुळगुळीत, चकाकणारी, बोथट, गोल पण देठाकडे आकुंचित अशी असतात. या वृक्षाला एकेरी, देठरहित, पांढरी, सुगंधी फुले फांदीच्या टोकास येतात. पुष्पपात्र पाकळ्यांपेक्षा लहान; पाकळ्या लोमयुक्त. ह्या झाडाचे दिसणे व आकारमान हे ठिकाण, हवा, पाणी वगैरेंवर अवलंबून असल्यामुळे ती झाडे वेगवेगळी दिसतात. गेळाचे वृक्ष बहुतेक डोंगराळ प्रदेशात आढळतात. याचे फळ सुपारीएवढें असतें. पिकलेली फळे गोल व पिवळसर तांबूस रंगाची असतात. ती औषधात वापरतात. फळे योग्य वेळी काढून नीट रीतीने वाळवून ठेवावी लागतात. या फळाची भुकटी करून कोळी लोक नदींत टाकतात. त्यामुळे मासे लुब्ध होऊन पकडले जातात. फळे पिकल्यावर भाजून खातात. न भाजलेले गेळ पोटात गेल्यास ओकारी येते. त्यामुळे ते आयुर्वेदातल्या पंचकर्म विधीतील वमनासाठी वापरतात. पिकलेल्या फळाचा गळवावर लेप केल्यास गळू पिकते.