"शोभा अभ्यंकर" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
इतिहास न्याहाळा
← मागील फरकपुढील फरक →
Content deleted Content added
दृश्यविकिमजकूर
छो शुद्धलेखन (अधिक माहिती)
"Shobha Abhyankar" पानाचे भाषांतर करुन तयार झाले
ओळ १: ओळ १:
डॉ. शोभा अभ्यंकर (जन्म : २० जानेवारी, १९४६; - १७ ऑक्टोबर, २०१४) या एक मराठी शास्त्रीय संगीत गुरू होत्या.


{{माहितीचौकट संगीतकार|image_size=|birth_name=|alias=|instrument=[[Vocal]]|genre=[[Khayal]], [[Bhajans]], [[Bhavageete|Bhavgeet]]|years_active=1970–2014|label=}}
डॉ. शोभा अभ्यंकर यांना एसएनडीटी विद्यापीठातून संगीत विषय घेऊन एमए करताना विद्यापीठात प्रथम क्रमांक मिळाला होता. [[पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठातून]] त्यांनी संगीत विषयात डॉक्टरेट संपादन केली. पीएच.डी.साठी 'मराठी भावसंगीताची वाटचाल' या विषयावर प्रबंध सादर करून शोभा अभ्यंकर यांनी पीएच. डी. संपादन केली. त्यासाठी संगीत क्षेत्रातील अनेकांच्या अभ्यासपूर्ण प्रदीर्घ मुलाखती घेतल्या होत्या. हा प्रबंध राजहंस प्रकाशनने 'सखी. भावगीत माझे' या पुस्तकाद्वारे वाचकांसमोर आणला.
[[Category:Articles with short description]]
[[Category:Short description is different from Wikidata]]
[[Category:Articles with hCards]]
[[Category:Infobox musical artist with missing or invalid Background field| ]]
डॉ. '''शोभा अभ्यंकर''' (1946-2014) या भारतीय संगीतशास्त्रज्ञ आणि मेवाती घराण्याच्या [[शिक्षक|शिक्षिका]] होत्या. त्यांनी अनेक [[हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत|हिंदुस्थानी शास्त्रीय]] गायकांना शास्त्रीय संगीत शिकवले. त्यांचा मुलगा [[संजीव अभ्यंकर]]<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.sanjeevabhyankar.com/child.html|title=Pt. Sanjeev Abhyankar|website=Sanjeevabhyankar.com|access-date=23 January 2019}}</ref> हा देखील [[हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत|हिंदुस्थानी शास्त्रीय]] गायक आहे.


== वैयक्तिक जीवन ==
डॉ. शोभा अभ्यंकर यांचे शास्त्रीय संगीताचे शिक्षण प्रथम पंडित गंगाधरबुवा पिंपळखरे व नंतर पंडित वि.रा. आठवले आणि संगीतमार्तंड पंडित जसराज यांच्याकडे झाले. घशाच्या त्रासामुळे गायिका म्हणून त्यांनी कारकीर्द घडविली नसली तरी 'गायन गुरू' म्हणून त्यांनी आपले स्वतंत्र स्थान निर्माण केले. डॉ. अभ्यंकर यांच्या मार्गदर्शनाखाली [[पुणे विद्यापीठ]] आणि [[एस.एन.डी.टी.विद्यापीठ|एसएनडीटी विद्यापीठामधून]] अनेक शिष्यांनी संगीताचे शिक्षण घेतले. त्यातील अनेकांना विविध पारितोषिके आणि राष्ट्रीय शिष्यवृत्त्या मिळाल्या आहेत.
डॉ. शोभा अभ्यंकर यांचा जन्म १९४६ साली [[पुणे]], [[भारत]] येथे झाला. त्यांनी विजय अभ्यंकर यांच्याशी लग्न केले आणि त्यांना दोन मुले झाली.<ref name="auto">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune-news/shobha-abhyankar-passed-away-1032398/|title=Dr. Shobha Abhyankar passed away|date=17 October 2014|website=Loksatta.com|access-date=23 January 2019}}</ref>


== शिक्षण ==
==डॉ. शोभा अभ्यंकर यांना मिळालेले पुरस्कार==
त्यांनी [[सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठातून]] [[जैविक रसायनशास्त्र|बायोकेमिस्ट्रीमध्ये]] एम.एस्सी. केले. त्यांनी [[श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसी महिला विद्यापीठ|एसएनडीटी महिला विद्यापीठातून]] [[संगीत|संगीत विषयात]] [[मास्टर ऑफ आर्ट्‌स|एमए]] पूर्ण केले. तिथे त्यांनी प्रथम स्थान मिळविले. त्यांनी मराठी भावगीत या विषयावर संगीतात पीएच.डीही पूर्ण केली.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://suyashbookgallery.com/books/Book/1919/%E0%A4%B8%E0%A4%96%E0%A5%80+%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4+%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9D%E0%A5%87+-+Sakhi+Bhavgeet+Mazhe|title=Suyash Book gallery|website=Suyashbookgallery.com|access-date=23 January 2019}}</ref><ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.bookganga.com/eBooks/Books/Details/5165302804215222242|title=सखी भावगीत माझे...-Sakhi Bhavagit Maze... by Dr. Shobha Abhyankar - Rajhans Prakashan|website=Bookganga.com|access-date=23 January 2019}}</ref>
⚫
* ना.द. कशाळकर पुरस्कार
⚫
* गानहिरा पुरस्कार
⚫
* वसंत देसाई पुरस्कार
⚫
* विष्णू दिगंबर पलुस्कर पुरस्कार
* रागऋषी पुरस्कार


=== संगीत प्रशिक्षण ===
त्यांनी पंडीत गंगाधरबुवा पिंपळखरे, पंडीत व्ही.आर.आठवले आणि [[पंडित जसराज|पंडीत जसराज]] यांच्याकडे अनेक दशके संगीताचे प्रशिक्षण घेतले.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://vaishalisphatak.blogspot.com/2017/09/blog-post_22.html|title=लिहावंसं वाटलं: माझ्या गुरु|last=Phatak|first=Vaishali|website=Vaishalisphatak.blogspot.com|access-date=23 January 2019}}</ref> परिणामी, त्यांना [[ग्वाल्हेर घराणे|ग्वाल्हेर गायकी]] आणि [[आग्रा घराणे|आग्रा गायकीची]] पार्श्वभूमी असलेल्या मेवाती घराण्याच्या सदस्या म्हणून ओळखले जाते.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=Rasraj : Pandit Jasraj|last=Budhiraja|first=Sunita|date=July 18, 2018|publisher=Vani Prakashan|page=338}}</ref>


== कारकिर्द ==
⚫
[[वर्ग:मराठी गायिका]]
डॉ. शोभा अभ्यंकर हे ललित कला केंद्र, [[सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ|पुणे विद्यापीठ]] आणि [[श्रीमती नाथीबाई दामोदर ठाकरसी महिला विद्यापीठ|एसएनडीटी महिला विद्यापीठाशी]] संगीत अभ्यासक आणि गुरू म्हणून संलग्न होते.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.swarganga.org/artist_details.php?id=621|title=Artist - Shobha Abhyankar (Vocal), Gharana - Mewati|website=Swarganga.org|access-date=23 January 2019}}</ref>
⚫
[[वर्ग:इ.स. १९४६ मधील जन्म]]

=== शिकवण ===
डॉ. शोभा अभ्यंकर यांनी संपूर्ण [[महाराष्ट्र|महाराष्ट्रात]] अनेक विद्यार्थ्यांना शिकवले आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://timesofindia.indiatimes.com/Local-singer-Dr-Shobha-Abhyankar-and-her-disciples-will-be-presenting-15-different-variations-of-Raag-Todi-in-a-performance-tomorrow-Dr-Abhyankar-will-be-explaining-the-finer-nuances-of-the-raag-along-with-performances-by-her-senior-disciples-/articleshow/7156962.cms|title=Local singer Dr Shobha Abhyankar and her disciples will be presenting 15 different variations of Raag Todi in a performance tomorrow. Dr Abhyankar will be explaining the finer nuances of the raag along with performances by her senior disciples. - Times of India|website=[[The Times of India]]}}</ref> ज्यांनी आंतरराष्ट्रीय आणि राष्ट्रीय पुरस्कार आणि शिष्यवृत्ती मिळवली आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://maharashtratimes.indiatimes.com/pune-news/articleshow/2848878.cms|title=डॉ. शोभा अभ्यंकर यांना 'रागऋषी' पुरस्कार प्रदान|date=9 March 2008|website=Maharashtra Times|access-date=23 January 2019}}</ref> त्यांच्या सर्वात उल्लेखनीय शिष्यांमध्ये [[संजीव अभ्यंकर]] (त्यांचा मुलगा)<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.ipaac.org/Abhyankar.htm|title=IPAAC Home|website=Ipaac.org|access-date=23 January 2019}}</ref> आणि संदीप रानडे यांचा समावेश आहे.<ref>{{संकेतस्थळ स्रोत|url=http://www.lokmat.com/pune/classical-music-guru-shobha-abhyankar-passed-away/|title=Classical Music Guru Shobha Abhyankar passed away|date=17 October 2014|website=Lokmat.com|access-date=23 January 2019}}</ref>

=== मृत्यू ===
डॉ. शोभा अभ्यंकर यांचे १७ ऑक्टोबर २०१४ रोजी कर्करोगाने निधन झाले.<ref name="auto">{{संकेतस्थळ स्रोत|url=https://www.loksatta.com/pune-news/shobha-abhyankar-passed-away-1032398/|title=Dr. Shobha Abhyankar passed away|date=17 October 2014|website=Loksatta.com|access-date=23 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.loksatta.com/pune-news/shobha-abhyankar-passed-away-1032398/ "Dr. Shobha Abhyankar passed away"]. ''Loksatta.com''. 17 October 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">23 January</span> 2019</span>.</cite></ref>

== पुरस्कार आणि ओळख ==

⚫
* "गणहिरा" पुरस्कार
⚫
* [[वसंत देसाई]] पुरस्कार
⚫
* पं. एन डी कशाळकर पुरस्कार
⚫
* पं. [[विष्णू दिगंबर पलुसकर|व्ही.डी.पलुस्कर]] पुरस्कार
* गुरु म्हणून उत्कृष्ट कार्यासाठी "राग ऋषी" पुरस्कार

== संदर्भ ==
{{संदर्भयादी}}
[[वर्ग:२१व्या शतकातील भारतीय महिला गायिका]]
[[वर्ग:२०व्या शतकातील भारतीय महिला गायिका]]
⚫
[[वर्ग:मराठी गायक]]
[[वर्ग:मराठी व्यक्ती]]
[[वर्ग:इ.स. २०१४ मधील मृत्यू]]
[[वर्ग:इ.स. २०१४ मधील मृत्यू]]
⚫
[[वर्ग:इ.स. १९४६ मधील जन्म]]

१२:५७, २१ एप्रिल २०२२ ची आवृत्ती

शोभा अभ्यंकर
संगीत प्रकार Khayal, Bhajans, Bhavgeet
वाद्ये Vocal
कार्यकाळ 1970–2014

डॉ. शोभा अभ्यंकर (1946-2014) या भारतीय संगीतशास्त्रज्ञ आणि मेवाती घराण्याच्या शिक्षिका होत्या. त्यांनी अनेक हिंदुस्थानी शास्त्रीय गायकांना शास्त्रीय संगीत शिकवले. त्यांचा मुलगा संजीव अभ्यंकर[१] हा देखील हिंदुस्थानी शास्त्रीय गायक आहे.

वैयक्तिक जीवन

डॉ. शोभा अभ्यंकर यांचा जन्म १९४६ साली पुणे, भारत येथे झाला. त्यांनी विजय अभ्यंकर यांच्याशी लग्न केले आणि त्यांना दोन मुले झाली.[२]

शिक्षण

त्यांनी पुणे विद्यापीठातून बायोकेमिस्ट्रीमध्ये एम.एस्सी. केले. त्यांनी एसएनडीटी महिला विद्यापीठातून संगीत विषयात एमए पूर्ण केले. तिथे त्यांनी प्रथम स्थान मिळविले. त्यांनी मराठी भावगीत या विषयावर संगीतात पीएच.डीही पूर्ण केली.[३][४]

संगीत प्रशिक्षण

त्यांनी पंडीत गंगाधरबुवा पिंपळखरे, पंडीत व्ही.आर.आठवले आणि पंडीत जसराज यांच्याकडे अनेक दशके संगीताचे प्रशिक्षण घेतले.[५] परिणामी, त्यांना ग्वाल्हेर गायकी आणि आग्रा गायकीची पार्श्वभूमी असलेल्या मेवाती घराण्याच्या सदस्या म्हणून ओळखले जाते.[६]

कारकिर्द

डॉ. शोभा अभ्यंकर हे ललित कला केंद्र, पुणे विद्यापीठ आणि एसएनडीटी महिला विद्यापीठाशी संगीत अभ्यासक आणि गुरू म्हणून संलग्न होते.[७]

शिकवण

डॉ. शोभा अभ्यंकर यांनी संपूर्ण महाराष्ट्रात अनेक विद्यार्थ्यांना शिकवले आहे.[८] ज्यांनी आंतरराष्ट्रीय आणि राष्ट्रीय पुरस्कार आणि शिष्यवृत्ती मिळवली आहे.[९] त्यांच्या सर्वात उल्लेखनीय शिष्यांमध्ये संजीव अभ्यंकर (त्यांचा मुलगा)[१०] आणि संदीप रानडे यांचा समावेश आहे.[११]

मृत्यू

डॉ. शोभा अभ्यंकर यांचे १७ ऑक्टोबर २०१४ रोजी कर्करोगाने निधन झाले.[२]

पुरस्कार आणि ओळख

  • "गणहिरा" पुरस्कार
  • वसंत देसाई पुरस्कार
  • पं. एन डी कशाळकर पुरस्कार
  • पं. व्ही.डी.पलुस्कर पुरस्कार
  • गुरु म्हणून उत्कृष्ट कार्यासाठी "राग ऋषी" पुरस्कार

संदर्भ

  1. ^ "Pt. Sanjeev Abhyankar". Sanjeevabhyankar.com. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  2. ^ a b "Dr. Shobha Abhyankar passed away". Loksatta.com. 17 October 2014. 23 January 2019 रोजी पाहिले. चुका उधृत करा: अवैध <ref> tag; नाव "auto" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे
  3. ^ "Suyash Book gallery". Suyashbookgallery.com. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  4. ^ "सखी भावगीत माझे...-Sakhi Bhavagit Maze... by Dr. Shobha Abhyankar - Rajhans Prakashan". Bookganga.com. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  5. ^ Phatak, Vaishali. "लिहावंसं वाटलं: माझ्या गुरु". Vaishalisphatak.blogspot.com. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  6. ^ Budhiraja, Sunita (July 18, 2018). Rasraj : Pandit Jasraj. Vani Prakashan. p. 338.
  7. ^ "Artist - Shobha Abhyankar (Vocal), Gharana - Mewati". Swarganga.org. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  8. ^ "Local singer Dr Shobha Abhyankar and her disciples will be presenting 15 different variations of Raag Todi in a performance tomorrow. Dr Abhyankar will be explaining the finer nuances of the raag along with performances by her senior disciples. - Times of India". The Times of India.
  9. ^ "डॉ. शोभा अभ्यंकर यांना 'रागऋषी' पुरस्कार प्रदान". Maharashtra Times. 9 March 2008. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  10. ^ "IPAAC Home". Ipaac.org. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Classical Music Guru Shobha Abhyankar passed away". Lokmat.com. 17 October 2014. 23 January 2019 रोजी पाहिले.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=शोभा_अभ्यंकर&oldid=2104541" पासून हुडकले