उत्क्रांतिवाद

उत्क्रांतिवाद : सर्व सजीव पृथ्वीवर निसर्गनियमाने जन्माला येतात. ज्या सजीव जाती नैसर्गिक बदलांना तोंड देत उत्क्रांत होतात (जुळवून घेवू शकतात) त्याच सजीव जाती काळाच्या ओघात टिकतात. तसेच पूर्वीच्या प्राणिजाती नष्ट होतात व त्यांची जागा नव्या जातीं घेतात. हे बदल घडायला कोट्यवधी वर्षं जावी लागतात. असा या सिद्धांताचा सर्वसाधारण गोषवारा आहे. हा सिद्धांत चार्ल्‌स डार्विन आणि अल्फ्रेड रसेल वॅलेस यांनी १ जुलै इ.स १८५८ मध्ये मांडला. तसेच चार्ल्‌स डार्विन ऑन द ओरिजिन ऑफ स्पेसीज्‌ बाय मीन्स ऑफ नॅचरल सिलेक्शन ऑर द प्रिझर्वेशन ऑफ फेवर्ड रेसेस इन्‌ द स्ट्रगल फॉर लाइफ नावाचा ग्रंथही लिहिला. या ग्रंथाचे सार सांगतांना लेखक शास्त्रज्ञ निरंजन घाटे म्हणतात, "प्राणीजगतात वंशसातत्याची सहजप्रवृत्ती असते. नैसर्गिक परिस्थितीतील बदलांना तोंड देऊन जे जगू शकतात, त्यांनाच वंशसातत्य टिकवता येतं. अशा बदलांना तोंड देऊन वंश चालवू शकणारे हेच खरे जगण्यायोग्य सजीव".

उत्क्रांतिवादाचे ऐतिहासिक दाखले

इ.स १८५८ पुर्वी मांडला गेलेला उत्क्रांतिवाद.

• लामार्क
• माल्थस - ऑन पॉप्युलेशन या निबंधाचे लेखन. जगण्यालायक जीव जगतात. जे प्रचलित परिस्थितीशी जुळवून घेऊ शकतात ते जगतात, जे जुळवून घेऊ शकत नाहीत ते नष्ट होतात असा विचार अल्फ्रेड रसेल वॅलेस यांच्या मनात प्रवृत्त करणारा निबंध.
• थालेस - एजियन तटाचे सागर व त्याची निरिक्षणे
• ऍरिस्टॉटल - नैसर्गिक प्रक्रियेनं आधी वनस्पती, मग प्राणी निर्माण होत होत माणूस तयार झाला, असं लिहून ठेवले.
• इरॅस्मस डार्विन
• पॅट्रिक मॅथ्यू - स्कॉटिश निसर्गशास्त्रज्ञ आणि फळशेतीतज्ज्ञ यांनी नैसर्गिक निवडीचं तत्त्व प्रथम मांडले.
• विल्यम चार्लस्‌ वेल्स - मानवी त्वचेचा रंग व नैसर्गिक निवडी संबंधी निबंध लेखन व संशोधन.

उत्क्रांतिवादाचे परिणाम

समाजशास्त्रीय

• धार्मीक विचारांचे उच्चाटन

जीवशास्त्रीय

• विवीध जीव व त्यांच्या उत्क्रांतीचा अभ्यास
• पुराजीवशास्त्राला चालना

सूक्ष्मजीवशास्त्र

• जीन्स चे संशोधन

मानसशास्त्रीय

• मेंदूचा अभ्यास - डॉ. सिग्मंड फ्रॉइडनी मेंदू आणि भावना यांचा परस्परसंबंध जोडला.
• मानवी वर्तनाची मिमांसा करण्याची सुरुवात
• मेंदूवर रसायनांचा प्रभाव या विषयाचा अभ्यास सुरू

अनुवंश शास्त्रीय

• अनुवंश शास्त्राचा विकास
• योहान ग्रेगॉर मेंडेल ह्युगो द व्‌रहीज्‌, कार्ल कॉरेन्स आणि एरिख शेरमाख यांनी अनुवंशशास्त्राचे नियम शोधले. त्याला ठाम परिमाण मिळाले.
• जीन्स वर संशोधनाची सुरुवात
• गुणसूत्रांचा शोध लागला. वॉटसन आणि क्रिक या संशोधकांनी डी.एन.ए.चे कोडे सोडवले.

धार्मिक

• देवानं मानव निर्माण केला नसून मानवाने देव ही कल्पना केली आहे हे तत्त्व मांडले गेले.
• चर्च चे महत्त्व संपले.
• धर्म या विचारा पलिकडे मानवाची वाटचाल सुरु.

तंत्रज्ञान उत्क्रांति

वाहने

• विजे वरील मोटार टोयोटा प्रियस
• इतर मोटार उत्पादकांच्या गाड्या